Help, mijn kind gaat scheiden!
Als ouder verneem je uiteraard niet graag dat je kind gaat scheiden. De situatie voelt ongemakkelijk en is nóg moeilijker te aanvaarden wanneer er kleinkinderen zijn, of wanneer je het goed kon vinden met je ex-schoonzoon of ex-schoondochter!
In 2017 werden in ons land 44.000 koppels in de echt verbonden, maar tegelijk gingen er 23.000 officieel uit mekaar. Bij de wettelijk samenwonenden is de verhouding nagenoeg dezelfde: 39.000 koppels legden in 2017 een verklaring van wettelijke samenwoning af, terwijl 24.700 geregistreerde verklaringen werden beëindigd. Vandaag draait bijna de helft van alle wettelijke samenlevingsvormen uit op een scheiding.
Hoewel niemand nog opkijkt van een scheiding, blijft het een bijzonder ontwrichtende gebeurtenis. Voor het koppel zelf, maar ook voor hun kinderen, als die er zijn, én voor hun ouders. “Die laatsten krijgen veel minder aandacht. De redenering is dat het om volwassenen gaat, die in staat zijn een klap te incasseren en geen bescherming nodig hebben”, verduidelijkt Marie-Thérèse Casman, sociologe gespecialiseerd in intergenerationele relaties, verbonden aan de universiteit van Luik. “Toch is het ook voor de ouders allesbehalve evident. Als ze te horen krijgen dat hun kind gaat scheiden, ervaren ze dat vaak als een mislukking. Gescheiden mensen worden vandaag niet meer met de vinger gewezen, maar dat neemt niet weg dat de ouders soms veel in het gezin van hun kind hebben geïnvesteerd. Ze kunnen dan ook moeilijk aanvaarden dat alles uit elkaar spat, ze vinden dit lastig om te verwerken. En ze beseffen maar al te goed dat een scheiding een zware periode inluidt, voor hun kinderen en zeker voor hun kleinkinderen.” En bestaat er iets ergers dan zien dat je nakomelingen het lastig hebben? Ouders willen helpen, al weten ze niet goed hoe ze dat moeten aanpakken.
De situatie wordt nog complexer wanneer de scheiding stormachtig verloopt. “Er kan dan een loyauteitsconflict ontstaan. Men is doorgaans geneigd om zijn eigen bloed voor te trekken. Anders gezegd: ouders hebben de indruk dat ze hun kind onrecht aandoen als ze het niet voor hem of haar opnemen.”
Luisteren, niet oordelen
“Toch is het van cruciaal belang om je neutraal op te stellen, ook al is dat soms verre van evident. Tenzij er sprake is van mishandeling, huiselijk geweld, alcoholisme e.d., kan je er als ouder maar beter zijn voor beide (ex-)partners, als ze dat al willen. En naar beiden luisteren, zonder een oordeel te vellen. Zeker als je een uitstekende relatie had met je schoondochter of -zoon”, vindt psychotherapeute Carine Duray. “Ze zien allebei af en doorgaans heeft elk van hen deels gelijk en deels ongelijk. Maar dring je vooral niet op: die scheiding is hun zaak, niet de jouwe.”
Klaarstaan en een luisterend oor bieden, maar ook niet meer dan dat. “Het is een heel slecht idee om bemiddelaar te spelen of advies te geven”, aldus nog de psychotherapeute. “Uiteraard blijf je vader of moeder, zelfs al is je kind volwassen, maar je moet er echt over waken dat je niet uit je rol valt. Want dat kan zich heel makkelijk tegen jou keren. En dan bestaat de kans dat je kind later tegen je zegt: ‘je hebt me aangeraden dit of dat te doen en ik had je raad beter niet gevolgd, want nu is het nog erger!’ Je geeft beter geen raad, dan slechte raad. Als je vaststelt dat de situatie ingewikkeld is, kan je het koppel adviseren om professionele hulp te zoeken.”
5 regels als je je scheidend kind wil helpen
Dring jezelf niet op, maar maak je kind wel duidelijk dat je er voor hem of haar bent en bereid bent om te luisteren.
Tenzij in problematische gevallen, moei je je beter niet. Kies geen partij en vel geen oordeel.
Nodig je kind uit om te komen eten, om samen een namiddag met je door te brengen, zonder al te zeer aan te dringen. Een hechte familieband is in deze moeilijke periode extra belangrijk.
Zijn er kleinkinderen? Bied dan aan om die wat vaker op te vangen. Zo maak je het de ouders wat makkelijker in deze pijnlijke periode, waarin het soms ingewikkeld is om alles georganiseerd te krijgen. Maak van je huis een oase van rust voor je kleinkinderen.
Vergelijk de nieuwe partner van je kind niet met de oude. Of hou die vergelijking in elk geval voor jezelf.
Veilige haven voor de kleinkinderen
Die neutrale houding is des te belangrijker wanneer er kleinkinderen zijn die, zonder dat ze daar om gevraagd hebben, worden meegesleurd in het tumult van de scheiding. Het huis van de grootouders is voor hen dan een veilige haven, waar ze in een gezond klimaat kunnen verwoorden wat de scheiding voor hen betekent en waar hen alles op een rustige manier kan worden uitgelegd. Kortom, een plek waar het conflict wordt onderdrukt in plaats van aangewakkerd. “Maak hen duidelijk dat papa en mama elkaar niet meer graag zien, maar wel nog van hun kinderen houden. En laat je nooit denigrerend uit over een van beide ouders, want dat kan averecht uitdraaien.” Vroeg of laat komt jouw kritiek de persoon over wie je je laatdunkend uitliet, gegarandeerd ter ore. En dan kan de situatie snel ontsporen. “Verbreek je de band met je kind of de ex, dan verzwak je ook de band die je met je kleinkinderen hebt”, waarschuwt Marie-Thérèse Casman.
