Tinnitus: als het nooit meer stil is

Tinnitus of oorsuizen, dat vervelende geluid dat niemand anders kan horen, treft 17 % van de bevolking. Vaak houdt het fenomeen verband met gehoorverlies, maar ook psychologische factoren kunnen een rol spelen.

De radio staat wel degelijk uit. En neen, de buurman is zijn gras niet aan het maaien. Blijft dat eigenaardige gefluit/gebrom/gesuis/gerinkel aanhouden, dan zou het weleens tinnitus kunnen zijn. Dergelijke fantoomgeluiden komen eigenlijk bijzonder veel voor: circa 17% van de bevolking heeft er in meer of mindere mate last van. Soms is de oorzaak eenvoudig en makkelijk te behandelen, als bijvoorbeeld een prop oorsmeer de boosdoener is. Andere vormen van tinnitus kunnen bruusk optreden na blootstelling aan zeer harde geluiden, zoals bij een concert of een explosie.

“Als tinnitus abrupt opduikt en langer dan 24 of 48 uur aanhoudt, ga je best meteen naar de dokter. Die kan dan in deze acute fase corticosteroïden voorschrijven. Ze hebben een ontstekingsremmend effect en kunnen letsels aan de trilharen in het slakkenhuis deels voorkomen”, legt dokter Audrey Maudoux (tinnitusspecialist, CHU Luik) uit. Maar meestal treedt tinnitus op zonder dat het probleem aan een specifieke oorzaak kan worden gelinkt. “Eigenlijk gaat het om een heel heterogeen symptoom. Bij adolescenten en jongvolwassenen lijkt tinnitus eerder verband te houden met genetische en omgevingsfactoren. Bij oudere mensen komt tinnitus vaker voor en is er een rechtstreeks verband met het natuurlijke gehoorverlies”, aldus nog de oorarts.

Een symptoom, geen ziekte

Gelukkig neemt het ongemak bij de meeste mensen mettertijd af: hun brein leert het parasietgeluid geleidelijk aan weg te filteren, tot ze het nagenoeg niet meer waarnemen. “Het is een beetje zoals verhuizen naar een drukke straat. In het begin vind je het lawaai van het verkeer hinderlijk, maar na een maand merk je het niet eens meer op”, zegt professor Philippe Lefèbvre (diensthoofd NKO, CHU Luik). Helaas lukt het sommige mensen maar niet om te wennen aan hun tinnitus. Stress en psychologische factoren kunnen daarbij een doorslaggevende rol spelen.

“Bij tinnitus is er vaak sprake van een afwijkende verwerking van geluid door het centrale auditieve systeem, maar hoe die afwijking wordt waargenomen, hangt van de emotionele toestand van de tinnituspatiënt af. Het zijn twee fenomenen die mekaar overlappen. Een studie heeft aangetoond dat mensen die de geluidsintensiteit van hun tinnitus identiek inschatten, het fenomeen toch heel anders kunnen ervaren. Sommigen patiënten worden er gek van, anderen kunnen er heel goed mee om”, analyseert dokter Maudoux.

“Op beeldvorming van de hersenen is te zien dat tinnituspatiënten nieuwe verbindingen maken met het emotiecentrum, maar ook met hersenzones die verantwoordelijk zijn voor aandacht en geheugen”, vult professor Lefèbvre aan. Volgens Yolande Delobbe (voorzitster van de Franstalige tinnitusvereniging Belgique Acouphènes), vertonen veel tinnituspatiënten eenzelfde psychologisch profiel: “Het gaat om hypersensitieve, zeer emotionele en hyperactieve mensen.”

Tal van tinnituspatiënten getuigen overigens dat het probleem is begonnen na een trauma. In de meest recente roman van schrijfster Caroline Lamarche vertelt de ikfiguur hoe ze na de breuk met haar minnaar vreselijk last krijgt van oorsuizen. Idem bij de Japanse romanschrijfster Yoko Ogawa: in de roman Yohaku no ai begint de heldin fluittonen te horen nadat haar man haar heeft verlaten. Net als in dit boek komt tinnitus soms voor in combinatie met hyperacusis, een fenomeen waarbij dagelijkse geluiden als zeer onaangenaam, zelfs pijnlijk worden ervaren. “Hyperacusis werkt volgens een ander mechanisme, maar komt inderdaad meer voor bij mensen met tinnitus”, aldus dokter Maudoux.

Scala aan mogelijke oplossingen

Psychologische factoren lijken een rol te spelen bij tinnitus. En dus is het niet onlogisch dat tinnitus behoorlijk op je kan wegen en soms zelfs tot een depressie kan leiden. Vandaar dat je moet leren omgaan met zo’n parasietgeluid of – beter nog uiteraard – het doen verdwijnen. Een tinnitusmaskeerder produceert via een soort hoorapparaatje een geluid – doorgaans een witte ruis, een geluid als dat van een radio die niet juist afgestemd staat. Dat is bedoeld om de aandacht van tinnitus af te leiden.

Sommige tinnituspatiënten worden dan weer geholpen met een heelkundige ingreep, kinesitherapie of medicatie. Nog anderen hebben baat bij ontspanningstechnieken, hypnose, cognitieve gedragstherapie of praatgroepen. “In tegenstelling tot wat sommigen denken, bestaan er veel behandelingen. Soms is het een kwestie van trial-and-error, maar het loont zeker de moeite om door te zetten”, aldus de bemoedigende woorden van dokter Maudoux.