Katrin Wouters & Karen Hendrix: ‘Een juweel vertelt altijd een verhaal’

Rond menige vinger, hals of arm prijkt een juweel dat ontsproten is aan het creatieve brein van Katrin Wouters en Karen Hendrix. Wie zijn deze Antwerpse dames, wiens naam en faam ondertussen tot ver buiten de landsgrenzen strekt?

We mogen op de koffie in hun atelier, goed verborgen in een onopvallende woonwijk in Berchem. Via een labyrint van trappen, gangen en beveiligde deuren komen we op de plek waar het gonst van de bedrijvigheid. Er wordt al gewerkt aan de wintercollectie 2020-2021. Vooruitblikken en terugblikken tegelijkertijd dus. Want voor de tentoonstelling in het DIVA, het Antwerpse Diamantmuseum, doken de edelsmeden in 35 jaar archieven.

Zit er een rode draad in jullie werk doorheen de jaren?

Karen Hendrix: Onze eigen persoonlijkheid loopt als een rode draad doorheen alle collecties. Humor, een romantische toets en natuurelementen zitten er altijd in. Ook het surrealisme komt onbewust telkens terug.

Hoe is jullie succesverhaal ooit begonnen?

Katrin Wouters: We hebben samen edelsmeedkunst gestudeerd in Antwerpen. We waren niet zozeer vriendinnen, maar hielden van mekaars werk. In het voorlaatste jaar, kreeg ik het idee zelf een juwelencollectie te ontwerpen, die aansluit bij de mode. Karen zag mijn voorstel meteen zitten. We zijn gestart met grote ambitie, niet wetende waar we zouden uitkomen.

Karen: Onze droom waarmaken.

Katrin: Het gekke was, toen wij hier mee startten, was er niemand die iets gelijkaardigs deed. Je had het lage segment van plastic juwelen. Of de hele dure juwelenniche. Wij wilden echte juwelen met creatieve en artistieke inbreng. Eigenlijk een gat in de markt. Karen: Wij hadden het geluk te starten toen de campagne ‘Dit is Belgisch’ liep, begin jaren 80. Die plaatste de Belgische creativiteit in de spotlights. Tot dan moest alles uit Italië of Frankrijk komen, anders was het niet goed genoeg. Stilaan ontstond een mentaliteitswijziging. Zonder die promotie was het wellicht moeilijker gelopen.

Vanwaar de fascinatie voor juwelen?

Karen: Je kan je het kistje van je grootmoeder voorstellen, met allemaal schatten. Niet altijd mooi, maar ieder ding in dat doosje, al is het een knoop, heeft een verhaal. Dat knoopje is bijvoorbeeld van een trouwjurk, die zelf al verdwenen is. Een juweel draagt altijd een verhaal in zich, een herinnering. Je hebt het gekregen van je ouders, je man, of geërfd van je oma.

Katrin: Ik was als puber gefascineerd door new wave en punk. Alles kon, iedereen maakte zelf kleren en juwelen. Dat heeft bij mij de coup de foudre veroorzaakt. Ik ben een prutser, vind het heerlijk om met kleine fijne dingen te werken.

Karen: We kunnen eigenwijzer te werk gaan dan in de mode, zijn minder afhankelijk van trends. Al onderga je natuurlijk altijd de invloeden van je tijd. Met juwelen spreek je ook een brede waaier mensen aan. Anders dan in de mode, kan iedereen alles dragen.

Zijn er dan geen trends in juwelen?

Karen: Als je onze archieven opent, zie je toch evoluties. In de eighties konden juwelen niet groot genoeg zijn. Daarna hebben we lang kleinoden gemaakt en nu is het weer groot en zwaar. Iedereen vindt het raar dat wij zomer- en wintercollecties brengen. Maar er is wel degelijk een verschil. In de zomer werken we graag met vrolijke kleuren, meer grapjes. In de winter mag het feestelijker, klassieker.

Juwelen zijn gelinkt aan emotionele gebeurtenissen. Zien jullie daar tendensen?

Katrin: ‘Baargoud’ was voor ons een nieuw gegeven. Dat is een juweel dat mannen voor hun vrouw kopen wanneer ze bevallen is. Daar is nu echt veel vraag naar. Mensen willen ook vaker juwelen personaliseren en graveren. Soms zelfs met hele gedichten! Of met de namen van de kinderen. Verder zijn juwelen sterk traditiegebonden. Dus die gewoonten veranderen of verdwijnen niet zo snel.

Verlovingsringen, zijn die nog van deze tijd?

Karen: Absoluut! Als er nu één juweel is waar vrouwen graag mee uitpakken, is het wel een verlovingsring!

Katrin: Er komen echt veel mannen in onze winkels. Zij vinden het blijkbaar erg fijn een juweel cadeau te geven. Mannen zijn meestal de leukste klanten. Vaak beschrijven ze dan hun vrouw, leggen het type uit. En dan is het aan onze medewerkers om geschikte dingen te zoeken.

Zijn er ongeschreven regels bij het schenken?

