Kommil Foo: ‘De liefde is een onuitputtelijke bron’

Ontroering en humor. Dat zijn de twee benen waarop de voorstellingen van Raf en Mich Walschaerts steunen. De broers maakten een nieuwe titelloze plaat en begonnen aan een nieuwe concertreeks. ‘Er is een soort magie tussen ons.’

Na een lange tour met jullie voorstelling ‘Grind’ focussen jullie nu even enkel op de muziek. Toeval of hebben jullie dat nodig? Mich: Het is geen toeval. Onze grote focus is altijd de voorstelling die we om de drie jaar maken. Maar daar zit ook telkens veel muziek in. We werken heel hard aan die liedjes en we vinden het wel belangrijk om die goed op te nemen. De spinoff daarvan is dan de concertreeks.

Raf: Het is ook niet de eerste keer dat we dit doen. We omringen ons dan met muzikanten met wie we al jaren spelen. Het is altijd verrijkend voor onszelf, want wij staan met ons tweeën al bijna 40 jaar op de planken. 38 jaar brengen we cabaret, theater, muziek. De muziek-link is er altijd geweest. Dan mag de muziek ook eens apart naar voren komen. Niet alle liedjes hebben een voorstelling nodig.

Jullie brengen een plaat uit zonder titel. Geen inspiratie of omdat er zoveel in zit dat een titel per definitie tekortschiet?

Raf: We hebben maanden naar een titel gezocht. Maar op een bepaald moment moet je je erbij neerleggen dat er geen enkele de lading dekt. De cover van de plaat is een schilderij dat Hendrik Van Doorn, een vriend van ons, gemaakt heeft. Het is gebaseerd op een foto die genomen is in mijn tuin. We vinden het beeld zo krachtig dat er geen woord bij past. Alsof een woord er iets van zou ‘afnemen’. Je ziet twee broers die vechten, worstelen met elkaar. Of misschien wel ravotten, liefdevol en speels trekken en duwen, wat broers doen.

Jullie nieuwe concertreeks kreeg wel een titel, maar eenvoudiger kan het niet: het concert.

Mich: Het is wat het is. Zo’n plaat is de neerslag van vier jaar waarin we al die songs geschreven hebben. En een concert is de neerslag van 20 of 30 jaar muziek. Je kan dan wel een groot begrip als titel nemen, maar dat dekt dan ook de lading niet. Vandaar ‘Het concert’.

Tijdens ‘Het concert’ brengen jullie oud en nieuw werk. Daar zal ongetwijfeld ‘Ruimtevaarder’ bij zijn. Hoe komt het toch dat dit nummer van jullie er zo vaak bovenuit steekt en nummer één wordt, zoals al 6 keer in de Lage Landenlijst van Radio 1?

Mich: Het jongetje dat zijn ‘meester Frank’ laat weten dat hij niet meer naar school komt, raakt. Vooral ook omdat hij zo waardig blijft. Hij scheldt niet terug. “’t Is niet omdat je mij domkop hebt genoemd, maar omdat ik andere plannen heb.” Dat dat liedje zo breed geapprecieerd wordt hadden we nooit kunnen denken.

Jullie zijn broers en werken samen. Dat is toch iets bijzonders.

Mich: Als mensen het hebben over broers die samen iets doen, wordt dat vaak op ons geprojecteerd. In de mensen hun ogen is dat op zich al iets wonderlijks, iets moois. Een voordeel …
Raf: ... of een nadeel. Veel mensen zeggen: ‘Het moet fantastisch zijn maar ik zou het nooit kunnen met mijn broer.’ Er zijn twee soorten broerduo’s: je hebt conflictduo’s zoals de Oasis-broers bijvoorbeeld. Uit de spanning tussen hen kunnen dan wel mooie artistieke dingen voortkomen. Wij zijn toch eerder een harmonieus duo. We komen uit hetzelfde nest. Al hebben we het één keer meegemaakt dat we een hevige, acute ruzie kregen tijdens de pauze van een voorstelling. En toen moesten we terug op. We konden elkaar amper aankijken. Het was een heel slechte voorstelling. Voor onszelf, maar ook voor het publiek, want je voelt dat in de zaal. Gelukkig is het lang geleden … We doen regelmatig wel iets apart, met andere mensen. Heel tof, maar als we dan terug samen iets doen voelen we toch een soort magie, iets dat onvervangbaar is.

