Supplementen met collageen: nuttig of niet?

Voedingssupplementen met collageen hebben de wind in de zeilen. Nochtans is er nog altijd geen wetenschappelijk bewijs dat ze doeltreffend zijn in de strijd tegen veroudering of bij gewrichtspijnen.

Collageen is van nature aanwezig in ons lichaam: dat kan dit vezelige eiwit aanmaken dankzij de aminozuren die we via onze voeding binnenkrijgen. Collageen is een onderdeel van alle bindweefsel: huid, botten, ligamenten, pezen, kraakbeen ... Er bestaan ongeveer 28 verschillende soorten collageen en elk type vervult een andere functie. Zo zijn type I en type III eerder terug te vinden in de huid en type II meer in het kraakbeen. Algemeen gesteld fungeert collageen als een matrix die de verschillende cellen samenhoudt en tegelijk instaat voor de soepelheid van de weefsels.

Natuurlijke afname

Samen met hyaluronzuur en elastine zorgt collageen er bijvoorbeeld voor dat de huid vol en stevig oogt. Het collageen in het kraakbeen staat dan weer in voor de elasticiteit die nodig is om onze gewrichten schokken te laten opvangen. “Probleem is dat de productie van collageen van nature afneemt met de leeftijd”, zegt huidarts Muriel Creusot. Vanaf ons 25ste en vooral na ons 40ste levensjaar verliest onze huid dus geleidelijk aan haar gladde aanblik en wordt ons kraakbeen brozer, wat artrose in de hand werkt.
Behalve dit normale verouderingsproces zijn er nog andere factoren die de natuurlijke collageenproductie verstoren: chronische stress, te veel uv-straling, geraffineerde suiker, roken, alcohol en hormonale veranderingen, vooral dan de daling van het oestrogeengehalte in de menopauze.

Onvoldoende bewijs

Vandaag bestaan er tal van voedingssupplementen met collageen: in de vorm van oplospoedertjes, tabletten, capsules of ampullen. Dergelijke supplementen bevatten vis- of rundercollageen. Collageen is immers altijd van dierlijke oorsprong: het wordt uit de huid, de botten, het kraakbeen, de schubben en de graten van dieren gehaald en vervolgens chemisch bewerkt om opname ervan door ons lichaam te bevorderen. “Denk niet dat collageen als dusdanig kan worden geabsorbeerd”, waarschuwt Muriel Creusot. “Ons lichaam kan enkel iets aanvangen met hoogwaardig, gehydrolyseerd collageen. En elke dosis moet minstens vijf gram bevatten.”
Hydrolyse betekent dat de grote collageenmoleculen tot peptiden worden verknipt. Het moleculaire gewicht van die peptiden is kleiner, zodat die door het darmslijmvlies kunnen worden geabsorbeerd. Het lichaam kan deze peptiden echter ook inzetten om andere eiwitten dan collageen aan te maken ... Met andere woorden: het is niet omdat je collageensupplementen slikt dat dit op het einde van de rit altijd collageen oplevert!
In een recente publicatie waarschuwde de Belgische consumentenorganisatie Testaankoop trouwens ten stelligste voor de misleidende claims van de fabrikanten van collageensupplementen en wees ze erop dat de efficiëntie van collageen tot op vandaag door geen enkele grootschalige wetenschappelijke studie is bewezen. Testaankoop hekelt ook de kostprijs van collageenkuren: die kan oplopen tot 200 euro per maand.
Moeten we dan maar inzetten op de gelaatscrèmes met collageen die tegenwoordig alomtegenwoordig zijn in de parfumeriezaken en de supermarkten? Hoewel zulke crèmes een gladstrijkend effect kunnen hebben, is het een illusie te denken dat het collageen van zo’n crème tot onder de oppervlakkige huidlagen kan doordringen om daar het ontbrekende collageen te gaan ‘vervangen’ ...

Esthetische geneeskunde

Eigenlijk kan enkel de esthetische geneeskunde zich beroepen op een duurzaam effect. “Vandaag spuiten we geen collageen meer in – dat is verboden omdat het van dierlijke oorsprong is – maar wel weefselinductoren die de collageenaanmaak bevorderen”, verduidelijkt Muriel Creusot.
Zij stelt vast dat de vraag naar zulke ingrepen toeneemt. “Op het vlak van de esthetische geneeskunde staat er nog heel wat te gebeuren, want de bevolking veroudert nu eenmaal”, aldus nog de specialiste. “Fillers injecteren is een optie, maar we kunnen de collageenaanmaak ook stimuleren met de laser. Bij de behandeling moet rekening gehouden worden met de leeftijd van de persoon in kwestie, diens medicatie, diens levensstijl, enz. Het moet gaan om een behandeling op maat van het individu.”
Het hoeft geen betoog dat zulke ingrepen hun kostprijs en hun limieten hebben. “Het is aan ons, dermatologen, om de verwachtingen van de patiënt bij te stellen en na te gaan of die wel realistisch zijn”, besluit Muriel Creusot. ●