Zo pak je vertigo aan

Duizeligheid kan veel oorzaken hebben, waardoor de juiste aanpak soms lang uitblijft. Bij de nieuwe benadering van vertigo is vandaag een sleutelrol weggelegd voor beweging.

Naar schatting één op de vijf volwassenen krijgt ooit af te rekenen met duizeligheid, als eenmalig incident of chronisch. Die vertigo kan zich op verschillende manieren manifesteren: van het gevoel dat je zelf aan het ronddraaien bent of alles om je heen tolt, tot onstabiel op je benen staan, een lichte, ijle sensatie in het hoofd, misselijkheid, slechter zicht en gehoorverlies. “Ondervind je deze problemen, laat je dan zeker screenen om de oorzaak te achterhalen. Want hoewel de klachten ingrijpend zijn, is verbetering meestal wel mogelijk”, weet dr. Marc Lammers, NKO-arts, centrum voor evenwichtsstoornissen, UZ Antwerpen.

Ziekte van Ménière

De ziekte van Ménière is een eerder zeldzame oorzaak van felle draaiduizeligheid, vaak in combinatie met oorsuizen, druk op het oor en gehoorverlies. De ziekte is al lang gekend, maar wat er fout loopt, blijft een mysterie. “De aanvallen komen plots op, kunnen uren aanhouden en ook de volgende dagen ben je nog ziek en instabiel. Je evenwichtsorgaan krijgt bij zo’n episode een serieuze klap te verwerken en moet vervolgens compenseren om je weer in evenwicht te krijgen”, aldus dr. Lammers.

DE OPLOSSING. Medicatie en oefentherapie.

Ontstekingen

Zowel een ontsteking van je oor, van je evenwichtsorgaan, als van de zenuw, kunnen aan de basis liggen van heftige draaiduizeligheid en/of misselijkheid. “Omdat dit zo heftig is, belanden mensen vaak op de spoed. Je bent vaak wekenlang buiten strijd.” Soms is de ontsteking het gevolg van een eerdere verkoudheid of griep, maar ze kan net zo goed spontaan opduiken. “Zo’n ontsteking laat nadien vaak sporen na op je evenwichtsorgaan, met functieverlies tot gevolg. Als reactie daarop gaat het evenwichtssysteem in je hersenen die uitval compenseren, door meer te focussen op informatie van je ogen en de receptoren van je spieren en gewrichten.”

DE OPLOSSING. Eens de zwaarste aanval voorbij, is het superbelangrijk om opnieuw op te staan en te bewegen (zie verder). Op die manier kan je je evenwichtssysteem snel aanleren om juist te compenseren, anders kan dit resulteren in blijvende klachten.

BPPD

Oorkristallen die losraken en rondzweven in de kanaaltjes van je evenwichtsorgaan is de meest frequente oorzaak van plotse draaiduizeligheid. Bij deze benigne paroxysmale positieduizeligheid (BPPD) kan je plots erg draaierig worden bij het opstaan of wanneer je je hoofd beweegt. Maar ook als je je hoofd weer stilhoudt, kan je nog even het gevoel hebben te draaien, doordat de steentjes nog enkele seconden nabewegen. Met de leeftijd neemt de kans dat partikels losraken toe. Andere bekende risicofactoren zijn een ingreep aan je hoofd, bedlegerigheid, een hoofdtrauma na een ongeval, maar BPPD ontstaat net zo goed spontaan.

DE OPLOSSING. Een behandeling bij een NKO-arts of een vestibulair kinesitherapeut helpt om de oorsteentjes weer naar hun initiële plaats te loodsen, zodat ze zich opnieuw kunnen vasthechten. Dat gebeurt door repositie- of bevrijdingsmanoeuvres, waarbij je hoofd in een bepaalde richting wordt gedraaid. Soms is een tweede sessie nodig. Je kan de techniek ook zelf aanleren en toepassen wanneer er zich een nieuwe aanval voordoet. Bij 40% van de mensen komt de draaiduizeligheid terug, al is dat soms pas na jaren. Deze vorm van vertigo kan goed worden behandeld, maar de onvoorspelbaarheid ervan is voor velen toch angstaanjagend.

Chronische duizeligheid

Heel wat gevallen van chronische duizeligheid zijn trouwens het gevolg van een gebrekkige compensatie van het evenwichtssysteem in het verleden. Bij sommigen mensen nemen de visuele prikkels de overhand om het evenwicht te gaan sturen. Dat verklaart waarom ze plots draaierig worden wanneer ze in de supermarkt langs rijen vol gekleurde patronen lopen, wanneer er te veel auto’s voorbijrijden, of bij het scrollen op hun tablet. “Zo’n ervaring maakt eveneens angstig, waardoor je nog minder geneigd bent om buiten te komen. Angst heeft ook op neurologisch vlak een invloed op je evenwichtssysteem omdat het de verwerking door je hersenen negatief beïnvloedt. Mensen met een voorgeschiedenis van angst- en paniekstoornissen lopen daardoor ook meer risico op duizeligheidsklachten.”

DE OPLOSSING. De revalidatie van het evenwichtssysteem wordt soms aangevuld met medicatie (psychofarmaca) om de verwerking door je hersenen bij te sturen. Wanneer bepaalde compensatiemechanismen al jarenlang zijn ingesleten in je hersenen is het vaak nodig om nieuwe verbindingen tot stand te brengen. Hoe langer chronische duizeligheid aanhoudt, hoe lastiger het wordt om ze helemaal weg te krijgen.

Beweging in de hoofdrol

De jongste jaren is het inzicht gegroeid dat beweging de hoeksteen is van de behandeling van heel wat soorten duizeligheid. Het trainen van het evenwichtssysteem (vestibulaire revalidatie) bestaat onder meer uit oefeningen voor je houding en je ogen. “Zelfs als je je nog een beetje duizelig voelt, is bewegen aanbevolen. Maar doe het voorzichtig en met aandacht, eventueel met een hulpmiddel. Stel dat je duizelig bent door een ontsteking aan je rechteroor, dan is die sensatie net belangrijk om je nog goed functionerende evenwichtsorgaan aan de andere kant duidelijk te maken hoe het moet compenseren. Ook als volledig herstel niet mogelijk is, zal je hiermee altijd winst boeken. Je kan je hierbij laten begeleiden door een kinesitherapeut, maar ben je al vertrouwd met positie-oefeningen zoals bij yoga en tai chi, dan kan je hier ook zelf mee aan de slag. Ook wandelen op oneffen terrein is een uitstekende oefening om je evenwicht uit te dagen”, aldus dr. Marc Lammers.

Lees ook: Ook dit kan je doen duizelen