Hoe wordt u een perfecte schoonmoeder?

04-10-2007, 00:00 Bijgewerkt op: 19-09-2023, 08:45

Schoonmoeder... het is niet altijd een woord dat warme gevoelens oproept. Gelukkig kunnen we veel leren van andere schoonmama’s, dé specialisten ter zake!

Inhoud:

Vier zonen, vier schoondochters en veertien kleinkinderen. De Franse schrijfster Christiane Collange – moeder, grootmoeder, schoonmoeder én auteur van het boek Nous, les belles-mères (uitg. Fayard) – analyseert haar relaties met haar schoonkinderen onverbloemd: “Het belangrijkste is dat je een ander soort relatie ontwikkelt, en dat kan moeilijk zijn. Hier speelt niet de liefde die je voor je kinderen voelt, het is ook geen vriendschap, maar wel een evenwicht waarover goed moet worden nagedacht. Een goede moeder zijn is makkelijker dan een goede schoonmoeder zijn! We moeten het durven bekennen: het statuut van schoonmoeder is ondankbaar, je moet altijd dubbel opletten wat je zegt en doet.”
Volgens Christiane Collange is het essentiële scharniermoment de komst van het eerste kind. Wanneer de schoonmoeder grootmoeder wordt, verandert alles: “De dag dat het kind wordt geboren, besef je immers dat je voorgoed een band hebt met de partner van je dochter of zoon. Je mag de kinderen van je kinderen niet opeisen, geen inbreuk maken op hun gezin. Anderzijds bestaan er ook grootmoeders die om allerlei redenen geen zin hebben om die rol te spelen, wat dan weer verkeerd kan overkomen bij de schoonkinderen, en vooral de schoondochters.”

“Dat de schoonmoeder een sociale en economische functie heeft, is duidelijk. De meeste stellen werken fulltime, dus past schoonmama op de kinderen om de kosten van een oppas te besparen. Meestal verloopt dat zonder veel problemen, maar ergens impliceert het toch dat de schoonouders min of meer gebruikt worden, of dat zo aanvoelen. Het is niet denkbeeldig dat u in een dergelijk geval, als uw schoondochter belt, meteen denkt: Wat wil ze van mij? Let op, ik zeg dat zonder kwade bedoelingen, ik stel het gewoon vast. En ik vind niet dat schoondochters automatisch van schoonmoeders moeten houden!”

Kritiek is geen eenrichtingsverkeer meer

Dat betekent echter niet dat er geen wederzijds vertrouwen kan zijn, en res-pect. In onze maatschappij, met haar sterk geëvolueerde betrekkingen tussen ouders en kinderen, beoordeelt iedereen iedereen. “Vroeger waren jonge mensen bang voor het oordeel van hun ouders”, stelt Christiane Collange.

“Vandaag is het vaak omgekeerd. Als onze zoon zijn vriendin komt voorstellen, snellen we naar de kapper en duimen we dat ze ons sympathiek zal vinden! In de betrekkingen tussen schoonmoeder en schoonzoon of schoondochter moet iedereen respect opbrengen voor de ander, maar vooral proberen hem of haar te begrijpen. We moeten de keuzes van onze kinderen aanvaarden, ook als de schoonzoon of de schoondochter een andere cultuur of manier van leven heeft dan wij. Ja, het schoonmoederschap kan soms frustrerend en irriterend zijn. Maar we zitten allemaal in hetzelfde schuitje en dus kunnen we maar beter leren ermee om te gaan. En ons gevoel voor humor niet verliezen!”

Terug naar begin

Tussen trouw en vrijheid

“Om een stel en later een gezin met kleine kinderen te vormen, heb je een duidelijk territorium met zijn eigen regels nodig”, vertelt de gezinstherapeut Pierre Fossion. “Die regels worden gedeeltelijk beïnvloed door wat beide partners in hun eigen familie hebben geleerd maar om een relatief autonome cel te vormen, los van de ouders, heb je een scheiding nodig, een filter tegenover de vorige generatie. De schoonouders moeten opletten dat zij het territorium van hun kinderen niet schenden. Dat is niet altijd gemakkelijk. De aanvaarding van de schoonzoon of de schoondochter is voor de ouders een symbolische stap die betekent dat hun kind volwassen is en zijn eigen weg gaat.

Anderzijds ontsnappen kinderen nooit volledig aan hun ouders. Er blijven essentiële banden van trouw bestaan tussen de generaties, die wij in ons vak de transgenerationele loyaliteit noemen. Maar let op, die loyaliteit tegenover de ouders mag geen voorrang krijgen op de trouw tegenover de partner. En de ouders moeten accepteren dat zij geen absoluut gezag meer hebben.”

Terug naar begin

Stop de discriminatie!

Christiane Collange krijgt het op de heupen van de vooroordelen over schoonmoeders die ondermeer de reclame en de film blijven verspreiden. “Sommige tv-spotjes maken mij razend, omdat ze de schoonmoeder altijd als een lastpak voorstellen. Dat is een vorm van discriminatie! Je mag iemand niet op basis van zijn of haar statuut veroordelen!”

