Reflux kan je beter ernstig nemen

Gastro-oesofageale reflux – vaak brandend maagzuur of zuurbrand genoemd – is een vervelend en veel voorkomend probleem. Toch kan je het na 50 beter ernstig nemen.

1 Wat is gastro-oesofageale reflux?

Bij gastro-oesofageale reflux vloeit je maaginhoud terug in je slokdarm. In theorie is het verteringsproces eenrichtingsverkeer. Een spijsbrok belandt via je slokdarm in je maag waar hij wordt afgebroken door erg zuur maagsap. Je maag wordt door een slijmwand beschermd tegen dit bijtende zuur, maar niet je slokdarm. Daarom zijn beide organen gescheiden door een klep die het voedsel in neerwaartse richting doorlaat en belet dat het terugvloeit in de slokdarm. “Deze zone – waar erg veel druk wordt uitgeoefend – bestaat uit een ringvormige sluitspier (sfincter) omringd door middenrifstructuren”, legt professor Edouard Louis (hepato-gastro-enteroloog en diensthoofd gastro-enterologie, UZ Luik) uit. “In ruststand moet deze sluitspier dicht zijn.”

Helaas is dat niet altijd het geval. Soms blijft de sfincter wat openstaan, waardoor zure maaginhoud in de slokdarm kan terugvloeien. Mogelijke oorzaken zijn hiatushernia, druk in de buik door bijvoorbeeld obesitas, of factoren als alcohol, te veel suiker of koffie, roken en bepaalde geneesmiddelen. Omdat de slokdarm met zuurreceptoren is uitgerust, gaat reflux doorgaans gepaard met een onaangenaam branderig gevoel, maar reflux kan ook zorgen voor ontstekingsletsels onderin de slokdarm (oesofagitis) en tot zure oprispingen. “Al moet het gezegd dat deze letsels en het branderige gevoel zich niet per se samen voordoen: sommige slokdarmontstekingen veroorzaken geen symptomen – geen pijn dus -, terwijl mensen veel last kunnen hebben van brandend maagzuur, zonder dat er sprake is van oesofagitis.”

2 Wanneer is er reden tot bezorgdheid?

Gastro-oesofageale reflux is niet prettig, maar veel zorgen hoef je je niet te maken. “Tot op zekere hoogte is het een fysiologisch fenomeen, dat extreem veel voorkomt”, zegt prof. Louis geruststellend. “Uit een studie blijkt dat 10% van de Belgen minstens één keer per week last heeft van reflux. Bij nog meer mensen komt het af en toe voor. Maar bij de overgrote meerderheid heeft dat geen gevolgen.”

Brandend maagzuur – het branderige gevoel waarmee reflux soms gepaard gaat – wordt pas een aandoening wanneer je elke dag hevige pijn hebt, die je belet normaal te functioneren en je levenskwaliteit aantast. “Het is dus de patiënt die moet aangeven in welke mate hij hieronder lijdt en een behandeling nodig is.” Bij een slokdarmontsteking als gevolg van reflux, liggen de zaken anders. Eens de 50 voorbij is het raadzaam om bij aanhoudende reflux – zelfs al is die niet hinderlijk – een gastroscopie te laten uitvoeren, om ernstige oesofagitis uit te sluiten. “Dat kan uitmonden in bloedingen, in slokdarmvernauwing en in Barrett-slokdarm, waarbij de slokdarmwand wijzigt en hij vatbaarder wordt voor kanker. Maar de kans op deze aandoening blijft erg beperkt.”

3 Hoe wordt reflux behandeld?

Veel beter dan de symptomen te bestrijden, is het probleem bij de bron aanpakken, door je levensstijl en je eetpatroon aan te passen: minder alcohol en koffie drinken, stoppen met roken, copieuze maaltijden vermijden, afvallen... “Na een maaltijd ga je ook best niet meteen liggen: om mechanische redenen werkt een horizontale houding reflux in de hand.” Vaak volstaan deze eenvoudige maatregelen om de frequentie en de intensiteit van de reflux terug te dringen, maar niet altijd.

Wil je de symptomen aanpakken, dan kan je zonder voorschrift maagzuurremmers kopen die snel en efficiënt komaf maken met dat branderige gevoel. “Maagzuurremmers zijn basen die een chemische reactie uitlokken die het maagzuur neutraliseert”, bevestigt de gastro-enteroloog. “Maar hun effect is van korte duur en heeft geen impact op de letsels. Die zullen dus niet genezen. Deze geneesmiddelen zijn dus geschikt voor patiënten die geen of weinig letsels hebben en slechts af en toe last hebben van reflux.” Goed om te weten: natriumbicarbonaat, eveneens een base, heeft exact hetzelfde effect als maagzuur-remmers die je bij de apotheker koopt, maar is veel goedkoper. Vaak volstaat het een koffielepel in een glas water op te lossen.

Bij aanhoudende reflux of ernstige letsels kan een langdurige behandeling met basen worden overwogen, meestal gaat het om protonpompremmers (PPI’s). “Deze geneesmiddelen neutraliseren het maagzuur niet, maar zorgen ervoor dat er minder maagzuur wordt afgescheiden. Het is uitzonderlijk dat een patiënt niet op PPI’s reageert. Ze zijn efficiënt en worden zeer goed verdragen. Niettemin trachten we te vermijden dat patiënten ze langdurig gebruiken wanneer dat niet nodig is. Je leven lang onafgebroken een geneesmiddel slikken, is nooit echt aangewezen, ook al geven PPI’s zelden bijwerkingen (osteoporose, infecties van het spijsverteringsstelsel).”

4 Kan je de zuurgraad van je maag verminderen?

Je hoort vaak zeggen dat bepaalde voeding een impact heeft op de zuurgraad van je maag en dus op de intensiteit van het branderige gevoel en zelfs op de zuurgraad van je ontlasting. Het klopt dat sommige voedingsmiddelen – alcohol, vet, snelle suikers, koffie, maar ook tomaten, specerijen, chocolade en munt – een slecht sluitende slokdarmsfincter en dus reflux in de hand werken. Maar geen enkel voedingsmiddel wijzigt de pH van je maag. “Nuchter zakt de normale pH van je maag naar twee”, licht professor Louis toe. “Of je nu een alkalisch dieet volgt, of citroensap drinkt, heeft geen enkele impact op de zuurgraad van je lichaam of je maag. Het verzuringsvermogen van je maag is vele keren sterker dan alles wat je kan eten of drinken. En al dat zuur wordt bij het verlaten van je maag geneutraliseerd door je twaalfvingerige darm.” Wat niet wegneemt dat zure voeding en dranken bij een slokdarmontsteking pijnlijk kunnen zijn, omdat die langs ontstoken weefsel passeren.

Het is algemeen geweten dat sommige planten, zoals gember of heemst, soelaas kunnen brengen bij brandend maagzuur. “Ze kunnen nuttig zijn bij lichte reflux, als je geen medicatie wil nemen. Maar nogmaals: deze middeltjes wegen niet op tegen een gezonde levensstijl!