Goedkoop winkelen over de grens

Almaar meer Belgen doen hun boodschappen net over de grens. Hoe valt dat fenomeen te verklaren? Wat zijn de voordelen voor de consument? En wat zijn de risico’s voor de handelaars?

Een doodgewone zaterdagnamiddag. Het tafereel zou zich kunnen afspelen in de regio Maastricht of Breda in Nederland, of de streek van Aken in Duitsland. Maar we zijn in Givet, een Frans stadje aan de Maas, op een steenworp van Dinant. Op de parking van warenhuisketen Intermarché staan opvallend veel auto’s met een Belgische nummerplaat, de meerderheid zelfs. De klanten komen uit de hypermarkt met winkelkarren vol water in plastic flessen, zuivelproducten en kistjes wijn. Waarom? “Moet je die prima bordeaux zien – en vooral proeven -, hij kost hier twee euro de fles minder dan in België. En dus smaakt hij nog beter”, monkelt Jean-Claude, die vroeger in de industrie werkte, maar nu met brugpensioen is. Samen met zijn echtgenote heeft hij een dikke 40 km gereden om zich in Frankrijk te komen bevoorraden. “Wij komen hier meermaals per jaar om de koffer van onze Opel vol te laden met frisdrank, wijn en mineraalwater. Het prijsverschil is flagrant. Zelfs als we de prijs van de brandstof aftrekken, sparen we nog tientallen en tientallen euro’s uit. En we zien het als een uitstapje. Maar niet alles is hier beter en goedkoper. Ik ben geen fan van het Franse vlees. In België hebben we veel beter vlees!”

Frankrijk blijkt een paradijs voor wie water en frisdrank wil kopen. Een pak van zes flessen kost hier twee euro minder dan in België. Dat heeft onder meer met belastingen te maken. Water in plastic flessen is bij ons onderworpen aan een milieuheffing. Vandaar dat tal van grensbewoners zich in Frankrijk gaan bevoorraden. Probleem is dat hun afval uiteindelijk wel in een Belgische en niet in een Franse vuilnisbak belandt. Ook de wijn lokt klanten, vooral wanneer de Franse hypermarkten in september uitpakken met speciale aanbiedingen en prijzen die elke concurrentie tarten. Warenhuisketen Auchan stuurt trouwens reclamefolders rond tot in Antwerpen! En wie over de grens shopt, vult zijn winkelkar niet enkel met drank. Nu ook sommige wegwerpartikelen in België aan een milieuheffing onderworpen zijn, koopt de consument ook zijn picknickbenodigdheden over de grens. Een rol aluminiumfolie (30 m) van een huismerk is er tot twee euro goedkoper dan in België.

Zonder voorschrift

In het centrum van Givet staat ook in de apotheek op het plein een rij Belgische klanten. Een man komt naar buiten met een armvol flacons antirefluxmiddel (Gaviscon) waar geen doktersvoorschrift voor nodig is. Vreemd. Even zoeken op de websites van onlineapotheken aan beide zijden van de grens leert ons dat zo’n flacon van 250 ml in Frankrijk 2,67 euro kost en datzelfde flacon in ons land weliswaar 300 ml bevat maar dat je daar wel 8,99 euro voor neertelt.

Van verzorgingsproducten, met name van crèmes, is dan weer geweten dat ze beduidend goedkoper zijn bij onze noorderburen. Ook koffie kan je goedkoop inslaan in Nederland. Net zoals sommige geneesmiddelen: pijnstillers zijn er tot zes keer goedkoper, een geneesmiddel tegen maagzweren zelfs tien keer! De APB, de Algemene Pharmaceutische Bond in ons land, heeft trouwens zijn bezorgdheid uitgesproken over het geneesmiddelentoerisme naar Nederland. Ook technologieproducten, zoals televisietoestellen, computers en smartphones, zijn goedkoper in Nederland. Test-Aankoop verrichtte ooit een onderzoek waaruit bleek dat grensbewoners naar schatting makkelijk 10 tot 20% kunnen besparen op elektronica door die te gaan kopen in Luxemburg, Frankrijk, Duitsland of Nederland.

