Meer psychologische klachten en uitgestelde diagnoses bij kankerpatiënten

De impact van het coronavirus weegt voor kankerpatiënten en hun omgeving steeds zwaarder. Zowel op psychologisch als op medisch vlak worden de gevolgen zichtbaar. Artsen en psychologen zien meer en meer vroegtijdig gewijzigde therapieën, zware angst- en depressieklachten en uitgestelde diagnoses.

Sinds half maart heeft het coronavirus en de bijhorende maatregelen een enorme impact op ons leven. Die impact weegt voor kankerpatiënten extra zwaar bovenop hun ziekte. Patiënten, zowel thuis als in het ziekenhuis, krijgen steeds meer te maken met gevoelens van eenzaamheid, angst en levensmoeheid. Ook hun naaste omgeving klopt vaker aan voor psychologische hulp.

Drastische beslissingen

Hadi Waelkens, diensthoofd psychologen in UZ Leuven en als psycholoog-seksuoloog aanspreekpunt voor onder meer patiënten met een kanker in het spijsverteringsstelsel, merkt dat patiënten zich vaker de vraag stellen of ze hun behandeling wel willen. Hadi: “Het valt op dat zwaar zieke patiënten sneller willen stoppen met hun behandeling om palliatief naar huis te gaan. Maar ook mensen die aan het begin van hun behandeltraject staan, haken sneller af. Patiënten zien een zware operatie en lange therapie nu niet zitten. Hun leven is door de corona-ellende al zodanig beperkt en dat kan er naar hun gevoel niet meer bij. Dat zijn beslissingen met enorme gevolgen.”

Eenzaam aan het einde

Kankerpatiënten die in het ziekenhuis verblijven, vereenzamen door de beperkte bezoekregeling. Hadi: “Mensen piekeren meer als ze alleen zijn. Dat werkt angst en depressie in de hand. In de 12 jaar waarin ik met oncologische patiënten werk, heb ik misschien één patiënt met claustrofobie gezien. Nu zie ik vijf mensen met claustrofobieklachten in een maand tijd. De muren komen op hen af.” Voor de zorgverleners werd het opvangen van patiënten op eenzame en moeilijke momenten daardoor plots een veel groter deel van hun job.

Aan de andere kant zijn er de patiënten thuis, die zichzelf gaan isoleren uit angst om buitenshuis besmet te geraken. “Met het najaar komt er een moeilijke periode aan, want sommige mensen zijn sowieso al gevoelig aan winterdepressie en een gebrek aan licht”, zegt Hadi. “De meeste oncologische patiënten staan ook bewust stil bij wat ze belangrijk vinden en waaraan ze hun beperkte tijd nog willen spenderen. Als je weet dat het mogelijk laatste deel van je leven gewoon eenzaam zal zijn, is dat heel hard.”

Smetvrees

De coronapandemie confronteert ook de familie en naaste omgeving van mensen met kanker met extra moeilijkheden. Zo is de beperkte bezoekregeling voer voor onderlinge discussies en hebben familieleden vaak enorme smetvrees. Een dochter die uit angst om haar zieke papa te besmetten de hele dag haar handen waste en ontsmette tot ze open wonden had, is maar een van de voorbeelden.

Medische impact

In de maand april daalde het aantal kankerdiagnoses in ons land met bijna de helft tegenover dezelfde periode vorig jaar, zo bleek uit cijfers van de Stichting Kankerregister. Die daling was het gevolg van verschillende factoren, waaronder de tijdelijk stopgezette bevolkingsonderzoeken naar baarmoederhals-, borst- en dikkedarmkanker en de angst om besmet te worden, waardoor mensen met klachten mogelijk minder snel naar hun huisarts of ziekenhuis stapten. De oncologische zorg is steeds op een veilige manier blijven doorlopen, maar er kwamen minder mensen.

Die angst en terughoudendheid bij de bevolking is er nog steeds, merkt ook prof. dr. Michel Delforge, hematoloog in UZ Leuven en voorzitter van het Leuvens Kankerinstituut. “Ondanks alle maatregelen die genomen worden om de verspreiding van covid-19 te voorkomen, zijn veel patiënten en hun familie heel angstig om naar het ziekenhuis te komen,” zegt professor Delforge. “Als iemand met klachten langer wacht om medische hulp te zoeken, kan dat in het geval van een kankerdiagnose verregaande gevolgen hebben. Daarnaast kiezen sommige patiënten er bewust voor om minder vaak naar het ziekenhuis te komen, waardoor ze minder nauwkeurig opgevolgd kunnen worden. Het is enorm belangrijk dat mensen weten dat alles in het werk gesteld wordt om kankerpatiënten dezelfde kwaliteitsvolle zorg te blijven bieden.” Statistisch onderzoek naar de impact van het coronavirus op het aantal kankerdiagnoses en naar de precieze gevolgen van de uitgestelde diagnoses is momenteel volop aan de gang.