Zo pak je droogheid aan

Met de leeftijd verhoogt de kans op een droger wordende huid, ogen en vagina. Via de juiste behandeling kan je die vervelende klachten efficiënt aanpakken.

Verschillende lichaamsprocessen maken dat je meer af te rekenen krijgt met droogheid. Dat hoeft geen taboe te zijn. Onze specialisten leggen uit waar de oorzaken liggen en hoe je die op jouw maat kan aanpakken.

Je huid

Dat je huid langzaamaan droger wordt, is het gevolg van natuurlijke veroudering, in combinatie met externe invloeden. Bij veroudering spelen uiteenlopende veranderingen zich af op en net onder je huidoppervlak. Het gehalte aan vochtvasthoudende stoffen in je opperhuid slinkt, terwijl ook de barrièrefunctie van je huid verzwakt. Daardoor is de buitenlaag minder goed in staat zichzelf te beschermen tegen externe factoren die droogheid en huidveroudering bevorderen, zoals zon, roken en alcohol.

Een nog grotere metamorfose voltrekt zich in de voedende huidlaag daar net onder, in de lederhuid dus. Door het verlies van cellen en elastische vezels dunt die uit en houdt ze eveneens minder goed vocht vast. Ook het collageen neemt af. Dat nuttige eiwit staat in voor de stevigheid van je huid. Tegelijk verloopt de stofwisseling tussen de voedende lederhuid en je opperhuid stroever. Naast droogheid kunnen daardoor meer rimpels, plooien en groeven in je huid opduiken. Je bloedvaten worden eveneens brozer en zorgen voor een minder vlotte doorbloeding. In de dieper gelegen huidlagen worden dan weer de cellen die vetten opslaan kleiner en minder in aantal.

Een andere agressor is de koude. Tijdens de winter stap je veelvuldig vanuit je warme huiskamer de gure buitenlucht in en vice versa. Het normale proces waarbij vocht verdampt vanuit de onderliggende huidlagen moet dan naar een hoger tempo schakelen. Daarom bereikt je huid in deze tijd van het jaar zijn droogste peil. Kamp je met eczeem, dan kan je het extra lastig krijgen en ook een oudere en dunnere huid krijgt meer af te rekenen met pieken van jeuk, een trekkerig gevoel, schilfers of kloven. De lipiden- of vetlaag van je huid preventief intact houden is een must om overmatige verdamping tegen te houden.

Wat doe je eraan?

De logische remedie is vocht inbrengen, zowel door voldoende te hydrateren als door van binnenuit te irrigeren. Ruil je zeep of sterk schuimende douchegel in voor een variant op oliebasis of een overvette zeep. Kies eerder voor een korte douche dan voor een lang heet bad, omdat dat laatste meer vochtvasthoudende stoffen aan je huid onttrekt. Bouw een routine in om je dagelijks, bijvoorbeeld na het douchen, te hydrateren met een bodylotion of een meer vette crème zonder geur- of kleurstoffen. Vooral je benen en armen bevatten relatief weinig talgklieren en drogen sneller uit. Dat start met jeuk en kan uitmonden in uitdrogingseczeem.

Voor mannen zijn er melkachtige lotions die vlot door de beharing dringen. Bij een zeer droge of eczeem-achtige huid kunnen voedingssupplementen zoals omega 6-capsules en teunisbloemolie worden ingeschakeld. Kloven kan je behandelen met vettigere crèmes die ureum bevatten. Die stof maakt oude opgehoopte huidschilfers los en verzacht jeuk. Tijdens de wintermaanden ervaar je minder dorst. Toch hou je je best aan die anderhalve liter water (of kruidenthee) per dag, omdat je diezelfde hoeveelheid vocht toch verliest.

Je ogen

Naar schatting een op de drie volwassenen krijgt af te rekenen met droge ogen. Het is een van de vaakst gehoorde oogklachten bij 50-plussers. Droge ogen kunnen ontstaan door een te lage traanproductie. Toch is het meestal meer een kwaliteits- dan een kwantiteitsprobleem. “De verstoorde samenstelling van de traanfilm zorgt voor klachten, zoals een schurend gevoel (als van een zandkorrel), jeuk, vermoeide ogen, veel knipperen. In de loop van de dag neemt het ongemak sterk toe. Ook overvloedig tranen kan merkwaardig genoeg wijzen op het droge-ogenfenomeen”, verduidelijkt oogarts prof. Carina Koppen (UZ Antwerpen). De traanklieren produceren namelijk reflextranen als reactie op irritatie door droge ogen. Deze tranen bevatten overwegend water waardoor ze vrijwel meteen verdampen.

Een manke werking van de Meibomklieren ligt in de meeste gevallen aan de basis van droge ogen, ook als je beeldschermwerk doet. Deze kliertjes in je oogleden maken een dunne olieachtige laag aan, die voorkomt dat de traanfilm verdampt. Waarom die kliertjes het laten afweten, heeft met aanleg te maken. Sommige auto-immuunziekten kunnen eveneens aan de basis liggen, net zoals bepaalde geneesmiddelen (o.a. antidepressiva, antihistaminica) die droge ogen als bijwerking kunnen geven.

Wat doe je eraan?

