Plantaardig eten vermindert klachten van artrose en reuma

Overschakelen op een overwegend veganistisch dieet blijkt een gunstig effect te hebben op ontstoken gewrichten en pijn bij artrose en de auto-immuunziekte reumatoïde artritis (reuma). Dat toonde de Nederlandse onderzoekster Wendy Walrabenstein aan die een groep patiënten gedurende 4 maanden een specifiek levensstijlprogramma liet volgen.

Al geruime tijd waren er aanwijzingen dat voeding en levensstijl wel degelijk invloed kunnen hebben op de symptomen bij reuma. De Nederlandse diëtiste Wendy Walrabenstein startte bij Amsterdam UMC met een grootschalig onderzoek naar ‘Planten voor gewrichten’ naar aanleiding van een opmerkelijke vondst in het medische vakblad The Lancet. Die stelde dat vasten gevolgd door plantaardig eten reumaklachten kon terugdringen. Walrabenstein wilde nagaan of dit onderzoek kon herhaald en bevestigd worden en ontwikkelde samen met andere onderzoekers een uitgebreid levensstijlprogramma waarbij naast plantaardige voeding ook beweging, slaap, stressbeheersing en ontspanning werden opgenomen.

Kookworkshops

Levensstijlingrepen vallen meestal veel moeilijker wetenschappelijk aan te tonen dan de effecten van geneesmiddelen omdat er natuurlijk heel wat andere factoren een rol kunnen spelen. Om de impact van plantaardig eten zo accuraat mogelijk in kaart te brengen, werden 77 mensen met reumatoïde artritis en 66 mensen met artrose aan knie en/of heupen geselecteerd. Hun gemiddelde leeftijd was 60 jaar en bij allemaal was er sprake van (stevig) overgewicht.  Alle deelnemers werden willekeurig opgedeeld in een interventiegroep die het programma ging volgen en een controlegroep die gewoon bleef verder eten zoals voordien. Aan de eerste groep werd erg veel aandacht besteed om hen te begeleiden en motiveren bij de verandering van levensstijl. Zo waren er 10 groepsbijeenkomsten voor kookworkshops, en initiaties en informatie over beweging, ontspanning en beter slapen. Ze kregen ook recepten, een maaltijdenplan, een fitnesstracker om hun beweging bij te houden en wie wilde kon rekenen op extra individuele begeleiding. Ook een onderlinge WhatsApp-groep waarin ze elkaar wederzijds konden stimuleren, werd aangemoedigd. Gedurende de hele studie werden van iedereen continu alle data bijgehouden zoals ontstekingswaarden, pijnklachten, bloedwaarden, gewicht, vetmassa, eet-en beweeggedrag.

Minder ontstekingen en pijn

Dat programma leverde uitstekende resultaten op bij de interventiegroep. Bij de deelnemers met reuma was het aantal gezwollen en pijnlijke gewrichten gedaald terwijl er minder stijve gewrichten en pijn werden opgetekend bij de mensen met artrose. Een van de meest opvallende resultaten was het gewichtsverlies van gemiddeld 4,3 kilo na 16 weken. Ook hun vetmassa en buikomvang was significant geslonken en nog opvallender: ook de bloedsuiker- en de cholesterolwaarden waren erop vooruitgegaan.

Darmbacteriën

Volgens onderzoekster Wendy Walrabenstein suggereert het onderzoek dat planten, rijk aan vezels, zorgen voor een gunstige samenstelling van het darmmicrobioom. Dat is de verzameling van darmbacteriën die instaan voor onze spijsvertering en tal van andere lichaamsprocessen zoals het immuunsysteem en de ontstekingswaarden. Door veel vezels te eten, kan de samenstelling wijzigen waardoor er meer bacteriën groeien die ontstekingsremmend werken. Dat maakt dat er bij reumaklachten minder inflammatie optreedt. De deelnemers aan de ‘Planten voor gewrichten’ groep aten ook dubbel zoveel vezels als de mensen uit de controlegroep, die niets aan hun dieet wijzigden.

Het grote voordeel hierbij is dat je het plantaardig dieet niet perfect hoeft te volgen om al resultaat te krijgen, aldus de onderzoekster. Ook wie voor 80 % plantaardig at, boekt al gezondheidswinst.

Gewichtsverlies

Toch kreeg het onderzoek ook enkele kritische bedenkingen. Zo nuanceerde de website Gezondheid en Wetenschap dat een deel van de gezondheidsresultaten te verklaren zijn door het gewichtsverlies bij de deelnemers. Door gemiddeld bijna 5 kilo af te vallen, zullen bij mensen met overgewicht  bepaalde gewrichtsklachten sowieso verminderen en verbeteren ook hun bloedsuiker- en cholesterolwaarden. Maar dat gewichtsverlies was natuurlijk mee het gevolg van de omschakeling naar een plantaardig dieet.

Bron:

How the Plants for Joints multidisciplinary lifestyle intervention achieved its effects: a mixed methods process evaluation
Carlijn A. Wagenaar, Alie Toonstra, Wendy Walrabenstein, et al.
BMC Public Health, 2024