Waarom je medicatie niet beschikbaar is

Het lijstje met geneesmiddelen dat momenteel niet voorradig is, wordt elke maand langer en een oplossing lijkt nog niet in zicht. Waar wringt het schoentje en hoe kan je je ertegen wapenen?

1. Waarom zijn er zoveel geneesmiddelen vandaag niet beschikbaar?

Apotheker Michael Storme, ondervoorzitter Algemene Pharmaceutische Bond APB: “Verschillende oorzaken samen liggen aan de basis. Zo is er een tekort aan bepaalde grondstoffen, zowel actieve stoffen als verpakkingsmaterialen. Ook allerhande productieproblemen steken stokken in de wielen, net als het verplaatsen van heel wat productie-eenheden naar Azië. Een andere stoorzender is de export van geneesmiddelen naar het buitenland. Omdat verdelers daar een hogere prijs kunnen krijgen, brengen ze de medicatie liever daar op de markt. Soms beslissen geneesmiddelenproducenten ook om de productie van een bepaald middel waarvan het patent verlopen is, en dus minder lucratief wordt, stop te zetten. Dit geldt overigens ook voor generieke (witte) alternatieven. Tenslotte duikt er ook een nieuw fenomeen op: de plotse en moeilijk in te schatten verhoogde vraag naar bepaalde geneesmiddelen, zoals pijnstillers en acute medicatie. Tijdens de covidcrisis waren de gewone luchtweginfecties afgenomen, maar deze winter zagen we weer een zeer sterke opflakkering, terwijl de productiecapaciteit daar niet op afgestemd was.”

2. Wat moet je doen als je medicatie niet voorradig is?

“Er is bijna altijd wel een oplossing, maar dit vergt maatwerk. Zo kan je apotheker zoeken naar een generiek (wit) product. Dat is een geneesmiddel met hetzelfde actieve bestanddeel, vaak ook in eenzelfde dosering. Bestaat dat niet, dan kan je apotheker nagaan of hij/zij een geneesmiddel met dezelfde actieve stoffen, maar met een andere dosering, kan omzetten naar je gebruikelijke dosis. Een andere optie is het product vanuit het buitenland invoeren. Er zit nu een regeling in de pijplijn die ervoor moet zorgen dat dit geen extra kosten meer met zich meebrengt voor de patiënt. Indien de grondstof beschikbaar is, kan je apotheker het medicijn, in overleg met je arts, eventueel ook magistraal bereiden. Tenslotte kan er, als alle voorgaande opties niet haalbaar zijn, en enkel in overleg met je arts, worden overgeschakeld naar een ander geneesmiddel uit dezelfde klasse maar met een ander actief bestanddeel.”

3. Haal ik best een voorraadje in huis om tekorten op te vangen?

“Hamsteren raden we absoluut af omdat dit de schaarste alleen maar in de hand werkt. Leg van je noodzakelijke medicatie hooguit een kleine voorraad aan en contacteer zo’n twee weken voor je door je medicatie heen zit je apotheker. Op die manier beschikt hij/zij over voldoende tijd om je medicatie te bemachtigen of een alternatief te voorzien. Je toevlucht zoeken tot een buitenlandse apotheek valt vaak duurder uit en het is een administratief kluwen om terugbetaling te bekomen door de ziekteverzekering.

Medicatie waarvoor het systeem van contingentering bestaat – dat zijn geneesmiddelen waarvoor producenten voor elk land een bepaalde productiecapaciteit of quota vastleggen om zo prijsverschillen tussen de verschillende landen op te vangen -, wordt doorgaans rond het begin van elke maand opnieuw aangeleverd.”

4. Waar moet je op letten als je een vervangmiddel krijgt?

“Als het om een vervanggeneesmiddel gaat met eenzelfde actieve bestanddeel en in dezelfde dosering kan de omschakeling meestal zonder al te veel problemen, al geldt ook hier dat bijvoorbeeld de hulpstoffen verschillend kunnen zijn. Dat kan soms een invloed hebben op bijwerkingen. Let wel goed op met vervanggeneesmiddelen onder een andere vorm (bv. een tablet i.p.v. siroop) of met een andere dosering. Vertrouw op het advies van je apotheker inzake de dosering en de gebruiksinstructies, omdat die wel eens afwijken.”

5. Wat als je Voorschrift intussen vervalt?

“Dan moet je opnieuw je arts contacteren en een nieuw voorschrift vragen. Dat kan veelal gewoon digitaal.”

6. Voor welke medicatie is vervanging niet mogelijk?

“Er zijn best wat geneesmiddelen die niet zomaar kunnen worden vervangen. Dat is onder meer het geval voor bepaalde epilepsiemedicatie en immunoglobulinen of weerstandsverhogers. Meestal gaat het om heel specifieke groepen patiënten voor wie geen andere oplossing mogelijk is. Dan wordt afgesproken dat zij absolute prioriteit krijgen in geval van schaarste. Een andere oplossing kan bijvoorbeeld zijn om je chronische behandeling, in overleg met je arts, meer te spreiden, door een lagere dosis te nemen.”

7. Waarom schrijft mijn arts een geneesmiddel voor dat niet beschikbaar is? Checkt hij dat niet vooraf?

“De beschikbaarheid van geneesmiddelen zou gekoppeld moeten zijn aan de voorschrijfsoftware van de artsen. Maar er zit echter vaak ook een tijdsverschil tussen het moment waarop je arts je een geneesmiddel voorschrijft en het moment dat jij de medicatie ophaalt in de apotheek, waardoor de situatie intussen gewijzigd kan zijn.”