“Geregeld je beeldschermwerk even onderbreken of minder lang televisie kijken, zal de klachten uiteraard verminderen, maar die maatregelen zijn niet erg populair. Droge ogen genezen kan nog niet, maar in de meeste gevallen valt deze chronische aandoening goed te managen”, verzekert prof. Carina Koppen.

Kunsttranen blijven de basisbehandeling en zijn ook effectief, op voorwaarde dat je ze correct aanbrengt. “Eén druppel volstaat niet. Je moet minstens drie tot vier keer per dag druppelen en soms is het even zoeken naar de ideale kunsttranen. Oogdruppels zonder bewaarmiddelen verdienen de voorkeur. Bewaarstoffen zijn bedoeld om bacteriën te weren, maar daardoor werken ze ook licht toxisch op het oogoppervlak. Jammer genoeg zijn deze druppels veel duurder dan die met bewaarmiddelen.”

Ontstekingsremmers spelen ook een belangrijke rol en verder kan er een plug worden aangebracht in de onderste traanpuntjes van je ogen om traanverlies te reduceren. Om de klieren van Meibom te ondersteunen, helpt het om de ooglidranden te reinigen met speciale doekjes in combinatie met een warm oogmasker voor een goed vloeibare lipidenlaag.

Een nieuwe aanpak is de Intense Pulsed Light-behandeling, waarbij sterke lichtflitsen op de Meibomkliertjes worden gericht om ze zo te activeren. Het resultaat is voorlopig wisselend en deze behandeling wordt niet terugbetaald.

Je vagina

De vagina ondergaat veranderingen tijdens de menopauze door de drooglegging van vrouwelijke hormonen. “De doorbloeding van de hele vagina en vulva (grote en kleine schaamlippen, clitoris, huid en spieren) vermindert drastisch. Dat zorgt voor minder aanvoer van voedingstoffen en minder afvoer van afvalstoffen. De vaginawand wordt daardoor dunner en de slijmvliezen droger. Er wordt weinig over gesproken, maar ontzettend veel vrouwen hebben hiermee te kampen”, verzekeren gynacologe dr. Marijke Aerts en dr. Karolien Stevens van VPlus Clinic.

De dunnere vaginawand telt minder collageen, bloedvaten en elastine, terwijl de oppervlakkige cellen van de vaginawand minder glycogeen bevatten, een variant van suiker. Daardoor hebben de bacteriën in je vagina minder suiker die ze kunnen omzetten in melkzuur en verdwijnt de beschermende zuurtegraad. Dat geeft slechte bacteriën vrij spel.

“Wanneer de kwaliteit van de hele vagina achteruit gaat, verhoogt de kans op irritatie, vernauwing, huid-problemen zoals o.a. pijnlijke kloofjes en infecties. Orgasmes kunnen hierdoor verminderen of worden minder intens beleefd. Heel wat vrouwen ondervinden bovendien pijn bij het vrijen. Als reactie daarop gaan ze zich opspannen, waardoor die beschadigde huid nog meer onder druk komt te staan en ze nog meer pijn ondervinden. Zo belanden ze vaak in een vicieuze cirkel en krijgen soms zelfs vaginisme, waarbij de spieren van de vagina automatisch samentrekken.”

Ook psychologische factoren zoals stress en relatieproblemen, of fysieke problemen zoals infecties, diabetes en auto-immuunziekten kunnen mee aan de basis liggen en moeten mee worden aangepakt.

Wat doe je eraan?

Bestaande kloofjes kan je onder meer aanpakken met zinkzalf. Let er bij je intieme hygiëne op om geen geparfumeerde zeep te gebruiken. Die tast het vaginale microbioom aan. Was je gewoon met water en beperk het gebruik van inlegkruisjes. Bij droogheidsproblemen is katoenen ondergoed te verkiezen boven synthetische slips. Een behandeling met een hydraterende vaginale crème is aangenaam en heeft ook preventief nut, maar verandert niets aan de doorbloeding.

Hormoonsubstitutietherapie (HST) met bio-identieke hormonen is wel een efficiënte therapie om bij aanvang van de menopauze droogheid te verhelpen. Deze hormonen zijn identiek aan de vrouwelijke hormonen die je lichaam zelf aanmaakt en stimuleren de doorbloeding en de slijmproductie. Je kan ze als gel aanbrengen of in pilvorm gebruiken.

“Andere interessante alternatieven om dit droogheidsprobleem langdurig aan te pakken zijn injecties met hyaluronzuur ter hoogte van de vagina-ingang. Die stof trekt tot duizend keer haar gewicht in vocht aan waardoor ze een boost geeft aan je vaginawand en droogheidsproblemen countert.”

Ook een vaginale laserbehandeling zorgt voor een langdurig effect. Daarbij worden kleine wondjes aangebracht aan de binnen- en buitenkant van de vagina. Als reactie daarop schiet je lichaam in actie door opnieuw bindweefsel en elastine aan te maken. Ook de doorbloeding en hydratatie verbeteren hierdoor. Deze verschillende therapieën kunnen worden gecombineerd, naargelang je individuele behoefte.

“PRP, een behandeling met eigen bloedplaatjes, is een andere optie om je huidkwaliteit te verbeteren en nieuw weefsel aan te maken. Dat kan ook soelaas bieden bij blijvende kloven, voor verbetering zorgen bij urineverlies en meer seksuele gevoeligheid creëren in de clitoris en de G-zone.”