Verzwikte enkel of dikke knie? Leg er vooral geen ijs op!

Een omgeslagen enkel, geblesseerde pols of overbelaste knie door het sporten of een valpartij? Dan is de eerste reflex bij velen om als de bliksem de boel te koelen met een ijskompres. “Mensen doen dat uit gewoonte, traditie of kopieergedrag maar ijs kan het herstel net vertragen”, waarschuwt sportarts Tom Teulingkx.

Pijn, zwelling en roodheid zijn typische symptomen die opduiken bij (sport)blessures zoals een verzwikte enkel. De eerste reactie hierop van sporters of omstaanders is om ijs te laten aanrukken. Dat gebeurt omdat men ervan uitgaat dat koude de pijn dempt, de zwelling doet verminderen en de ontstekingsreactie onderdrukt. Maar er is nooit wetenschappelijk aangetoond dat zo’n coldpacks een gunstige invloed hebben op het herstel van blessures. “Bovendien gaat zelfs ‘baat het niet, dan schaadt het niet’, hier ook niet op want er zijn wel degelijk aanwijzingen dat ijs de revalidatie beduidend trager doet verlopen”, zegt dr. Tom Teulingkx.

Pijnbestrijding

Zelfs als ijskompressen erin slagen om pijn en zwelling te doen afnemen, is het nog maar de vraag of dat wel zo nuttig is. Het beste is om de pijn te verlagen tot een draaglijk niveau maar zeker niet volledig te verdoven want anders voel je niet meer wanneer je de getroffen zone teveel belast.

Pijn door een dergelijke blessure kan je net zo goed bestrijden met een paracetamol, dat niet de nadelen geeft van koelen. Ontstekingsremmers (ibuprofen, diclofenac…) zijn dan weer absoluut af te raden omdat de ontsteking net deel uitmaakt van het herstelproces.

Zelfhelend vermogen

Het uiteindelijke doel is om de blessure zo snel mogelijk maar ook veilig en duurzaam te herstellen. Daarbij is het belangrijk om te vertrekken vanuit het zelfhelende vermogen waarover ons lichaam, net als andere organismen, beschikt. De pijn na een verzwikking geeft je het signaal welke bewegingen je voorlopig niet meer mag uitvoeren. Leg je ijs op de aangetaste plek, dan verdoof je niet alleen de pijn maar ook de druk-en evenwichtssensoren waardoor je risico loopt om je enkel opnieuw om te slaan. Hoe langer je koelt en hoe lager de huidtemperatuur, hoe nefaster het effect op de spierkracht en de stabiliteit. Koelen naar 18 ° geeft geen negatief effect, maar naar 10 ° wel.

Ontstekingsproces

Tegelijk met de pijn na een verzwikking, komt er een herstelmechanisme op gang. Uit de wand van cellen in het beschadigde weefsel wordt daarbij een stof (prostaglandine) vrijgezet die ontsteking aanwakkert en die nodig is voor de aanmaak en het herstel van het bindweefsel. Wanneer je dat proces van zwelling en ontsteking onderdrukt door ijs te leggen, saboteer je eigenlijk je eigen herstel. De roodheid die vaak optreedt bij zo’n blessure is het gevolg van een sterkere doorbloeding die zorgt voor de afgifte van groeifactoren. Met ijs leggen rem je ook dat af. Hoe langer je in die beginperiode een icepack legt, hoe sterker de revalidatie wordt tegengewerkt. Nog een andere mechanisme speelt hierbij een rol. Koude doet je bloedvaten immers krimpen waardoor de bloedstroom richting de getroffen plek vermindert. Dat houdt zelfs nog een poos aan nadat het ijskompres is weggehaald.

Bron: Dr Tom Teulingkx en Marc Geenen, Biefstuk in de broek, 42 mythes in de sport, uitgeverij Manteau, isbn 9789022341070, 24,99€