Waarom vinden ouderen maar moeilijk de weg naar psychische hulp

Amper 5 % van de 75-plussers met een depressie krijgt vandaag psychologische hulp, terwijl bijna driekwart medicatie krijgt. Een onevenwichtige behandeling die de Vlaamse Ouderenraad aanklaagt met haar campagne ‘Kopzorgen verdienen zorg’. Nochtans zijn specialisten het erover eens dat psychotherapie op elke leeftijd knappe resultaten kan boeken.

Verlieservaringen of ingrijpende veranderingen in het leven. Op latere leeftijd krijgen heel wat mensen hiermee af te rekenen. “Die kunnen een grote impact hebben op de levenskwaliteit terwijl daar vaak al te licht wordt overgegaan. Alsof je er gewoon moet mee leren leven. Ouderen met psychische klachten krijgen amper hulp op maat”, schetst de Vlaamse Ouderenraad de huidige situatie.

Dat mentale klachten bij ouderen niet uitzonderlijk zijn, tonen de cijfers duidelijk aan. Uit de laatste Nationale Gezondheidsenquête blijkt dat 1 op 10 75-plussers aangeeft in het laatste jaar een depressie doorgemaakt te hebben. Dat cijfer ligt 40% hoger dan bij de algemene bevolking. Bovendien worstelt 1 op 5 ouderen tussen 65 en 74 met zijn mentaal welzijn. Bij 75-plussers loopt dat op tot bijna 1 op 3.

Tegenover die frappante cijfers, staat amper gepaste hulp. Zeker bij de oudste generaties is de situatie vaak volledig uit balans”, zegt Nils Vandenweghe, directeur van de Vlaamse Ouderenraad. “We zien een mismatch tussen het gebruik van medicatie en psychotherapie. Amper 5% van de 75-plussers die met depressie kampen, krijgen psychologische ondersteuning terwijl driekwart naar medicatie grijpt. Een schril contrast.” Dat kan anders en beter, bevestigt ouderenpsycholoog Luc Van de Ven: “Bij mildere vormen van depressie, zoals een lastig rouwproces, moet de eerste optie psychotherapie zijn. Antidepressiva worden dan beter vermeden omdat die het verwerkingsproces kunnen bemoeilijken.”

Drie oorzaken

Dat zo weinigen de weg vinden naar hulp op maat, kent volgens de Vlaamse Ouderenraad diverse oorzaken. “Zeker bij de oudste ouderen hangt er nog steeds een taboe over psychische problemen”, weet Luc Van de Ven. “Jongeren praten makkelijker over hun gevoelens en kunnen beter aangeven dat het hen even niet goed gaat. Bij ouderen blijven psychische problemen vaker verborgen. Het idee dat spreken zilver is en zwijgen goud, is zeker nog niet verdwenen.”

“Daarnaast gaan we als samenlevinganders om met ingrijpende veranderingen op latere leeftijd. We kijken anders naar een dertiger die zijn partner verliest, dan naar een tachtiger die afscheid moet nemen van zijn of haar levensgezel. We beschouwen het als zaken die nu eenmaal bij het ouder worden horen en waar we mee moeten leren leven. Daardoor gaan we mensen met een moeilijk rouwproces bijvoorbeeld minder snel leiden naar gepaste zorg en ondersteuning.”

Bovendien is ook de geestelijke gezondheidszorg voor 65-plussers veel minder uitgebouwd dan voor andere groepen. Zowel voor mensen die thuis wonen, als ouderen die in een woonzorgcentrum wonen. Nils Vandenweghe : “Het gespecialiseerde aanbod is gebrekkig. Bij heel wat psychologische hulpverlening is er een leeftijdsgrens: na 65 jaar kom je niet meer in aanmerking. Ook in de algemene zorg voor ouderen moet de aandacht voor psychische problemen naar een hoger niveau.”

Kopzorgen

De Vlaamse Ouderenraad lanceert daarom dit najaar de campagne ‘Kopzorgen verdienen zorg’. De organisatie vraagt daarmee aandacht voor het psychisch welzijn van ouderen. In dialoog met ouderen, experten en medewerkers op het terrein gaan ze op zoek naar hoe het beter kan. Doel is het pad te effenen voor de geestelijke gezondheidszorg die ouderen verdienen: van een luisterend oor tot psychologische hulp.