Ultra bewerkt blijkt ook ultra ongezond

Ze zijn handig als kant en klare snelle hap, bevatten veel verzadigd vet, suiker en zout en een rist aan smaakversterkers of bewaarmiddelen. Dat maakt ultra bewerkte eetwaren razend populair maar ook een bedreiging voor de gezondheid. Een nieuwe grote overzichtsstudie toonde krachtige verbanden aan met maar liefst 32 gezondheidsproblemen waaronder hart- en vaatziekten en mentale aandoeningen.

Wetenschappers uiten al jaren hun grote bezorgdheid over de alsmaar toenemende consumptie van ultra bewerkte voedingsmiddelen zoals chips, koekjes, energierepen, vis-en kippennuggets, instant noedels, kant- en klare maaltijden of fastfood. Doordat deze voeding een reeks complexe industriële processen doorliep om er een bepaalde smaak, uiterlijk kenmerk of extra houdbaarheid aan toe te voegen, bevatten ze ingrediënten of ondergingen ze bewerkingen die je zelf in je keuken niet kan doen. De effecten daarvan op de gezondheid blijken niet geheel onschuldig. Bovendien zetten die specifieke eigenschappen (zoals zout en vet) ertoe aan om hiervan meer te eten of drinken, wat natuurlijk impact heeft op het gewicht. De voorbije jaren werden verschillende studies gepubliceerd waarin dit type voeding alsmaar meer geassocieerd werd met allerhande gezondheidsproblemen al bleven de precieze mechanismen achter die verbanden tot nu toe wel onduidelijk.

Strenge criteria

Een nieuwe grootschalige overzichtsstudie in the British Medical Journal (BMJ) die zich boog over meer dan tien jaar van onderzoeken waarbij alles samen zo’n 10 miljoen deelnemers uit verschillende landen betrokken waren, leverde nu solide bewijs van de schadelijke effecten op de gezondheid. Het onderzoeksteam hanteerde erg strenge criteria en weerhield alleen studies die aan hoge kwaliteitsnormen voldeden. Dat toonde aan dat het regelmatige gebruik van dit soort voeding zeer sterk gelinkt kon worden aan 32 concrete gezondheidsparameters waaronder vroegtijdig overlijden, hart- en vaatziekten, kanker, mentale stoornissen, luchtwegaandoeningen, maagdarmziekten en stofwisselingsproblemen (diabetes, obesitas…).

Niet alle ontdekte associaties zijn even sterk. Het meest overtuigende bewijs is er voor de link tussen de consumptie van sterk bewerkt voedsel en een verhoogd risico op sterfte door hart-en vaatziekten en diabetes type 2. Dat benadrukt ook de noodzaak om dit soort voeding te mijden als een manier om deze chronische ziekten te voorkomen. Sterke verbanden kwamen ook naar boven tussen dit type voeding en de toename van angstproblemen en depressie en het toenemen van ademhalingsklachten zoals een piepende ademhaling. De resultaten versterken ook het idee dat ultra bewerkte voeding mee verantwoordelijk is voor de stijgende obesitasepidemie en alle daarbij horende gezondheidsproblemen.

Biologische mechanismen

Nu de verbanden duidelijk zijn blootgelegd komt het erop aan om ook de achterliggende biologische mechanismen te ontrafelen. Welke processen zorgen er precies voor dat deze voeding zo’n impact heeft op uiteenlopende facetten van zowel onze fysieke als mentale gezondheid? Die inzichten zouden tot meer gerichte ingrepen kunnen leiden en een grotere bereidheid bij de consumenten om deze voeding aan de kant te schuiven.

Bronnen: BMJ, Test-Aankoop, Gezond Leven