Trillende handen? Denk niet meteen aan parkinson

Handen of benen die vanuit het niets beginnen te beven kunnen je zelfvertrouwen en levenskwaliteit behoorlijk onderuit halen. Wat zijn de mogelijke oorzaken en oplossingen?

“Toen ik mijn gasten wilde bedienen tijdens een familie-etentje, bibberden mijn handen plots. Met de grootste moeite slaagde ik erin om op te scheppen, terwijl alle blikken aan tafel verontrust mijn richting uitdraaiden. Ik wist niet wat me overkwam. Mijn handen hadden al eerder getrild, maar nooit zo fel als die dag.” Ongerust trok Mieke na deze nare ervaring naar de huisarts, waar uiteindelijk werd vastgesteld dat het om essentiële tremor ging, een van de meest voorkomende oorzaken van ongecontroleerd beven.

Essentiële tremor treft naar schatting 2 tot 3% van de bevolking en kan op elke leeftijd optreden, al stijgt het risico met ouder worden. Vaak is dit ook familiaal bepaald. “Heel kenmerkend is dat essentieel beven gekoppeld is aan nervositeit en vermoeidheid. Het trillen – vooral van je handen maar ook van je armen, hoofd of stem – start bij een actie van je spieren, zoals een glas inschenken, je tanden poetsen, soep oplepelen... Dat beven kan nog toenemen wanneer je onder stress staat, bijvoorbeeld tijdens een presentatie. Zodra je je handen weer laat rusten, stopt het trillen ook”, licht neuroloog prof. dr. Patrick Cras (UZ Antwerpen) toe. De oorzaak van essentiële tremor situeert zich wellicht in het ruggenmerg, waardoor bepaalde spiergroepen ritmisch gaan samentrekken.

Wat kan je doen?

Essentiële tremor definitief genezen kan niet, maar er zijn manieren om deze onder controle te houden. “Geneesmiddelen zoals bètablokkers kunnen helpen. Jammer genoeg is er vandaag geregeld een tekort aan deze nochtans courante medicatie. Heel vervelend, want sommige patiënten hebben die continu nodig, terwijl anderen ze eerder nemen op momenten dat ze naar buiten gaan, naar het werk of een sociale activiteit. Want hoewel beven totaal geen link heeft met je cognitieve vermogen, kleeft er vaak nog een stigma aan. Een bewegingsstoornis zoals trillen botst niet zelden op heel wat onterechte vooroordelen en kan dus wegen op je levenskwaliteit.”

Biedt medicatie onvoldoende soe- laas, dan kan diepe hersenstimulatie een optie zijn. Via een ingreep worden twee elektroden in de diepe kernen ingeplant, die via elektrische stimulatie het motorische circuit in de hersenen weer beter doen werken. Dat zorgt vaak voor erg goede resultaten, zowel bij essentiële tremor als bij parkinson, maar niet iedereen komt ervoor in aanmerking.

Een nieuwe mogelijke oplossing is een slimme handschoen met een ingebouwde gyroscoop – een soort vliegwiel – die de trilbewegingen neutraliseert. Daarnaast zijn er nog andere hulpmiddelen, zoals bestek en bekers waarmee je minder gemakkelijk morst.

Zelf kan je niet zo heel veel ondernemen tegen deze tremor. Je kan proberen te achterhalen welke situaties het trillen uitlokken en die trachten te vermijden waar mogelijk. Ademhaling- en relaxatieoefeningen om rust in je hoofd te brengen, kunnen zinvol zijn, net als het beperken van cafeïnehoudende producten. Bij essentiële tremor kan één glaasje alcohol wel dempend werken en de tremor onderdrukken. Wie aan het begin van een receptie een glas drinkt zal dat merken. Maar dat effect is tijdelijk en te veel alcohol heeft natuurlijk een negatief effect, ook op trillen.

Parkinson

Geen ziekte die zo sterk geassocieerd wordt met tremor als parkinson. Maar lang niet iedereen met deze ziekte heeft van last van trillen, terwijl omgekeerd zeker niet alle vormen van tremor aan parkinson gelinkt zijn. Bij een parkinsontremor start het trillen wanneer de handen in rust zijn en meestal komt het langs één lichaamszijde voor. Door te bewegen of iets te doen, gaat het bibberen bij parkinson vaak weer over. Typisch bij parkinson is ook de geldteltremor, waarbij de duim een repetitieve beweging maakt, alsof je muntstukken telt. Als parkinsontremor veel hinder geeft, kan die in heel wat gevallen via medicatie worden onderdrukt, of in tweede instantie via diepe hersenstimulatie. Een actieve levensstijl, die erg nuttig is bij andere parkinsonklachten, heeft op de tremor minder effect.

Medicatie en overactieve schildklier

Klop je met tremorklachten aan bij je arts, dan zal in eerste instantie steeds je medicatiegebruik worden gecheckt. “Heel wat geneesmiddelen hebben tremor als ongewenste bijwerking. Bekende klassiekers zijn amiodaron, het middel tegen hartritmestoornissen, en lithiumzouten tegen bipolaire stoornissen. Daarnaast is er nog een hele reeks geneesmiddelen – zoals cortisone, bepaalde antidepressiva, anti-epileptica, astmamedicatie, enzovoort – die ongewenste tremor kan uitlokken. Het is altijd nuttig om te zoeken naar alternatieven, maar helaas is dat niet voor elke behandeling mogelijk.”

Ligt een overactieve schildklier aan de basis, dan kan het trillen worden aangepakt door deze aandoening te behandelen. Daarnaast zijn er nog zeldzamere varianten van tremor, zoals orthostatische en dystone tremor.