Waarom chronische pijn een holistische aanpak vraagt

Chronische pijnpatiënten en artsen hebben vaak een andere kijk op wat een succesvolle pijnbehandeling moet opleveren. “Het draait niet louter om de intensiteit van de pijn waar de nadruk tot nu toe meestal op lag. Chronische patiënten willen zoveel mogelijk de draad van hun leven weer kunnen oppikken. Dat vraagt een holistische aanpak”, vertelt neurochirurg prof. Maarten Moens (UZ Brussel).

Chronische pijn is een erg complex probleem dat wereldwijd één op de vijf mensen treft. “Bij de behandeling van deze aandoening werd in het verleden te vaak gefocust op een consensus waarbij het verminderen van de intensiteit van de pijn voorop stond. Als die met zo’n 50 % kon verlaagd worden, was er sprake van een succes. Terwijl dat in de praktijk voor iemand die chronische pijn lijdt, vaak helemaal geen verbetering inhield van zijn levenskwaliteit”, legt prof. Maarten Moens uit. Via twee onderzoeken werd bij pijnpatiënten zelf uitgebreid gepeild naar hun wensen en verwachtingen van een behandeling. “Daarbij was er één opvallende rode draad. Allemaal gaven ze aan dat ze terug wilden deelnemen aan de samenleving. Dat kon zijn door weer te gaan te werken, opnieuw een partner of ouder te kunnen zijn, of aan sociale activiteiten participeren. Natuurlijk wil iedereen ook verlost raken van zijn pijn maar het echte verlangen gaat breder. Bij een tweede Europese studie werden die resultaten bevestigd.”

Medicatie en slaap

De evaluatie van behandelingen beperkt zich dan ook niet meer tot loutere pijnreductie. Ook andere parameters worden erbij betrokken om zo meer een totaalbeeld te krijgen van de impact op hun levenskwaliteit. “Want pijnpatiënten kunnen door een ingreep of therapie wel effectief minder pijn ervaren, maar intussen nog steeds tonnen medicatie slikken, inactief blijven en zich uitgesloten en ongelukkig voelen. Naast pijnintensiteit, kijken we daarom naar alle effecten van een behandeling die voor de patiënt zelf van belang zijn: de afbouw van medicatie, slaapkwaliteit, de mate waarin ze beperkt zijn in hun activiteiten en hun gezondheidsgebonden levenskwaliteit. Wie op alle vlakken een significante verbetering ervaart, beschouwen we als een holistische ‘responder’. Bij meer dan 50 % van de ondervraagde patiënten was dat het geval. Dat is hoopgevend. Heel wat mensen hebben al een hele lijdensweg afgelegd. Vaak realiseren ze zich wel dat ze niet meer volledig pijnvrij zullen worden. Maar er is wel verbetering mogelijk, op alle terreinen die er voor hen toe doen. Een probleem hierbij is dat de overheid nog niet volgt. Die stelt nog steeds voorop dat er een pijnreductie van 50% moet zijn, als voorwaarde om een behandeling terug te betalen.”

Voorspellend model

Of een behandeling of ingreep die de pijn kan verlichten bij een bepaalde patiënt zal aanslaan, kon tot voor kort niet accuraat ingeschat worden. “Daar komt nu verandering in. We evolueren naar een voorspellend model, waarbij we nog voor het starten van een behandeling al zeer nauwkeurig kunnen aangeven of die aanpak effect zal hebben voor die specifieke pijnpatiënt. Op die manier krijgen pijnpatiënten zelf een realistisch beeld van wat ze mogen verwachten en kunnen ze op basis daarvan beslissen om al dan niet voor een behandeling te kiezen. Dat kan toegepast worden bij de implantatie van een neurostimulator bij mensen met chronische lage rugpijn maar het geldt net zo goed voor tal van andere therapieën.”

Bedoeling is om zo te evolueren naar een behandeling op maat van de patiënt, die vertrekt vanuit de realistische wensen van de patiënt, waarbij de pijnspecialisten nauw samenwerken met andere disciplines zoals revalidatie, psychologen, arbeidsgeneeskunde enz.

Oplossing

De behandeling van chronische pijn start altijd met een uitgebreid gesprek over het medische verleden en welke therapieën eventueel al uitgeprobeerd zijn. Ook het type pijn wordt in kaart gebracht en de impact daarvan op verschillende domeinen van hun dagelijks leven. “Daarnaast worden ook interne en externe factoren bevraagd zoals persoonlijkheid, mogelijke tegenslagen of problemen in het privéleven die de pijn beïnvloeden. Vaak horen we: “Ik kan niets meer doen”, wat niet helemaal klopt. Je kan wel nog zaken ondernemen, maar om dat te kunnen zien, moet je je aandacht daarop willen richten en niet alleen op de pijn. Mensen die aangeven dat ze terug willen participeren aan de samenleving, moeten we daarin ondersteunen maar tegelijk moeten we hen duidelijk maken dat ze ook zelf een deel van de oplossing in handen hebben. Niet iedereen beschikt over vaardigheden om daarmee om te gaan. Maar we kunnen patiënten wel coachen om coping-strategieën aan te leren of te verbeteren om zo beter te leren leven met de pijn.”