Wie aan onze Noordzeekust woont schat zijn gezondheid een stuk beter in dan landgenoten die het zonder zicht op zee stellen. Vier mogelijke verklaringen worden door de onderzoekers naar voren geschoven voor dit opvallende fenomeen.
Gelijkaardige bevindingen waren al gerapporteerd in het Verenigd Koninkrijk en Ierland, maar nu hebben onderzoekers van Universiteit Gent, het Vlaams Inistituut van de Zee (VLIZ) en de Universiteit van Exeter (VK) het ook bevestigd voor onze kust. Wie minder dan 5 km van de zee woont, geeft zichzelf een gemiddeld hogere score voor ‘algemeen gezondheidsgevoel’ dan wie in het binnenland vertoeft. Dat verschil is er niet bij een vergelijking tussen bewoners minder of meer dan 50 km van de kust verwijderd, wat aangeeft dat het in de Belgische context een zeer lokaal gebeuren is.
4 Hypothesen
De onderzoekers koppelden de bevindingen van meer dan 60.000 Vlaamse, Brusselse en Waalse deelnemers aan de Gezondheidsenquête van Sciensano (1997-2013) aan de woonplaats van de betrokkenen, en onderzochten met een model vier mogelijke verklarende mechanismen voor dit fenomeen. Zo biedt de kust meer afleiding van de alledaagse routine en biedt een meerwaarde voor onze geestelijke gezondheid. De tweede hypothese luidt dat de kust wandelen en andere fysieke activiteiten stimuleert. Derde mogelijkheid is dat deze plek een positieve sfeer met veel sociale interactie creëert en tenslotte is er aan de kust een relatieve afwezigheid van industrie en verkeer wat een gunstig effect heeft op de kwaliteit van de lucht. Ook onderzochten ze de invloed op het model van leeftijd, geslacht, chronische ziektes, BMI, inkomen, rookgedrag, graad van verstedelijking, groengebied, zoetwater rond woonplaats, jaar en seizoen van de bevraging.
Geen verklaring
Een echt afdoende verklaring leverde dat niet op. Geen van deze vier mechanismen bleek bepalend voor het waargenomen effect. De drie eerste mogelijkheden bleken niet verschillend tussen de kust en het binnenland. Wie aan de kust woont rapporteerde met andere woorden geen verhoging in fysieke activiteit, geestelijke gezondheid of sociale interacties. De fijn stofwaarden (fijnstof < 10 micrometer) daarentegen vertoonden aan zee wel betere resultaten, maar een relatie met het 'gezondheidsgevoel' kon niet worden aangetoond.
Wat er aan onze kust dan wel speelt is vooralsnog onduidelijk. Bovendien zijn nog heel wat factoren niet in de diepte onderzocht, zoals de socio-economische en demografische kenmerken van kustbewoners, hun levensstijl, hun hogere consumptie van vis- en zeevruchten, gezond makende stoffen in zeelucht, etc. Daarnaast kan er ook sprake zijn van gecombineerde, moeilijker te achterhalen effecten en is niet gekeken naar de invloed van kortstondige uitstapjes naar zee. Tenslotte is het evenmin uitgesloten dat de kust extra mensen aantrekt die zich al beter voelen.
Toekomst
De studie wijst ook op gevolgen in een breder kader. Zowat 40% van de Europese bevolking woont binnen de 50 km van een zee. Als zou blijken dat de nabijheid van de zee mensen ook écht gezonder en gelukkiger maakt, dan is dit een belangrijke drijfveer om kustzones in het bijzonder te koesteren en een gezond makende balans na te streven.