De ex versus de nieuwkomer
Voor je kind kan het een bittere pil zijn dat je contact blijft houden met zijn/haar ex. “Een scheiding zorgt voor veranderingen, niet in het minst wat ieders rol betreft”, weet Salvatore D’Amore (prof. psycholoog ULB en relatie- en familietherapeut). “Je moet je kind duidelijk maken dat zijn of haar ex niet langer je schoonzoon of -dochter is, maar toch niet helemaal van de familieradar verdwijnt. Als er kleinkinderen zijn, blijft de ex nog altijd hun papa of mama. En het belang van de kleinkinderen primeert. Het is dus belangrijk dat grootouders nog een goed contact hebben met de ex van hun kind, en hem of haar steunen als ouder.”
En als er geen kleinkinderen zijn? Je kind moet kunnen aanvaarden dat er, toen het nog gehuwd was, een band is ontstaan tussen jou en zijn/haar ex-partner. “Niemand kan eisen dat een relatie met anderen wordt verbroken.” Je kan die band niet van de ene op de andere dag uitwissen en doen alsof hij nooit heeft bestaan. En dat is, zeker in het begin, moeilijk om te accepteren. Maar daar kan over gepraat worden zodra iedereen de scheiding heeft aanvaard en verteerd.
Doorgaans komt er een dag waarop je kind zijn/haar nieuwe liefde voorstelt. “Het is belangrijk om daarvoor open te staan. En de oude en de nieuwe partner in geen geval met elkaar te vergelijken of tegen elkaar uit te spelen”, adviseert Salvatore D’Amore. “Ouders moeten zich discreet opstellen!” Als je laat verstaan dat je de vorige partner leuker vond, terwijl je zoon of dochter nog altijd lijdt onder de scheiding, maar met iemand anders een nieuw leven tracht op te bouwen, kan dit bij je kind het verdriet en het verlies aanwakkeren en een negatieve impact hebben op zijn/haar zelfbeeld. “Je moet de nieuwkomer ruimte geven!” Maar het is niet constructief om de nieuwe partner op een voetstuk te plaatsen, zeker niet als er kleinkinderen zijn uit de vorige relatie. “Als je kleinkind merkt dat je een van zijn/haar ouders afbreekt, heeft dat een impact op het kind. Op die manier hou je een conflict in stand, waar je kleinkind al genoeg onder lijdt.”
En ik dan?
“De scheiding heeft sowieso een impact op je rol als grootouder. Wil je je kleinkinderen nog zien, dan zal je bijvoorbeeld rekening moeten houden met zaken als co-ouderschap. En overhoop liggen met een van beide ouders ligt dan nog moeilijker!” Beeld je eens in dat je partij kiest, lelijke dingen zegt, en alles tegen elke verwachting in toch nog goed komt tussen je kind en zijn/haar ex? Stel je de sfeer voor op familiefeesten, wanneer je terug aan één tafel zit met de schoondochter of schoonzoon die je eerst door de modder hebt gesleurd?
Natuurlijk mag je jezelf niet vergeten. Incasseren en jezelf beheersen, allemaal goed en wel, maar behalve het verdriet, is er vaak ook het ongeloof: ‘waarom gaat mijn kind scheiden?’, ‘dit had ik helemaal niet zien aankomen’. “Het is normaal dat je wil begrijpen waarom. En het is even normaal om uitleg te vragen”, antwoordt Carine Duray. “Maar respecteer daarbij de keuze van het ex-koppel, stel die niet in vraag. Je kind heeft niet op je toestemming gewacht om te trouwen. Dat geldt ook voor een scheiding: als de beslissing valt, betekent dit dat je zoon of dochter er al grondig over heeft nagedacht. Hij of zij scheidt heus niet in een opwelling.”
En wat als de relatie met je schoondochter of schoonzoon zo goed was dat je die absoluut niet wil opblazen? Weet dat niets je daartoe verplicht (zie hiernaast). “In sommige families – vaak families waar er al kleinkinderen zijn – is de ex-schoonzoon of ex-schoondochter nog altijd welkom bij de ouders. Wie samen een mooi verhaal heeft opgebouwd, is niet verplicht om alles uit te wissen omdat er een punt achter de relatie wordt gezet. Je kan daar creatief in zijn. Je mag niet vergeten dat er, naast een geslaagd huwelijk, ook zoiets bestaat als een geslaagde scheiding. En een scheiding is geslaagd, wanneer de hele familie er uiteindelijk vrede mee heeft.”
Alain (67) “Die scheiding kwam aan als een mokerslag”
“Toen mijn dochter zei dat ze ging scheiden, kwam dat aan als een mokerslag: ik was minutenlang sprakeloos. Mijn dochter, haar man en de kleinkinderen kwamen bijna elke zondag eten: het was een ritueel. Ik heb nu totaal geen contact meer met mijn schoonzoon, hoewel we daarvoor een vrij goede band hadden. Zijn gedrag heeft me geschokt, de scheiding is erg slecht verlopen. Ik voelde mij verraden, ik zag ook dat mijn dochter er compleet kapot van was. Maar ik heb me ingehouden en mijn dochter gesteund zoveel ik kon. Ik heb haar getroost, haar geholpen bij het vinden van een nieuwe stek. Ik wilde geen olie op het vuur gooien, want er is ook mijn kleinzoon, een ventje van vijf dat zijn papa nodig heeft. En dus wil ik niet dat de situatie verder ontspoort. Intussen heeft mijn dochter een nieuwe vriend. Er moet een nieuwe relatie worden opgebouwd. En dat boezemt me wat angst in.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier