Multiple sclerose maximaal afremmen

Multiple Sclerose treft ongeveer 1 persoon op 1000. Genezen is helaas nog steeds niet mogelijk. De behandelingen zijn erop gericht de ziekte, die zeer invaliderend kan zijn, maximaal af te remmen.

Mutiple Sclerose is een aandoening van het centraal zenuwstelsel dat bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. Dit centraal zenuwstelsel kunnen we vergelijken met een telefooncentrale waar voortdurend allerlei berichten toekomen en vertrekken. De zenuwen komen overeen met de telefoonkabels waarlangs de berichten vanuit de periferie van het lichaam naar of van de telefooncentrale worden verstuurd.

Een voorbeeld: u raakt met uw hand een hete kookplaat aan. Er vertrekt meteen een pijnprikkel van uw hand naar uw hersenen. Die zenden meteen een signaal terug naar uw arm- en handspieren om uw hand zo snel mogelijk terug te trekken. Dit gaat razendsnel en zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Dat komt onder meer omdat de kabels (lees: zenuwenbanen) in het centraal zenuwstelsel goed beschermd worden door isolatiemateriaal: een myelineschede.

Waar loopt het fout bij MS?

Bij MS ontstaan ontstekingen in de myelineschede, veroorzaakt door het immuunsysteem (ons natuurlijk afweersysteem dat ons lichaam beschermt tegenschadelijke indringers) dat zich tegen zichzelf keert. MS is wat men een auto-immune aandoening noemt.

Wanneer de myelineschede rond de zenuwbanen beschadigd is, kunnen de zenuwbanen de prikkels niet meer correct overbrengen. Ofwel is de passage ernstig vertraagd, ofwel kan de boodschap helemaal niet meer door. De gedemyeliniseerde zenuw begint vaak ook instabiel te worden en zendt spontane zenuwimpulsen uit. Deze impulsen worden ervaren als pijn, het gevoel van ‘naaldenprikken’ of abnormale bewegingen.

Symptomen bij MS zijn onder meer: spierzwakte, onhandigheid, veranderd gevoel, verminderd zicht of verminderde gewaarwording van een lichaamsdeel of lidmaat in de ruimte. Minder uitgesproken symptomen zijn een licht verminderde mentale alertheid of geheugen- of stemmingsstoornissen.

Wanneer de ontsteking in de myelineschede voorbij is, nemen meestal ook de klachten weer af. Er blijft echter in de aangetaste zone een litteken achter, een zogenaamde demyelinisatieplaque.

Wat zijn de oorzaken van MS?

Tot op heden kent men geen duidelijke oorzaak. Het ziet ernaar uit dat verschillende oorzakelijke factoren op elkaar inwerken en leiden tot MS. Elementen die daarbij een rol zouden kunnen spelen zijn:

Virusinfectie
Een virus (een ziekteverwekker) dat alleen in een gematigd klimaat voorkomt, zou de oorzaak kunnen zijn. Hoe warmer het land, hoe minder het schijnt voor te komen.

Voeding en hygiëne
MS lijkt vooral voor te komen in hoog ontwikkelde landen. Daar hebben mensen ook bepaalde hygiënische voorzieningen en eten ze bepaald voedsel. Het zou dus kunnen dat die omstandigheden ook een rol spelen.

Erfelijkheid
MS is niet erfelijk. Toch komt het wat vaker voor in de naaste familie van mensen met MS. Het kan dus zijn dat erfelijke factoren een kleine rol spelen.

Het voorkomen van MS

De meeste mensen die Multiple Sclerose krijgen zijn tussen de 25 en 45 jaar oud. Sommige mensen krijgen reeds vroeger hun diagnose, anderen later.

Per vijf mensen met MS zijn er drie vrouwen. In België lijden naar schatting minstens 10.000 Belgen de ziekte. Elk jaar opnieuw wordt bij 450 personen deze diagnose gesteld.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Mensen hebben vaak al een hele lijdensweg achter de rug voordat duidelijk wordt dat MS de oorzaak is van hun klachten. Dat komt onder meer omdat de klachten zo uiteenklopend zijn. Er zijn geen twee personen met MS met hetzelfde klachtenpatroon. Bovendien zijn de klachten ook niet altijd zeer typisch. Dezelfde klachten kunnen ook door andere ziekten veroorzaakt worden.

Om de diagnose te stellen worden volgende onderzoeken toegepast:

• Een lumbaalpunctie: met een lange naald wordt een staal genomen van het vocht dat hersenen en ruggemerg omgeeft. Dit vocht wordt onderzocht op afwijkingen

  Een MRI-scan: de myelineletsels geven bij dit onderzoek een vrij karakteristiek beeld, doch onvoldoende specifiek om op basis hiervan met zekerheid de diagnose van MS te stellen.

• Geëvoceerde potentialen: hierbij wordt de geleiding van prikkels door specifieke zenuwbanen gemeten.
• Bloedonderzoek: het bloed wordt uitgebreid onderzocht op tekens van ontstekingen.

Hoe evolueert MS?

In het begin doet een MS-patiënt gemiddeld 2 opflakkeringen per jaar. Dit aantal neemt af naarmate de ziekteduur toeneemt (gemiddeld 1 per jaar).
Omgekeerd neemt de geleidelijke achteruitgang toe met de ziekteduur. Na 8 jaar heeft 50% van de personen met MS een zichtbare neurologische aantasting. Na 10 tot 15 jaar heeft 50% van hen een rolstoel nodig om zich te verplaatsen. MS is echter geen aandoening waaraan men sterft. Globaal is de levensverwachting bij MS wel ietsje verminderd. Dit is het gevolg van het voortijdig overlijden van ernstig aangetaste personen met MS tengevolge van bijkomende verwikkelingen.

Klassiek beschrijft men de volgende verloopsvormen:

• Relapsing remitting MS: in deze fase treden af en toe aanvallen of opflakkeringen op. Een verbetering volgt doorgaans na enkele weken. Deze fase komt overeen met het ontstekingsproces t.h.v. de myeline, het omhulsel van de zenuwvezels.
• Secundair progressieve MS: wordt gekenmerkt door een langzame achteruitgang die volgt op de relapsing remitting fase van MS. Deze fase komt overeen met de voortschrijdende degeneratieve verschijnselen, waarbij de zenuwvezel zelf aangetast wordt.
• Primair progressieve MS: komt slechts voor in ongeveer 10% der gevallen. Bij deze vorm treedt meteen een langzame ziekteachteruitgang op zonder dat er zich eerst aanvallen of opflakkeringen hebben voorgedaan.

De behandeling van MS

Algemene leefregels

Deze kunnen helpen om de symptomen af te remmen.

• Voorzichtig met hoge temperaturen: heet douchen, baden, zonnebaden, sauna, koorts moeten worden vermeden.
• Voorzichtig met grote lichamelijke inspanning: een beetje lichaamsbeweging is goed, maar uitputting moet worden vermeden.

  Stress vermijden: wie onder druk staat of zich veel zorgen maakt, krijgt op de duur een verminderde weerstand.

• Regelmaat: eten en rusten gebeurt best op min of meer vaste momenten. Ook een goede nachtrust is belangrijk.
• Een gezonde voeding: helpt om in goede conditie te blijven.
• Vermijden van infecties en verwondingen: daarom is het belangrijk dat MS-patiënten uit de buurt blijven van mensen met griep, sinusitis, keelontsteking, enz...

Geneesmiddelen

Er bestaat op dit ogenblik geen medicatie om beschadigde zenuwcellen te herstellen of m.a.w. om de ziekte te genezen.

Voor de behandeling van een aanval worden vaak corticosteroïden toegediend. Het nadeel is echter dat sommige mensen erg gevoelig zijn voor de mogelijke bijwerkingen van deze producten.

Beta-interferon en glatirameer-acetaat zijn de twee eerstekeuzeproducten voor de behandeling van relapsing-remitting vormen van multiple sclerose.

Beta-interferon
Interferonen zijn scheikundige stoffen die normaal in het lichaam voorkomen. Zij spelen een belangrijke rol in de regeling en werking van het afweersysteem van ons lichaam. Er bestaan 3 soorten interferonen – alfa, beta en gamma – en alle drie hebben ze een regulerende werking, zowel op de stimulatie als op de onderdrukking van ons immuunsysteem. Veel onderzoekers denken dat gamma-interferon een belangrijke rol speelt in het ontstaan van de abnormale afweerreactie en de afbraak van de myeline die er een gevolg van is. Interferon-beta daarentegen, zou de schadelijke werking van gamma-interferon en de productie van andere stoffen die de ontsteking bevorderen, onderdrukken.

Glatirameer-acetaat
Glatirameer-acetaat is een stof die van nature niet voorkomt in ons lichaam, maar wel enige gelijkenis vertoont met afbraakproducten van myeline. Het bestaat uit een mengsel van vier willekeurig aaneengeschakelde aminozuren (alanine, glutaminezuur, lysine en tyrosine) en wordt volledig kunstmatig geproduceerd.

Glatirameer-acetaat werkt ook in op het immuunsysteem, maar op een andere manier dan beta-interferon. Het onderdrukt vermoedelijk de vermenigvuldiging van sommige cellen die de afbraak van myeline bevorderen.

Indien deze twee producten niet voldoende effectief blijken te zijn en er duidelijke opflakkeringen blijven optreden, kan een behandeling met Tysabri® of mitoxantrone overwogen worden.

Tysabri® is een recent medicijn bestaande uit antilichamen, die gericht zijn tegen een eiwit aan de oppervlakte van de witte bloedcellen, waardoor deze zich niet meer kunnen vasthechten aan de bloedvatwand. Als gevolg daarvan geraken er minder cellen in de hersenen en ontstaan er veel minder ontstekingshaarden.

Mitoxantrone is een medicijn dat de celdeling onderdrukt en gekend is uit de behandeling van sommige vormen van kanker. Het heeft een sterk onderdrukkend effect op het afweerstelsel, meer bepaald op verschillende celtypes die betrokken zijn in de immuunreacties bij MS.