Karen: Vroeger misschien. Een horloge kreeg je op je achttien van je ouders. Een ring moest van je man komen. Maar nu is dat toch niet meer zo strikt.

En mag je ongegeneerd een juweel voor jezelf kopen?

Karen: Ja, natuurlijk! Anders, ocharme. Je kan soms lang wachten! Je mag jezelf ook een keer verwennen of belonen. Dat worden dan evengoed mijlpalen.

Dragen jullie je eigen juwelen?

Karen: Ik draag altijd mijn trouwring, een basisring uit onze eigen collectie, en een ring die staat voor de band met mijn zus. Ik slaap zelfs met mijn juwelen.

Katrin: Ik draag een ring van mijn moeder en de trouwring van mijn grootouders. Erfstukken waaraan een verhaal kleeft.

Houden jullie daarom van rommelmarkten? Wegens de verhalen en herinneringen?

Karen: Da’s geen bewuste strategie, maar wij gaan effectief graag naar rommelmarkten. Als wij dat samen doen, is het hek van de dam. Want dan komen we met vanalles terug. Allerlei trouvailles, bijzonder omwille van het mysterie of het verhaal. Er gebeurt altijd wel iets mee. Vroeg of laat komen die vondsten terug in onze collecties of etalages.

Katrin: Ook hedendaagse kunst is een inspiratiebron. Het surrealisme en dadaïsme van begin vorige eeuw. De humor en de poëzie die daar in zitten spreken ons erg aan.

W&H wordt verkocht in 18 landen. In welke mate verschilt de smaak cultureel?

Katrin: Toen wij gestart zijn, waren er grote verschillen. Maar door de globalisering veel minder.

Karen: Vroeger moesten we voor Azië andere juwelen maken dan voor de eigen markt. In Japan bijvoorbeeld zijn consumenten erg nieuwsgezind. Ze shoppen veel en staan open voor gekke, speciale dingen. Humoristische ontwerpen verkopen bijvoorbeeld goed in Japan. Wij hebben zo’n armband met een pareltje en een varkentje: ‘pearls for pigs’. Dat loopt hier minder, maar Japanners vinden het geweldig.

Ontwerpen jullie alles zelf?

Katrin: Wij twee vormen samen met nog een medewerker het artistieke team. De collectie groeit organisch, de ene beïnvloedt de andere. We vullen mekaar aan. Karen is misschien technischer en klassieker in de vormgeving. Ik uitbundiger en extremer. Daardoor krijg je soms rare combinaties, die niet altijd logisch zijn. Maar dat is net goed.

Karen: Vroeger namen we ook het zakelijke aspect voor onze rekening, maar dat hebben we uit handen gegeven. We werken nu met 45 mensen, 43 vrouwen en twee mannen.

Jullie zijn eigenlijk het merk. Stelt dat geen probleem?

Karen: Doordat we zo’n uitgesproken stijl hebben, is het makkelijk die door te geven aan de volgende generatie. Daar zijn we volop mee bezig. Die stijl vormt een taal op zich. Iedereen die hier werkt, leert die taal.

Is de samenwerking in die 35 jaar altijd vlekkeloos verlopen?

Katrin: De eerste jaren waren het moeilijkst, al zijn er nooit echte conflicten geweest. Hoe langer je samenwerkt, hoe beter je mekaar leert aanvullen. Met z’n tweeën zijn, is echt een meerwaarde. We hebben altijd beseft waarom we mekaar nodig hebben.

Zijn jullie ook vrienden?

Karen: Af en toe spreken we af om samen naar een rommelmarkt te gaan, in Luik, Brussel of Parijs. Of we zien mekaar met andere vrienden.

Katrin: We zijn al veel samen voor het werk, waardoor het goed is om daarnaast je eigen leven te hebben.

Is er nog een leven naast het werk?

Katrin: Dat is voor ons altijd zo geweest. Misschien is dat typisch wanneer je als vrouw een onderneming opstart. Ons privéleven stond van in het begin op dezelfde hoogte als het werk. Van bij de start vonden wij het belangrijk om vijf uur naar huis te kunnen en voor de kinderen te zorgen. Haast niemand werkt hier voltijds. We zijn een heel gezinsvriendelijk bedrijf. Elke kerst nemen wij een foto van alle medewerkers met hun kinderen. Die staat voor de sfeer in onze onderneming. Dat evenwicht maakt ook dat we het al 35 jaar volhouden. Je privéleven houdt je in balans. Als je wil, kan je altijd werken.

Ik ben trouwens het meest trots op ons team. Al die mensen die al zo lang ons merk verdedigen! Iedereen eet hier samen, we weten alles van mekaar. Wanneer we nieuwe mensen aanwerven, houden we rekening met hun persoonlijkheid. Men zegt wel eens: een bedrijf met zoveel vrouwen, daar moet wat geroddeld worden! Niet bij ons. Is er een rotte appel, dan grijpen wij in. Persoonlijke relaties en menselijkheid zijn voor ons altijd belangrijk geweest. Da’s fijner om te werken. Karen: Eigenlijk hebben we onze droom verwezenlijkt. Daar ben ik erg trots op.