Schoonvaders worden blijkbaar minder onder vuur genomen. “Het heeft waarschijnlijk te maken met de rol van de vrouw in onze maatschappij”, denkt Pierre Fossion. “Ondanks de evolutie van onze wereld is het nog altijd de vrouw die zich het meest met de kinderen bezighoudt. Dat kan voor een stuk de rivaliteit verklaren die soms tussen schoonmoeder en schoondochter heerst rond de opvoeding van de kleinkinderen.”

Een goede band hebben met de schoonouders is geen vorm van verraad tegenover de eigen ouders. Omgekeerd zijn niet altijd de schoonkinderen de bron van conflicten. Soms is het de zoon of dochter die afrekent met de ouders en de partner als excuus gebruikt om deze breuk te rechtvaardigen. Het kan ook gebeuren dat een schoondochter de conflicten met haar eigen vader overdraagt op haar schoonvader.

Zoals in alle menselijke betrekkingen, veronderstelt een warme, respectvolle relatie op de eerste plaats een goede communicatie. “Je moet altijd duidelijkheid scheppen, ook al valt oprecht zijn vaak niet mee”, merkt Pierre Fossion op. “Ik probeer altijd te begrijpen waarom de betrekkingen binnen de familie op een bepaald ogenblik opstandig worden, waarbij ik naar ieders verhaal probeer te luisteren.”

“Het statuut van schoonmoeder houdt veel frustraties maar ook veel vreugde, in, woede maar ook plezier” besluit Christiane Collange. “Alles bij mekaar genomen, is uw schoondochter waarschijnlijk best een leuke vrouw. Bel haar snel om haar dat goede nieuws te melden!”

Terug naar begin

Het abc van de lieve schoonmama

De ideale schoonmoeder is een behendige diplomate. Een handvol tips...
Ga net vaak genoeg op bezoek. Niet te veel, niet te weinig. Zorg ervoor dat naar uw bezoek wordt uitgekeken.
Loop niet zomaar even langs. U hebt misschien de beste bedoelingen, maar het zou uitgelegd kunnen worden als een inbreuk op de intimiteit van het jonge stel – of zelfs als een controle. Bovendien dreigt u op een verkeerd moment voor de deur te staan. Vraag omgekeerd ook of de kinderen even willen bellen voor ze op bezoek komen.
Bent u alleen met uw zoon? Profiteer er niet van om kritiek op uw schoondochter te spuien. U bent misschien overtuigd van uw gelijk, maar zij is zijn vrouw. Doet hij zelf ontboezemingen over een relatieprobleem? Ga niet in de aanval tegen zijn partner, dat zal alleen maar een averechts effect hebben.
Uw hart luchten bij uw vriendinnen is normaal en gezond. Maar klaag niet over uw schoondochter. Vroeg of laat kan het haar ter ore komen.
Communiceer ondubbelzinnig. Denk niet dat elke zinspeling vanzelf begrepen wordt. Als u negen uur ’s avonds te laat vindt om te eten, zeg het dan duidelijk.
Bied uw hulp aan maar dring ze niet op. Hebt u zelf een dienst nodig? Vraag het gewoon.
Luister aandachtig naar wat uw schoondochter te vertellen heeft maar vermijd vragen die indiscreet kunnen lijken.
Oordeel niet over de manier waarop zij hun kinderen (uw kleinkinderen!) opvoeden. U kunt er het uwe van denken maar zij zijn de ouders en zij beslissen. Dat belet natuurlijk niet dat in uw huis uw regels gelden. Bij u wordt er niet op de bank gedanst en worden de handen gewassen voor het eten – dat zijn regels die iedereen kan accepteren.
Probeer respect af te dwingen. Leer nee te zeggen zonder bars te zijn maar ook zonder in eindeloze excuses te verdwalen.
Tel tot tien voor u iets zegt. Als u aan uw eigen dochter vraagt of ze soms een beetje bijgekomen is, zal ze waarschijnlijk geïrriteerd reageren. Dezelfde opmerking tegen uw schoondochter kan veel meer schade aanrichten.
Ook al is uw schoondochter nog zo tof en vindt u haar zo sympathiek, verwacht niet te veel van de relatie. U zou ontgoocheld kunnen worden.
Leg u erbij neer dat uw zoon en uw schoondochter anders leven dan u en misschien andere waarden hebben. Het belangrijkste is dat iedereen gelukkig is met het leven dat hij of zij leidt. Stofzuigen ze niet vaak genoeg naar uw zin? En wat dan nog?
Beschouw uw zoon niet langer als uw baby. En vraag niet om de haverklap aan uw schoondochter of ze hem zijn vitamientjes wel geeft...
Ruzie gehad? Praat het uit, maar spreek in termen van “ik” in plaats van een verwijtend “jij”. Probeer ervoor te zorgen dat u de bruggen nooit definitief opblaast.