Een jaar lang al kunnen we niet, of slechts in beperkte kring, afscheid nemen van een dierbare overledene. Twee initiatieven willen rouwenden die in dit coronajaar iemand verloren hebben, de kans geven alsnog hun laatste boodschap over te maken.
Met ‘Boodschap aan de Overkant’, doet vzw Reveil, die op 1 november troostconcerten organiseert op begraafplaatsen, een oproep om een laatste berichtje te sturen naar een overleden vriend of familie. Een compilatie van de zogenaamde sm-mis-jes wordt in de week van 15 tot 21 maart getoond op de website van Reveil. In Deerlijk, Mechelen, Menen en Wevelgem worden de sms’jes geprojecteerd op de muren van het stadhuis, de bib of het marktplein.
Een tweede initiatief, Postkantoor 00/00/00, ontvangt brieven die mensen aan een overleden geliefde schrijven. Twee kunstenaars, Nakke Van Loo en Leen Huysmans, hertekenen de brief in een beeld dat terug naar de briefschrijver verzonden wordt. Uit de brieven wordt telkens één citaat geplukt om op de website postkantoor.org te publiceren.
Controle krijgen
De organisatie Reveil bouwt al enkele jaren aan een rouwcultuur van eigen bodem en wil verlies bespreekbaar maken. “Rouwen is op een manier controle proberen te krijgen op iets waar tegenover we eigenlijk machteloos staan,” zegt Pieter Deknudt.”Ik vergelijk het met mijn ervaring als kind in de Piratenboot in Bellewaerde. Ik vond het fantastisch, tot de boot te hoog ging en ik in paniek raakte. Ik wilde midden in de rit uitstappen, maar kon niet. Mijn vader zei dat ik moest mee duwen zodat het leek alsof ík de boot deed wiegen. Dat hielp. Rouwen werkt voor mij ook zo. Ik mis mijn overleden vriend Robby – die de aanzet was voor de Reveil-concerten – heel erg. Maar door hem regelmatig onder de aandacht te brengen, voel ik mij een gelukkigere mens.”
Laatste woorden
“De symboliek van de ‘laatste woorden’ mag je niet onderschatten”, zegt Uus Knops, psychiater en auteur van ‘Casper – een rouwboek’ en Troostkaarten. “Soms kunnen we heel bewust onze laatste woorden uitspreken aan een dierbare die niet veel later zal overlijden. Maar vaak is dat niet zo omdat we niet durven, omdat we geen hechte vrienden of familie zijn, omdat de dood onverwachts komt of omdat de coronamaatregelen ons die gelegenheid hebben ontnomen. Laatste woorden doen ons een beweging naar binnen maken, op zoek naar de essentie. Naar wat die persoon écht voor ons betekend heeft. Vaak komen er thema’s van liefde, dankbaarheid en vergeving aan bod.”
Niet wachten
Uus Knops gelooft dan ook dat initiatieven als Bericht aan de Overkant en Postkantoor 00/00/00 heel waardevol en troostend kunnen zijn, maar moedigt iedereen aan om laatste woorden bij leven nog uit te spreken. “Het is een uniek cadeau om als stervende nog te mogen horen wat je betekend hebt voor iemand, welke ‘rimpeling’ je hebt veroorzaakt in iemands leven. Het is zo waardevol om je excuses aan te bieden, vergeving te geven of te krijgen, woorden van liefde uit te spreken,.... En ik zou zelfs nog een stapje verder gaan: waarom zouden we wachten tot de vooravond van de dood? Doe het gerust ook tussendoor, vanavond nog bijvoorbeeld!”
Reveil.org, postkantoor.org, uusknops.be
