Zo beïnvloeden gevoelens onze ademhaling

We staan er zelden bij stil maar hoe we ademen wordt sterk beïnvloed door onze emoties en wat we meemaken. Verdriet heeft een ander patroon dan pakweg stress, woede of angst. “Omgekeerd kan een bepaalde ademhaling deze gevoelens ook oproepen”, weet Jessica Braun, auteur van ‘Ademen’.

Dat angst en ademhalen elkaar wederzijds sterk beïnvloeden blijkt duidelijk bij mensen met angststoornissen. Ademhalingsoefeningen worden bij hen vaak ingezet als een manier om de angstspiraal te helpen doorbreken en om voor meer rust en ontspanning te zorgen. Maar ook wie geen angstprobleem kent, zal ervaren dat deze emotie invloed heeft op tal van processen zoals de ademhaling.

Email-apneu

Zo kan ons lichaam een ‘alarmsignaal’ ook heel goed simuleren. Ons zenuwstelsel is niet heel erg goed in het snel een onderscheid maken tussen choquerende krantenkoppen, schreeuwerige verkoopslogans of een echte noodkreet. Uit voorzorg pompt het meteen de nodige adrenaline in het bloed om snel op deze prikkels te kunnen reageren. Dat kan zich tijdens kantoorwerk uiten in het zogeheten ‘emailapneu’. Een begrip dat is bedacht door de Amerikaanse trendwatcher Linda Stone die bij zichzelf en heel wat anderen een merkwaardig verschijnsel opmerkte. Zodra een nieuwe e-mail zich aanmeldde in het postvak, hield ze onbewust even haar adem in, een beetje zoals een ree doet wanneer ze geritsel in de bosjes hoort.

Zo’n korte adempauze zet de zenuwcellen in het ademhalingscentrum van de hersenen tijdelijk on hold en zorgt er zo voor dat je je gedurende een korte periode makkelijker op 1 taak kan concentreren. De spieren die betrokken zijn bij het inademen kunnen zich ontspannen. Zo’n moment van opperste concentratie voor 1 taak is nuttig als je bijvoorbeeld een draad door het oog van de naald wil halen of om voetstappen in een donkere steeg te lokaliseren. Maar als reactie op een inkomende mail of een sociale media bericht is zo’n adempauze natuurlijk niet zinvol. Aangezien we er hiervan tientallen per dag ontvangen zorgt het vooral voor het doorbreken van een rustige ademstroom.

Houden we onze adem dan in omdat we bang zijn voor de inhoud van de mail? Niet noodzakelijk. We kunnen ook onze adem inhouden waardoor ons lichaam denkt dat we bang zijn, ook al is dat in werkelijkheid niet het geval.

Patronen

Ons ademhalingsritme schommelt in de loop van de dag geregeld, afhankelijk van onze inspanningen en emoties. Raken we opgewonden door iets, dan kan de ademhaling zowel versnellen als gaan afvlakken. Stress gunt ons amper tijd om diep adem te halen. Een heel monotone ademhaling is kenmerkend voor mensen die getroffen zijn door verdriet, soms onderbroken door pauze voor diepe zuchten. Bij angst houden we onze adem tijdelijk in. Daarnaast zijn er gebeurtenissen die ons de adem kunnen benemen. Zo is onze manier van ademhalen een spiegel van onze gevoelens maar dit werkt ook omgekeerd.

Zo is uit onderzoek van psycholoog Pierre Philippot gebleken dat bepaalde ademhalingspatronen of frequenties gevoelens kunnen oproepen. De psycholoog bestudeerde de ademhalingspatronen van proefpersonen die zich boos, verdrietig , gelukkig of angstig voelden. Nadien liet hij een groep vrijwilligers precies ademen volgens deze patronen. Zij signaleerden dat ze exact dezelfde emoties gewaarwerden. Met andere woorden: wie ademt als een boos iemand, voelt zich kwaad worden, zelfs zonder aanleiding.

Zo kan een hectische ademhaling je angstig maken en een langzame je net tot meer innerlijke rust brengen. Waaraan dat precies lag, was lang tijd een mysterie. Tot hersenonderzoekers althans bij muizen ontdekten dat het te maken heeft met een groep neuronen of zenuwcellen in de hersenen die specifiek instaan voor het ademhalingscentrum. Die blijken de sleutel te zijn tot het rustgevend effect op de geest van langzaam ademhalen. Maar muizen zijn nog geen mensen en hierover is dus nog meer research nodig.

Wat in elk geval voor de mens wel klopt is dat langzaam ademhalen, volgens een gelijkmatig patroon van 4 tellen in en 6 uit, het hart ontlast, de bloedcirculatie verbetert en het lichaam optimaal laat functioneren.

Bron: Ademen, Jessica Braun, Prometheus, 19, 99 euro, isbn 9789044644111