Waarom je bij kanker ook hart en vaten moet laten screenen

Kankerbehandelingen worden steeds succesvoller waardoor het aantal overlevers toeneemt. Keerzijde van dit succesverhaal is de schade die heel wat kankertherapieën onbedoeld kunnen aanrichten aan hart -en bloedvaten. Om dat beter te op te volgen, is er een nieuwe medische specialisatie in de maak: de cardio-oncologie.

Chemotherapie, radiotherapie, maar ook immunotherapie en doelgerichte behandelingen hebben er de voorbije jaren voor gezorgd dat steeds meer kankers kunnen aangepakt worden. De groep kankeroverlevers groeit alsmaar aan. Twee op de drie ex-kankerpatiënten zijn vandaag ouder dan 65 jaar.

Die gunstige evolutie heeft ook een minder bekende schaduwzijde. Zo wordt steeds meer duidelijk dat kankertherapieën ook invloed hebben op ziekten zoals hartfalen. Vandaag tonen de cijfers aan dat ongeveer een kwart van de ex-kankerpatiënten lijdt aan een of andere hartziekte. “Dat manifesteert zich niet altijd tijdens of net na de behandeling maar vaak ontwikkelen problemen zich pas later. Vandaar dat een dergelijke follow up van cardiovasculaire bijwerkingen noodzakelijk is”, benadrukt cardioloog Prof. dr. Patrizio Lancelotti (CHU) van de Belgian Society of Cardiology.

Toxisch

Van bepaalde chemotherapieën was het de jongste jaren al duidelijk geworden dat die een toxische werking kunnen hebben op het hart. Wanneer dit aan het licht komt tijdens de behandeling, plaatst het artsen en patiënten soms voor dilemma’s. Verder behandelen en de kans op hartfalen verhogen of hartsparend de chemo afbouwen, waardoor het risico toeneemt dat de tumor terugkeert.

Toxiciteit door chemo is wellicht de meest in het oog springende nevenwerking maar is lang niet de enige boosdoener. “Ook radiotherapie en zeker de combinatie van chemo en radiotherapie kunnen schadelijke effecten teweegbrengen. En dat risico is er eveneens voor de nieuwe methodes zoals immuno- en doelgerichte therapie”, waarschuwt prof. Lancelotti. In navolging van de zopas opgerichte Europese Raad voor Cardio-Oncologie, pleit hij ook voor een Belgische subspecialisatie, die experten samenbrengt om dit medisch probleem beter onder de aandacht te brengen van artsen én patiënten. Want vandaag wordt deze problematiek onderschat.

Multidisciplinaire dienst

Dergelijke diensten voor cardio-oncologie moeten multidisciplinair samenwerken zowel voor, tijdens als na afloop van de kankertherapie. Dit om te voorkomen dat iemand die kankervrij wordt verklaard nadien geveld wordt door een hartziekte, die eerder had opgespoord of zelfs voorkomen kunnen worden. “We moeten de kennis over voor-en nadelen van de verschillende oncologische therapieën combineren met wat we weten over de cardiale bijwerkingen van deze technieken, zodat we voor elke patiënt systematisch de beste behandeling én opvolging kunnen verzekeren. In sommige gevallen zullen er risico’s tegen elkaar moeten afgewogen worden.”

Voor de kankertherapie start, zou elke patiënt ook moeten gescreend worden op mogelijke cardiovasculaire risicofactoren. Waar mogelijk zou de hartgezondheid moeten verbeterd worden, voor een kankeringreep. Na afloop van de behandeling, pleiten de cardio-oncologen voor een preventiestrategie en voor regelmatige screenings op maat om eventuele latere complicaties tijdig op te sporen. In 2020 plant de Belgian Cardiology Society alvast een bewustmakingsdag rond Hart en Oncologie en komt er ook een speciale onderzoeksbeurs rond dit thema.