Welke (nieuwe) vaccins zijn een must na 50?

Sinds COVID-19 is de aandacht voor luchtweginfecties blijven toenemen. Tegen heel wat van deze aandoeningen zijn recent nieuwe vaccins ontwikkeld of werden bestaande efficiënter gemaakt.

Het Respiratoir Syncytieel Virus (RSV) is zo’n klassieke luchtweginfectie die vooral in de herfst en winter opduikt en zich erg snel verspreidt via druppeltjes speeksel, hoesten of niezen. Eens geïnfecteerd legt dit virus de trilhaartjes lam in de luchtpijp en kan zo felle prikkelhoest, kortademigheid en ademnood uitlokken. Bij 60-plussers kan dit leiden tot ernstige longontstekingen en zware problemen met onderste luchtwegen met bijhorende ziekenhuisopnames en zelfs overlijden. De risico’s zijn vergelijkbaar met die van een seizoensgriep.

RSV-vaccins

Vaccinoloog Pierre Van Damme: “Sinds vorige winter zijn er in ons land voor het eerst twee doeltreffende vaccins beschikbaar die zelfs een hogere bescherming bieden tegen RSV-besmetting en tegen een ernstig verloop van de ziekte dan wat de griepvaccins vermogen tegen een griepinfectie. Momenteel zijn ze al minimum twee jaar werkzaam en wellicht nog langer. Anders dan bij griep muteert het RSV-virus niet voortdurend waardoor ook het vaccin niet telkens moet aangepast worden. Door de langere werking kan je je al vanaf het einde van de zomer laten inenten maar het mag ook gelijktijdig met je griepvaccin.”

Voor wie?
Vaccinatie tegen RSV is sterk aanbevolen voor risicopatiënten ouder dan 60 jaar. Het gaat om mensen met chronisch hartfalen, nierziekten, diabetes, obesitas of chronische luchtwegaandoeningen. De vaccins, waarvan je één dosis nodig hebt, verschillen qua samenstelling maar zijn zeer doeltreffend. Deze nieuwkomers zijn niet terugbetaald en ze vallen prijzig uit (185 en 206 euro).

Verbeterde griepvaccins

Voor het komende griepseizoen hebben enkele innovaties zich doorgezet zoals griepvaccins met hulpstoffen die zorgen voor een betere opname en zeer hooggedoseerde vaccins. “Omdat het immuunsysteem met ouder worden minder goed reageert op vaccinatie, werden deze vaccins uitgerust met een vier keer zo hoge dosis actieve stof en zien we dat ze inderdaad doeltreffender zijn om zowel griep als de bijhorende complicaties te voorkomen. Je kan dit zeker bespreken met je huisarts.”

Voor wie?
De gewone griepvaccins worden aanbevolen aan alle 65-plussers en voor iedereen met een of andere chronische aandoening (diabetes, hartaandoeningen, longziekten, nierziekten ...), zorgmedewerkers, zwangeren, en mensen die samenwonen met een risicopersoon. Voor hen geldt er een tussenkomst in de vaccinatie.
De hooggedoseerde vaccins worden grotendeels terugbetaald voor wie ouder is dan 75 of voor 65-plussers die in een woonzorgcentrum wonen. Het remgeld (10 euro) ligt wel iets hoger dan bij het gewone vaccin (4 euro).

Wat?
Ook het griepvaccin voor deze winter is een niet-levend vaccin en bestaat uit deeltjes van vier griepvirusstammen, twee A-stammen en twee B-stammen. Inenting gebeurt best vanaf eind oktober.
Opmerkelijk: sinds de pandemie en ons gebruik van mondmaskers en ontsmettingsmiddelen is een van de B-stammen van influenza uitgeroeid. De samenstelling van toekomstige griepvaccins zal wellicht gewijzigd worden.

Covid

Een gratis boosterprik met een nieuw aangepast covidvaccin dat beschermt tegen de meest recente varianten is aanbevolen voor dezelfde groepen als griep: 65-plussers, mensen met onderliggende aandoeningen en zorgpersoneel. Covid en griepvaccins mogen ook gelijktijdig gegeven worden via de huisarts of de apotheker. “Zo’n gelijktijdige vaccinatie is praktisch maar wanneer we zouden merken dat de pieken van beide infecties niet gelijklopen, laat je je beter op aparte momenten vaccineren.”
Wanneer? Vanaf september-oktober, verder kan het eventueel op andere momenten van het jaar, afhankelijk van verwachte besmettingspieken.

Toekomst?
De covidvaccins van de volgende generatie worden allicht nasale sprays of aerosols die de slijmvliezen activeren. “In China en India zijn deze vaccins intussen al op de markt maar bij ons zijn ze niet goedgekeurd. Volgend jaar starten we in Vaccinopolis (Universiteit Antwerpen) met een onderzoek om na te gaan of deze nieuwe aanpak erin slaagt om transmissie te blokkeren. De ‘gewone’ covidvaccins beschermen steeds minder tegen overdracht. Vandaar dat je vandaag na inenting wel nog besmet kan raken maar beschermd bent tegen complicaties.”

Pneumokokken

Pneumokokkenbacteriën blijken in toenemende mate resistentie te vertonen tegen antibioticabehandelingen. Vandaar dat vaccinatie extra belangrijk is, niet alleen om op individueel vlak ernstige verwikkelingen zoals longontstekingen, hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging te voorkomen maar ook om op termijn deze bacteriën gevoelig te houden tegen antibiotica. De Hoge Gezondheidsraad adviseert een vaccinatie met het 20-valent vaccin (80,98 euro) als eerste of eenmalige vaccin. Dit kan het hele jaar gebeuren.

Voor wie?
Alle 50-plussers met chronische aandoeningen: eerste vaccinatie met 20-valent vaccin en herhaling na vijf jaar met 23-valent vaccin (33,66 euro).
Gezonde volwassenen (65-85 jaar): eenmalige vaccinatie met 20-valent vaccin.
Deze vaccins worden sinds kort grotendeels terugbetaald voor risicogroepen.

Tetanus, difterie, kinkhoest

Eén combinatievaccin dat tegen deze drie infectieziekten beschermt, moet elke 10 jaar herhaald worden bij alle volwassenen. Vooral kinkhoest circuleert opnieuw sterk en kan bij 60-plussers erge respiratoire klachten geven. Als de arts dit bestelt via Vaccinnet, is het volledig gratis.

Lees ook: Zorgen om zona