Frank Deboosere: ‘Als je leert kijken, kan je heel veel zien’

Met vijf dagen vertraging ontmoeten we Frank Deboosere op de VRT. Boosdoener: storm Eunice die op dat moment over het land raasde en alle aandacht opeiste. Meer met de deur in huis vallen bij een weerman kan niet. Weer en klimaat, we zitten meteen in het oog van de storm.

Je bent al vele jaren ‘onze’ weerman. Wanneer ben jij je als weerkundige bewust geworden dat er sprake is van een klimaat- verandering?

Dat was zeker niet zo in het begin van mijn loopbaan, eind jaren 80. Maar de intense hittegolven van 2003 en 2006 waren voor mij een alarmbel, waardoor ik een klik heb gemaakt. De temperaturen liepen op tot bijna 40°C en duizenden mensen in Europa stierven. We kregen ook steeds meer satellietgegevens waaruit bleek dat de dingen snel aan het veranderen waren. Satellieten bekijken letterlijk alles meer van op een afstand en zijn neutraler dan wijzelf, die er middenin zitten.

Welk gevoel gaf deze vaststelling?

Het was dubbel. Enerzijds waren die vaststellingen beangstigend. Tegelijk besefte ik dat mijn rol van ‘maar weerman’ belangrijker zou worden, in die zin dat de klimaatverandering duiding nodig had, die wij als tv-meteorologen konden geven.

Je bent sinds vorig jaar een van de 36 Europese Klimaatpactambassadeurs.

Dat zijn ronkende woorden... Het Europees Klimaatpact is een beweging van mensen, bedrijven, organisaties en overheden die zich achter één doel scharen: de klimaatverandering bestrijden en Europa groener en leefbaarder maken voor de komende generaties. Niet onlogisch dat ze me hebben gevraagd om er deel van uit te maken. Mijn idee is: als je ergens voor staat, kom er dan ook voor op.

Vorig jaar veroordeelde een rechter de Belgische overheden voor hun nalatige klimaatbeleid. Daarmee haalde de Klimaatzaak haar slag thuis, al legde de rechtbank geen concrete maatregelen op. Toch een goeie zaak?

Ik kan dat enkel toejuichen en heb dat met veel interesse gevolgd. Net zoals ik de klimaatbetogingen van de jongeren waardeer. Het gaat dan ook over hun toekomst. Er zijn veel manieren waarop je als burger jouw stem kan laten horen. Zelf kies ik ervoor om dat te doen via wat ik goed kan: vanuit mijn expertise als tv-meteoroloog de klimaatverandering toelichten.

Klimaat is de inzet van politieke beslissingen. De klimaatproblematiek zou wat minder gepolitiseerd moeten zijn, vind je.

Politici zijn te veel bezig met vandaag, al weten ze perfect wat ze moeten doen. Ze proberen vier of vijf jaar te overleven, maar zouden veel verder moeten denken. En over de partijgrenzen heen. De vermindering van de biodiversiteit heeft niets te maken met links of rechts. Als je je bezighoudt met de klimaatopwarming en daar bepaalde uitspraken over doet, krijg je ook al gauw een politiek etiket opgekleefd. Velen denken: Frank Deboosere zal wel diepgroen zijn. Maar wie zegt dat? Anderzijds ben ik al door alle democratische partijen gepolst over een overstap naar de politiek. Het klimaat is trouwens een zaak van iedereen. Wij zijn samen ‘de politiek’ en we zullen allemaal de omslag moeten maken. We mogen niet stilstaan. Het is jammer dat het Europees Klimaatpact geen wereldwijd Klimaatpact is.

We spreken vandaag over klimaatvluchtelingen en klimaatmigratie. Als individu kan je het gevoel hebben dat je zelf niet veel kan doen. Of dat wat je doet een druppel op een hete plaat is. Hoe breng je het grote probleem dichtbij?

Dat doe je door kleine dingen te realiseren. Zelf heb ik op een bepaald moment beslist om vaker de fiets te nemen. Dat is goed voor het milieu, maar ook voor mijn fysieke en mentale gezondheid én mijn portemonnee. En zelfs het weer valt heel goed mee. Ik kon het ook niet geloven, maar het regent maar 7% van de tijd, echt! Ik heb al tienduizenden euro’s bespaard aan brandstof, onderhouds- en parkeerkosten. Ik ben ook overwegend vegetarisch gaan eten. Je kan proberen om veel bewuster met voedsel om te gaan. Lokaler kopen en rekening houden met de CO2-uitstoot en aantal liters water die het vergt om ons voedsel te maken. Voor elke kop koffie die je drinkt is ongeveer 140 liter water nodig, dat stemt toch tot nadenken. Jammer genoeg is ook de ecologische voetafdruk van kaas vrij groot. Als je vlees eet, vermijd dan liefst rundvlees, want koeien hebben een enorme impact op ons milieu. Iedereen moet dat wat voor zichzelf invullen, maar het moet wel kloppen, vind ik. Als je vegetarisch eet omdat je milieubewust bent, maak dan ook geen verre reizen waarvoor je op het vliegtuig moet stappen. Dat je minder betaalt voor een vliegticket dan voor een treinreis is gewoon absurd.”