Logisch dus dat boodschappen doen over de grens een nieuwe nationale sport is geworden. Sommige consumenten hebben het tot een vorm van toerisme verheven en combineren hun winkelbezoek met een wandeling, een etentje op restaurant... Het moet gezegd dat de helft van alle Belgen op minder dan 50 km van een grens woont. Dat dit alles onze handelaars in de grensstreek geen goed doet, is overduidelijk: sinds 2009 geven wij Belgen elk jaar gemiddeld 3,2% méér uit aan grensaankopen in onze buurlanden, uiteraard ten nadele van de lokale Belgische handelaars.

13% duurder dan in Duitsland

Onlangs berekende het Prijzenobservatorium (FOD Economie) dat wie zijn boodschappen doet in een Belgische supermarkt gemiddeld 13,4% meer betaalt dan in Duitsland, 12,9% meer dan in Nederland en 9,1% meer dan in Frankrijk. En dat prijsverschil is in vijf jaar tijd nog toegenomen. Het Prijzenobservatorium ging daarbij niet over één nacht ijs: het analyseerde de prijzen van circa 65.000 producten die zowel in supermarkten bij ons als over de grens te koop zijn. Hoe valt een dergelijk prijsverschil in hemelsnaam te verklaren? Boosdoeners zijn de heffingen en accijnzen: die liggen in België hoger dan in onze buurlanden. Dat geldt ook voor de loonkost, al wordt die deels gecompenseerd door de productiviteit van de werknemers in ons land. Paradoxaal genoeg zijn ook in België vervaardigde producten duurder in eigen land. “De reële loonkosthandicap voor Belgische voedingsproducenten bedraagt ook na de taxshift nog altijd 17,5% ten opzichte van onze buurlanden”, aldus Fevia, de federatie van de Belgische voedingsindustrie. Bovendien geniet de distributiesector in onze buurlanden, doordat er mee inwoners zijn, van schaalvoordelen als ze voedingsproducten aankoopt. Ook de reclame- en marketingkosten liggen verhoudingsgewijs lager, zeker in vergelijking met ons land, waar de verschillende landstalen het er niet eenvoudiger op maken.

Nog volgens het Prijzenobservatorium lopen de prijsverschillen voor lichaamsverzorgingsen hygiëneproducten erg hoog op: in ons land zijn die producten gemiddeld 26,8% duurder dan in Duitsland. Dat land werkt dan ook als een magneet op de Belgische consument. “Wij doen al meer dan tien jaar inkopen in Duitsland”, vertelt een Haspengouws koppel dat tussen Tongeren en Borgworm woont. “Toen de kinderen nog klein waren, was een jumbopak luiers (Pampers) in Duitsland algauw 7 euro goedkoper dan bij ons! De voedingsprijzen zijn navenant. We sparen dus echt wel geld uit.”

16.000 jobs verloren

Comeos, de federatie voor handel en diensten, vraagt deze studies kritisch te benaderen. Ze wijst erop dat de huismerken, die niet worden meegeteld, bij ons erg populair zijn: ze maken 36% van de verkoop uit. Bovendien houden de studies geen rekening met groenten en fruit die, nog altijd volgens Comeos, bij ons gemiddeld 11% goedkoper zijn dan bij de buren. En inkopen doen over de grens heeft ook een economische en sociale impact. Comeos berekende dat er door de hype van het grensshoppen wellicht 16.000 banen verloren zijn gegaan in ons land. De Belgische economie, ecommerce niet meegeteld, zou door het fenomeen elk jaar 5 miljard euro mislopen.

Maar ben je als consument nu altijd goedkoper af in de buurlanden? Jawel, op voorwaarde dat je twee regels voor ogen houdt. Regel één: hou rekening met de kostprijs van je vervoer en trek die af van je eventuele winst. De grens oversteken enkel en alleen om voeding te kopen, wordt dan meteen een pak minder interessant. Maar je kan die boodschappen ook combineren met een grotere aankoop – een televisietoestel, een computer – waar je niet zelden 150 euro mee uitspaart. Regel twee: focus op de producten waar echt een prijsverschil op zit. Niet alles is goedkoper in Frankrijk of Nederland, verre van zelfs! Onze buren komen niet voor niets bepaalde producten in onze supermarkten kopen. Zoals wel vaker in geldkwesties neem je maar beter een rekenmachine mee om na te gaan of het sop de kool wel waard is. Of je kiest bewust voor een combinatie van toerisme en shoppingplezier.