Werkt cannabis therapeutisch?

Cannabis is al sinds de oudheid gekend om zijn medicinale eigenschappen, vooral als pijnstiller. Cannabidiol (CBD), een van de actieve bestanddelen, is vandaag ook bij ons in almaar meer producten te vinden. Maar heeft cannabis ook een therapeutisch effect?

Cannabis (of Indiase hennep) is al sinds de oudheid bekend als pijnstiller en als middel tegen spasmen en braken. Het werd toen gebruikt bij het levenseinde en bij bevallingspijn. In de jaren 90 ontrafelden onderzoekers het mechanisme waar de plant bij de mens op inwerkt: ons endocannabinoïde systeem (ECS). We hebben allemaal receptoren voor cannabis in ons zenuwstelsel en ons immuunsysteem. We produceren trouwens zelf ook een cannabinoïde molecule, anandamide. Deze neurotransmitter speelt vooral een rol bij de modulatie van ons geheugen, onze emoties en pijn. Ook chocolade bevat trouwens de molecule anandamide.

CBD en THC

Ons endocannabinoïde systeem is dus gevoelig voor de fytocannabinoïden die in cannabis zitten. De twee meest bekende zijn delta-9-TetraHydroCannabinol, kortweg THC, en cannabidiol of CBD. THC is verantwoordelijk voor het welbekende psychoactieve effect van cannabis. Sinds kort worden in ons land, volkomen legaal, producten op basis van CBD verkocht in speciaalzaken en vind je ook CBD-olie in de apotheek. Die producten vind je ook op het internet, in de vorm van cannabisbloemen, e-liquids, extracten voor thee, en ga zo maar door. De meeste van deze producten zijn dus voor orale consumptie, niet om op te roken. Ze veroorzaken geen trip, maar bezorgen sommige mensen die last hebben van bijvoorbeeld stress of slapeloosheid, wel een ontspannen gevoel.

Slechts 2 geneesmiddelen

Sommige studies suggereren dat CBD pijnstillend, ontstekingsremmend, neurobeschermend en angstwerend zijn, en eigenschappen heeft die werkzaam zijn tegen depressie, psychose, epilepsie en zelfs tegen tumoren. (Pisanti et al., 2017). De Wereldgezondheidsorganisatie meent dan weer dat het gebruik van CBD ongevaarlijk is: lage toxiciteit, goede tolerantie, geen gewenning, geen gevaar van misbruik. “CBD heeft inderdaad weinig ongewenste effecten”, bevestigt professor dr. Jan Tytgat, toxicoloog aan de KU-Leuven. “We beschikken echter niet over studies die de doeltreffendheid van CBD aantonen bij pijnbestrijding of aandoeningen zoals alzheimer of parkinson. Maar de meest gevaarlijke stelling is dat CBD kankerwerende eigenschappen zou hebben.”

Tot voor kort toonde de farmaceutische industrie weinig belangstelling voor de cannabisplantmoleculen. Er lijkt een soort morele terughoudendheid te zijn om te investeren in wat lang als een drug voor puur recreatief gebruik werd beschouwd. Deze investeringen zouden nochtans winstgevend kunnen zijn. Vandaag telt ons land maar twee cannabisgeneesmiddelen, met heel beperkte indicaties. Er is Sativex, een orale spray die THC en CBD bevat, en enkel wordt terugbetaald voor de behandeling van spasticiteit bij multiple sclerose. Het moet worden voorgeschreven door een neuroloog en afgeleverd door een ziekenhuisapotheek. Indien gebruikt bij een andere indicatie kost Sativex zo’n 466euro voor 30 ml. Het andere geneesmiddel is Epidiolex®, dat 98% CBD bevat en ingezet wordt voor de behandeling van patiënten met epilepsie die niet op conventionele behandelingen reageren. “Ik ben ervan overtuigd dat het een goede zaak kan zijn om geneesmiddelen te ontwikkelen op basis van een combinatie van THC en CBD, maar die mogen niet als een wondermiddel worden gezien, dat alle ziekten kan genezen”, zegt prof. Jan Tytgat.

Illegaal circuit

Pijnspecialisten weten al lang dat cannabis bepaalde patiënten kan helpen, vooral dan bij chronische pijn gelinkt aan kanker, fibromyalgie, enz. Heel wat artsen aarzelen om daarover te praten in de media, omdat cannabis aanprijzen hen wettelijk in een lastig parket kan brengen. Om nog te zwijgen over de farmaceutische industrie, voor wie pijnmedicatie een kip met gouden eieren is. Maar het is geen geheim dat sommige patiënten met chronische pijn een beroep doen op het straatcircuit, zoals jointrokers, bijvoorbeeld. Ze kopen clandestien gekweekte cannabis, waarvan niet bekend is hoeveel meststoffen en pesticiden ze bevatten, en die het misdaadgeldcircuit in stand houdt. “Ik ben daar geen voorstander van, maar ik kan begrijpen dat iemand met ondraaglijke pijn zich op die manier bevoorraadt”, zegt prof. Tytgat.

Conservatief België

Vandaag wordt cannabidiololie vlot gekocht, maar ze is veel minder doeltreffend tegen pijn dan producten die zowel CBD als THC bevatten. In België zijn echter enkel producten toegestaan die minder dan 0,2% THC bevatten. “België is daar erg conservatief in. In Nederland en Duitsland zijn vier erg populaire producten volkomen legaal verkrijgbaar in de vorm van gedroogde bloemen: Bedrocan, Bediol, Bedrobinol en Bedica. Bediol bevat bijvoorbeeld 6% THC en 7,5% CBD. Persoonlijk ben ik een groot voorstander van deze formule, omdat de meest recente studies aantonen dat juist de combinatie van de twee moleculen het meest doeltreffend is. Maar in ons land zijn producten die meer dan 0,2% THC bevatten verboden en wordt Bediol dus als een drug bestempeld.”

En Belgische apothekers hebben dan wel de toestemming om bereidingen te maken met CBD, het gebruik van THC blijft ook voor hen verboden. Met andere woorden, vandaag zijn de enige legale producten wellicht ook de minst doeltreffende. “Als wetenschapper lijkt het mij noodzakelijk om de ontwikkeling van behandelingen te stimuleren die zowel CBD als THC bevatten. Ik hoop dan ook dat de Belgische wetgeving flexibeler zal worden op dat vlak”, besluit prof. Tytgat.