Tinnitus: een tuut in je oor, rust in je hoofd

Het kan zoemen, brommen, kraken, piepen, tuten, fluiten of suizen. Niemand anders hoort het, maar zelf word je er knettergek van. Toch kan een multidisciplinaire aanpak van tinnitus de rust in je hoofd terugbrengen.

Liefst 30 procent van de Belgen heeft af te rekenen met oorsuizen (tinnitus). Dat aantal gaat al jaren in stijgende lijn. En die onophoudelijke tuut treft alle leeftijdsgroepen. Maar de klachten zijn lang niet bij iedereen even storend. Soms is de tuut tijdelijk en verdwijnt hij vanzelf, anderen ondervinden er weer weinig hinder van, maar er blijft de groep voor wie die tuut een uiterst vervelende en altijd aanwezige stoorzender is.

“Tinnitus is geen ziekte maar een symptoom dat aangeeft dat er iets fout loopt in je lichaam”, benadrukt audioloog prof. Bart Vinck (UGent). Hij legt zich al jaren toe op de behandeling van tinnitus en hyperacusis (overgevoeligheid voor geluid) en richtte On-Gehoord op, het eerste kennis- en expertisecentrum voor deze klacht. In veel gevallen ligt schade aan het binnenoor aan de basis van het fenomeen. Die kan te wijten zijn aan overmatige blootstelling aan geluid, ook virale en andere infecties kunnen de boosdoener zijn. “Maar de voornaamste reden voor het toenemend aantal tinnitusklachten is dat we ouder worden. Met de leeftijd treedt er onvermijdelijk slijtage en dus gehoorverlies op.”

Kettingreactie

Wat speelt er zich precies af bij tinnitus? “Je binnenoor is uitgerust met duizenden gevoelige haarcellen. Die vangen op verschillende frequenties geluidsgolven op en seinen ze via je gehoorzenuw door naar je hersenen. Wanneer een aantal haarcellen beschadigd raakt, belandt er minder geluid in je oor en zal je brein daardoor vaststellen dat het minder geluid opvangt. Net zoals bij andere falende systemen, rea-geert je lichaam daarop door te gaan compenseren. Je gehoorzenuw zal het gebrek aan ‘volume’ oplossen door extra zenuwprikkels naar je hersenen te sturen. Je gehoorsysteem wordt hyperactief. Je hersenen herkennen die zenuwprikkels als geluid, hoewel ze niet afkomstig zijn uit je omgeving. Zo wordt het tinnitussignaal geboren.

Fantoomtoon

Sommige, meestal oudere mensen, kampen met een hoge toon. Bij anderen situeert de pieptoon of de ruis zich eerder op een lagere frequentie. “Dat stemt overeen met de frequentie waar de gehoorschade zich voordoet. Omdat je haarcellen daar geen geluid doorgeven, komt er een soort fantoomtoon in de plaats. Als je die gehoorschade niet behandelt, zal je lichaam dat chronische geluidssignaal blijven uitzenden, om te waarschuwen dat er wat aan de hand is”, vertelt prof. Bart Vinck.

‘Als ik mijn kaken beweeg, mijn mond open, of met mijn hoofd draai, verandert mijn tinnitus’. Voor deze bizarre maar frequente tinnitusklacht is er een logische verklaring. “Bij tinnitus is er sprake van een overactieve zenuwbaan tussen je oor en je hersenen. Vlakbij je gehoorzenuw loopt je aangezichtszenuw en tussen die twee kunnen bij bepaalde bewegingen elektrische vonken ‘overspringen’.”

Overgevoelige oren

Heel wat mensen kampen met een typische triade van klachten, waarbij oorsuizen in mindere of meerdere mate gecombineerd wordt met gehoorverlies en het zustersymptoom hyperacusis. Dat laatste verwijst naar een overgevoeligheid voor tal van dagelijkse geluiden, zoals het in- en uitladen van de vaatwasser, messen en vorken die tegen elkaar tikken, stemmen enz. Ook die overgevoeligheid is meestal het gevolg van een teveel aan zenuwprikkels die in je oor worden doorgegeven. “Hyperacusis blijft in de schaduw van tinnitus, maar is voor veel mensen veel storender in hun dagelijks leven. Door dit onzichtbare en vaak onbegrepen probleem kunnen relaties zwaar onder druk komen te staan.”

Stress en vermoeidheid

Een ander obstakel waar mensen met tinnitus geregeld tegenaan lopen, is de negatieve beeldvorming en foute informatie. Leer ermee leven! is de boodschap die mensen met oorsuizen tot vandaag te horen krijgen. Prof. Bart Vinck bestrijdt die wijdverspreide mythe met klem. “Zo’n negatief verwachtingspatroon doet de angst en spanning toenemen. We weten dat stress, vermoeidheid door slaaptekort en angst bepaalde stoffen in je brein vrijzetten. Die stoffen worden ook naar je oor gestuurd, dat op zijn beurt reageert door nog meer zenuwprikkels te produceren. Die komen bovenop de prikkels die er al waren door gehoorverlies. Zo ontstaat een vicieuze cirkel waarbij tinnitus en hyperacusis almaar verergeren. Stress veroorzaakt geen tinnitus, maar kan het wel versterken. Op dat moment gaat het symptoom je leven beheersen. Vaak eindigen die mensen dan met antidepressiva of zware slaapmedicatie, terwijl het onderliggende probleem niet wordt aangepakt.”