Waarom huidcontact met een geliefde pijnstillend werkt

Een ziekenhuisverblijf is vaak een stresserend en pijnlijk gebeuren hoe professioneel je ook verzorgd wordt. Bezoek van een geliefde of goede vriend kan wel een groot verschil maken bij de bestrijding van pijn en om wonden vlotter te laten helen. Nieuwe studies tonen aan dat vooral huidcontact een ommezwaai kan teweegbrengen.

Een onderzoek in Britse ziekenhuizen gaf aan dat ongeveer 40 % van de patiënten het zonder visite moest zien te rooien gedurende zijn of haar verblijf. Nochtans is bezoek op zo’n momenten van onschatbare waarde voor het fysieke genezingsproces. Een enquête bij verpleegkundigen bracht aan het licht dat patiënten die geen familie of vrienden aan hun bed zagen, veel minder trouw de medische adviezen opvolgden. Ook hun ziekenhuisverblijf was gemiddeld langer dan dat van lotgenoten die wel gesteund werden door bezoekers.

Fysiek contact

Hoe komt het eigenlijk dat de aanwezigheid van een partner, vriend, familielid zo’n diepgaand effect heeft op wie in een ziekenhuis verblijft? Draait het louter om de aanwezigheid van een geliefde of ligt het geheim in het fysieke contact, zoals het vasthouden van iemands hand?

Een kluif waar wetenschappers zich intussen intensief over gebogen hebben. Bij een experiment aan de universiteit van Haifa (Israël) stelden onderzoekers een groep vrouwelijk vrijwilligers bloot aan matige pijn, door een warme metalen staaf tegen hun arm te houden. Bij het eerste experiment stond hun echtgenoot vlak naast hen zonder dat er fysiek contact was. In een tweede test mochten de mannen hun vrouw wel vasthouden of haar hand strelen tijdens de blootstelling aan de warme staaf. De resultaten waren duidelijk: de loutere aanwezigheid van hun man had geen effect op de pijnsensaties bij de vrouwen. Maar wanneer er huidcontact was met hun geliefde vielen de pijnscores die de dames rapporteerden met de helft terug. Volgens de wetenschappers was het effect van dit ‘liefdesmiddel’ net zo krachtig als dat van een doorsnee pijnstiller.

Synchroniseren

Waarom is huidcontact eigenlijk in staat om pijnprikkels tot op zekere hoogte onderdrukken? Een Amerikaanse studie suggereert een mogelijk antwoord daarop. In 2018 analyseerden wetenschappers wat er zich afspeelde in het lichaam van een gestresseerde patiënt wanneer diens hand werd vastgenomen door een geliefde. Ze monitorden daarbij de vitale functies zoals de hartslag, ademhalingspatronen en de hersengolven van zo’n 22 patiënten. Door gewoon naast hun partner te zitten zonder elkaar aan te raken, veranderde er niets aan deze vitale functies. Van zodra ze elkaars handen vasthielden, registreerden de medische toestellen een opvallend fenomeen: zowel de ademhaling, de hartslag als de hersengolven van de patiënt als die van zijn partner stemden zich op elkaar af. Wetenschappers zijn overtuigd dat een dergelijke synchronisatie het gevoel van ongemak en pijn kunnen helpen verminderen omdat dit de productie van pijnstillende stoffen stimuleert.

Vriend of vreemde

Maar wat als er geen naasten of vrienden zijn die je (kunnen) komen bezoeken? “Dan kan ook de loutere aanwezigheid van een onbekende vrijwilliger die naast je zit en luistert al een krachtige impact hebben”, verklaart klinisch psycholoog dr. Cliff Weston in The Daily Mail. Een Zwitserse studie stelde ook al vast dat ziekenhuisvrijwilligers die aan het bed van een patiënt plaatsnemen een significant pijndempend effect kunnen hebben. Hoe dat exact werkt is niet duidelijk, maar een mogelijke hypothese is dat patiënten die geen nauwe band hebben met hun verzorgers of helpers minder hoge verwachtingen hebben van hun behandeling. Zij blijken verrast door het positieve effect van zo’n een helpende onbekende, waardoor hun pijnscores meer dalen dan verwacht.

Dierenstudies suggereren zelfs dat het gezelschap van een maatje ook het genezingsproces en de wondheling versnelt. In elk geval is overduidelijk dat sociaal contact van vitaal belang is bij de behandeling van pijn en het herstel.