Je fietst bijna dagelijks van Mechelen naar Brussel. Maar niet aan 25 km per uur.

“Neen, ik ben en blijf een trage fietser. Mijn ambitie om de nieuwe Tom Boonen te worden door elke dag te fietsen heb ik snel moeten opbergen. Ik rij nog altijd met een gewone stadsfiets en ik ben niet van plan me een elektrisch exemplaar aan te schaffen. Waarom zou ik dat doen? Als je trager fietst, beleef en zie je meer. Ik kan daar enorm van genieten. Ik leg mijn woon-werkverkeer zoveel mogelijk met de fiets af, maar het is ook een van mijn favoriete vakantiebestedingen. Je zou ervan versteld staan hoeveel mooie fietsroutes en prachtige plekjes ik al heb ontdekt in eigen land!

Kijken en stilstaan bij wat je ziet, heeft ook al een mooi boek opgeleverd, ‘En de zon fietst door de hemel’. Daarin komen een paar passies van jou samen: het weer in al zijn gedaanten, fotografie, maar ook taal. Karel Sergen maakte poëzie gebaseerd op jouw weerberichten, waar jij dan weer foto’s bij leverde.

Het bewijst nog maar eens dat je mensen niet in hokjes moet onderbrengen. Ik ben niet enkel een weerman. In het verleden heeft natuurkundige Marcel Minnaert dat mooi bewezen. Hij schreef de boekenreeks ‘De natuurkunde van ’t Vrije Veld’, waarbij hij vertrok van de waarnemingen van schilders of componisten. Of kijk naar de schilderijen van de wolkenluchten van Constable. Wij, weerkundigen kijken daar met verwondering naar. Omgekeerd vragen kunstenaars: wat hebben we nu eigenlijk gezien? Als je goed leert kijken, zie je meer. Als ik mensen mijn foto’s toon van landschappen of luchten zijn ze vaak verbaasd en vragen ze me waar ter wereld ik die beelden geschoten heb. In België dus.

Een andere link met de fiets, is de actie Iedereen 1000. Je bent al jaren campagneleider voor Kom op tegen kanker.

Tijdens het Hemelvaartweekend trappen massa’s fietsgroepen samen 1.000 km tegen kanker. Uiteraard is het een actie om geld in te zamelen, maar er werd een mooie link met de fiets gemaakt. Zelf fiets ik niet mee. Ik zou wel 125 km kunnen doen, maar dan wel gespreid over een hele dag. Al vind ik campagneleider een duur woord, ik leen graag mijn stem en gezicht aan de organisatie, want ik weet dat ik een verschil kan maken. Kom op tegen Kanker verwezenlijkt mooie dingen. Ze heeft ook een rol gespeeld om deze vreselijke ziekte bespreekbaar te maken. We zijn kleine mensjes, maar samen kunnen we veel doen.

Orkanen en stormen krijgen namen... Kama maakte een cartoon met als tekst: Waarom geven we goed weer geen naam? Welk woord zou jij bedenken voor jouw ideale mooiweerdag?

Mijn ideale mooiweerdag wijkt waarschijnlijk wel wat af van die van de meeste mensen. Voor mij mag het weer wat karakter hebben. Doe mij maar een donderslag en een regenboog. Een naam heb ik niet direct voorhanden. Maar het klopt, wij geven enkel namen aan stormen. Eunice is vernoemd naar Eunice Foote, een van de eerste klimaatwetenschapsters. Wat mij betreft zouden ook hittegolven een naam mogen krijgen. De Duitsers geven ook namen aan hogedrukgebieden. Je kan daar als burger een naam voorstellen, maar je moet ervoor betalen: 199 euro voor een lagedrukgebied en 299 euro voor een hogedrukgebied. Goed weer mag wat meer kosten.

Taal is ook een middel om een boodschap te brengen. En inzake ons klimaat is klare taal absoluut noodzakelijk.

Zeker. We hebben maar één aarde. Als ik door een klare taal kan bijdragen tot een beter begrip van en inzicht in de dringendheid om onze planeet te redden, graag. Ik heb altijd een zwak gehad voor computers en cijfertjes. Ik maak dan ook gretig gebruik van sociale media. Een boodschap op Twitter wordt heel snel opgepikt en bereikt veel mensen. Via mijn podcast ‘Planeet Frank’ kan ik dingen uitleggen. Misschien maak ik er wel een over de psychologie van de klimaatontkenner. Zo kan ik wegen op het debat.

Ben je hoopvol?

Misschien tegen beter weten in: ja. Ik geloof in wetenschap en techniek. En nog meer in enthousiaste, positieve mensen die het verschil kunnen maken.