Zowat 74 procent van de Belgen zegt zich aan de coronamaatregelen te zullen houden tijdens de kerstperiode. Dat staat in de laatste motivatiebarometer op basis van een steekproef bij 24.290 respondenten. “De bereidwilligheid neemt toe”, zegt motivatiepsycholoog Maarten Van Steenkiste, “maar met een toegenomen gevoel van ontmoediging.”
Eind november was een groep van ruim 30 procent niet bereid om zich aan de beperkingen rond sociaal contact te houden en kerstavond te vieren zonder gasten of met een beperkt aantal knuffelcontacten. “De verontrustende ontwikkeling van de coronacijfers heeft het bewustzijn aangescherpt”, zeggen de onderzoekers van de interuniversitaire expertengroep Corona & Psychologie, “maar ook de sterkere dreiging met controle en sancties speelt wellicht een rol.”
Toch is het belangrijk dat het beleid niet enkel op ordehandhaving focust, omdat dat niet voor duurzame motivatie zorgt. “De nadruk op contactbeperkingen tijdens de kerst- en eindejaarperiode zorgt voor een gevoel van ontmoediging bij de bevolking”, zeggen de onderzoekers. “We volharden omdat we beseffen dat het noodzakelijk is, maar ook omdat het nu eenmaal moet.”
Onze motivatie is dus erg gemengd en schommelt. “Op sommige momenten geraken we ontmoedigd en dreigen we er de brui aan te geven”, zeggen de onderzoekers. “Het gebrek aan perspectief op korte termijn speelt hierin ongetwijfeld een rol.”
Het goede nieuws over de start van de vaccinaties zorgt niet echt voor terughoudendheid tijdens de kerstperiode. “Het bieden van een kortetermijnperspectief is daarom cruciaal”, herhalen de academici. “Verschillende indicatoren wijzen op een toenemende ontmoediging. Om met dit gevoel om te gaan, is het belangrijk dat we de noodzaak blijven inzien, dat we perspectief op de korte termijn krijgen en een duidelijk verband zien tussen wat we doen en wat het oplevert.”
Ook blijft het nodig dat er een gevoel van sociale verbinding en solidariteit is in de gezamenlijke strijd tegen het virus. Heel wat culturele spelers zetten zich vandaag in om die tot stand te brengen, maar dat lijkt moeilijk in deze ongewone tijden waarin samenkomsten en het gebruik van evenementenzalen geen optie meer zijn.
Indien beleidsmakers het belangrijk vinden dat mensen de beperkingen ook effectief naleven, kan het helpen dat ze een duidelijk tijdspad en tussendoelen formuleren. Er is nood aan virologische en psychologische mijlpalen. Ook komt er best systematische feedback over het effect van de geleverde inspanningen.
Confrontatie met mensen die zwaar ziek zijn geweest of persoonlijke verhalen van gezondheidswerkers die op een COVID-afdeling werken, leiden vaak tot een meer duurzame motivatie. En het kan helpen indien mensen zelf voelen voor wie ze de inspanning juist leveren. Voor een ouder familielid, een kwetsbare vriend of collega of een buur met gezondheidsproblemen.
