Wat gebeurt er precies bij een longontsteking?

Naarmate de winter nadert, zullen ook de luchtweginfecties weer toenemen. Een (niet onschuldige) infecties die meer voorkomt bij jonge kinderen en 50-plussers, is een longontsteking. De meeste longontstekingen worden veroorzaakt door een bacterie. Hoe herken je de klachten en welke behandeling volgt?

Wanneer we inademen, gaat de lucht via de luchtpijp (trachea) en de verdere, kleine vertakkingen in de longen (bronchi) naar de longblaasjes (alveolen). Daar wordt zuurstof opgenomen in het bloed en koolzuurgas afgegeven. Die gasuitwisseling is levensnoodzakelijk. Bij een longontsteking zijn de kleine vertakkingen in de longen en de longblaasjes ontstoken. Daardoor krijg je moeite met ademen. Je kunt het plotseling erg benauwd krijgen. Je lichaam gaat immers meteen aan de slag om de oorzaak van de ontsteking op te ruimen. Daarbij ontstaat slijm. Virussen en bacteriën blijven hangen in het slijm. De trilhaartjes binnen de longen verplaatsen het slijm met de ziekteverwekkers (of andere verontreinigingen) uit je longen naar je keel. Kunnen de trilhaartjes alleen de hoeveelheid slijm niet aan, dan ga je hoesten. Bij een longontsteking is het slijm vaak dik waardoor je het moeilijk kunt ophoesten. Bovendien kunnen de longblaasjes door de ontsteking en het slijm minder goed zuurstof opnemen. Dat zorgt ervoor dat een benauwd gevoel hebt.

De oorzaak

In de meeste gevallen is een bacterie, meer bepaald Streptococcus pneumoniae de oorzaak van een longontsteking. Gezonde mensen kunnen drager zijn van deze bacterie in de neus- en keelholte. Wanneer ze bijvoorbeeld niezen komen de bacteriën in de lucht terecht en kunnen ze iemand met een verzwakte afweer besmetten. Ook bij het zoenen kan de bacterie worden overgedragen.

Maar ook een virus (in de meeste gevallen het griepvirus, van waar het belang van griepvaccinatie), schimmel of parasiet kan aan de basis liggen.

De ziekteverwekker komt je lichaam binnen als je inademt. Als je afweer minder goed werkt, kan deze zorgen voor een ontsteking van je longblaasjes en het weefsel eromheen.

Het lichaam wil de boosdoener opruimen en reageert hierop met een ontsteking. Hierdoor ontstaat slijm in de longen. Dit slijm zorgt ervoor dat zuurstof moeilijker in het bloed wordt opgenomen. De longen willen slijm en ziekteverwekker kwijtspelen en dus ga je hoesten.

Longontstekingen komen, net als griep en verkoudheden meer voor in de winter. Het is echter een misverstand dat je ziek wordt van kou. Virussen en bacteriën zijn altijd actief, of het nu warm of koud is. Maar in de wintermaanden zitten we wel veel meer binnen, dichter op elkaar en wordt er minder geventileerd. De kans dat we infecties aan elkaar overdragen is daardoor groter.

Hoe uit een longontsteking zich?

Word je na een verkoudheid niet beter, maar juist zieker? Dan zou het wel eens kunnen dat je een longontsteking hebt . Ga bij de volgende klachten zo snel mogelijk naar een arts, zodat die kan vaststellen of er sprake is van een longontsteking.

• Pijn bij ademhalen
• Benauwd zijn
• Ophoesten van geel of groen slijm, soms met wat bloed
• Vermoeidheid
• Een hogere of juist een lagere lichaamstemperatuur
• Spierpijn en pijn bij de longen
• Rillen en klappertanden
• Minder eetlust
• In ernstige gevallen: sufheid, verwardheid

De diagnose

Eerst zal de arts sowieso een reeks vragen stellen. luistert hij met een stethoscoop naar jouw longen. Bij de meeste mensen met een longontsteking is er een fijn gekraak hoorbaar. Om zeker te zijn dat je inderdaad een longontsteking hebt, kan er een röntgenfoto worden gemaakt. Hierop is goed te zien of er een ontsteking zit, hoe uitgebreid die is en waar ze gelokaliseerd is.

Antibiotica helpen alleen wanneer bacteriën de oorzaak vormen en niet bij virussen. Toch zal de arts bij een longontsteking je bijna altijd antibiotica voorschijven. Omdat een longontsteking een ernstige aandoening is en een arts niet heel snel kan te weten komen of de oorzaak een bacterie of een virus is, wordt elke longontsteking als bacterieel beschouwd en daarom met antibiotica behandeld.

Voor pijn en koorts zal hij een pijnstiller, zoals paracetamol, aanraden.

Bij een ernstige longontsteking kan een ziekenhuisopname noodzakelijk zijn.

Hoe verklein je het risico op een longontsteking?

• Zorg voor warme, droge kleding.
• Stop met roken. Roken irriteert en verzwakt je longen waardoor je meer kans hebt op een longontsteking.
• Zorg dat je uitgerust en gezond bent. Genoeg slapen en gezond eten houdt je weerstand op peil
• Griep verzwakt je weerstand waardoor je meer kans hebt op een longontsteking. Laat je vaccineren tegen griep, zeker wanneer je tot een risicogroep behoort.
• Laat je vaccineren tegen de meest voorkomende oorzaak van een longontsteking (pneumokokkeninfectie). Dat is aangeraden voor:

– alle kinderen: in België vaccineert Kind en Gezin gratis tegen pneumokokken op de leeftijd van 2, 4 en 12 maanden, zoals aanbevolen door de Hoge Gezondheidsraad.

– volwassenen van 16 tot 85 jaar met een verhoogd risico op een pneumokokkeninfectie door:

o een verminderde weerstand (bijv. mensen die chemotherapie krijgen wegens kanker, of personen met hiv of leukemie);

o afwezigheid van een (werkzame) milt;

o bepaalde erfelijke vormen van bloedarmoede.

– volwassenen van 50 tot 85 jaar met andere (chronische) aandoeningen en risicofactoren zoals:

o hart-, long-, lever-, en nierfalen;

o roken en alcoholmisbruik;

o bepaalde erfelijke spierziekten; o diabetes.

– gezonde personen tussen 65 en 85 jaar.

Wat is het onderscheid tussen een ‘gewone’ longontsteking en een longaantasting door het coronavirus?

Sinds bijna twee jaar is er een nieuwe speler waar ter dege rekening mee moet worden gehouden: het coronavirus. Een virus, zoals het coronavirus, bindt zich makkelijk aan de cellen in je longen nadat je het hebt ingeademd. Wanneer je lichaam ontdekt dat er een ziekteverwekker je lijf is binnengedrongen, wordt het immuunstelsel actief om de ziekteverwekkers op te ruimen. Als je lichaam een virus niet herkent dan zal het zelf een stofje ontwikkelen dat het virus kan opruimen, maar dat kost tijd. In de tussentijd kan het virus zich verder kopiëren en verspreiden.

Als je immuunsysteem te hard werkt, kan het ook doorschieten en zelfs schade toebrengen aan je eigen lichaam. Het longweefsel, waar het virus het eerst binnenkomt, kan dan (blijvend) beschadigd raken. Door een hele heftige ontstekingsreactie kunnen vocht, eiwitten en ontstekingscellen uit de longbloedvaten in het longweefsel terecht komen. Hierdoor wordt het moeilijker om zuurstof vanuit de longen naar het bloed over te brengen, waardoor een tekort aan zuurstof in het bloed ontstaat. Zo kan er littekenweefsel ontstaan en kunnen de longen verstijven.