Tijdens ‘Het concert’ gaat het louter om muziek, maar in jullie voorstellingen zitten ook veel liedjes. En soms komt dat wat samen, en zou je het ‘verhalend zingen’ of ‘zingend vertellen’ kunnen noemen. Dat is vooral jouw ding, Raf?

Raf: Ja, dat klopt. De laatste 20 jaar zit er wel zoiets in elke voorstelling. Wij moeten nooit bewust afspreken wie wat speelt. Mich is technisch sterker in zang dan ik. Hij doet de melodieus moeilijkere nummers. Ik ben goed in vertellen op muziek. En we hebben vaak veel te vertellen op het podium. In ‘Grind’ vertel ik al zingend het verhaal van onze grootvader. Hij is gestorven op zijn 39. Hij was een gokker en vraagt via ons vergiffenis. In een melodieus lied krijg je nooit dat hele verhaal erin. Maar wel als je dat al vertellend zingt.

Jij hebt mimeschool gedaan, Mich. Taal zonder woorden.

Mich: Inderdaad. Lichaamstaal is een heel belangrijke taal. Zeker ook voor ons, op het podium. Je speelt met heel je lichaam. En je kan er absoluut dingen mee zeggen zonder woorden.

In elke voorstelling zit allicht iets autobiografisch. Jullie laatste voorstelling kwam wel heel dichtbij, want die gaat over jullie ouders. Hoe moeilijk was dat?

Raf: Het was voor ons ook heel spannend. Zou het niet té persoonlijk worden? Te kwetsbaar? Bij een van de eerste try-outs zat onze zus in de zaal. Ze kwam huilend backstage en zei: “Dit kan niet, dit mogen jullie niet doen.” Zij kon dat op dat moment niet aan. Onze moeder was toen heel ziek, onze vader gleed in de situatie waar hij nu in zit. Het kwam heel dicht voor ons alle drie. Bij die eerste try-outs hield ik het zelf soms ook niet droog. Maar dat is wat een publiek voelt. Dat het echt is. Over onszelf kunnen we veel neps vertellen, maar dat kan je niet doen over je vader en je moeder.

In Grind zit wat er altijd in jullie voorstellingen zit. De ontroering die ‘ontmijnd’ wordt door de lach.

Mich: In Grind zit ook veel humor, maar als we het over onze ouders hebben, gaat het over de cirkel. De rollen worden omgedraaid. Jij hebt voor mij gezorgd toen ik klein was en nu zorg ik voor jou. Daar gaat het over. ‘Ik de vader, jij de zoon’ is een lied uit de voorstelling dat we ook op de plaat gezet hebben. Uiteindelijk is iedereen het kind van iemand. Die herkenbaarheid ontroert. Maar de ontroering mag nooit kantelen naar sentimentaliteit. Daar dient de humor voor.

Er is ook het mooie beeld van de voetstappen op het grind. Aan de manier waarop ze jullie hoort stappen weet jullie moeder hoe het met jullie gaat.

Raf: Om heel eerlijk te zijn, hoort onze moeder het aan onze voetstappen op de trap. Maar ‘trap’ vonden we niet zo’n goede titel, dus is het ‘grind’ geworden. Maar de gedachte klopt. We zingen het in de voorstelling: “En je weet, wat alleen een moeder weet ...”

Hebben jullie altijd snel een rode draad te pakken? En zijn er thema’s waar jullie liever afblijven?

Mich: Al babbelend hebben we die rode draad vaak snel te pakken. Al wordt het uiteindelijk dan meestal wel een andere rode draad. Waar we veel over praten in de auto is politiek. Heel af en toe sluipt er wel eens een politiek thema in een liedje, maar eigenlijk is het ons ding niet. Politiek is down-to -earth en ons ding is poëzie, suggestie: de mensen iets laten denken en dan blijkt dat ze op het verkeerde spoor zaten.
Raf: Al kan je ook zeggen dat politiek liefde op de vierkante meter is. In de liefde gaat het over vertrouwen, maar evengoed over afspraken schenden, en zelfs vreemdgaan. Eigenlijk kan je de liefde heel politiek beschrijven. De relationele liefde is een onuitputtelijke bron.
Mich: Toch zie ik het ons niet doen. Politiek polariseert. Als je een politiek standpunt neerzet is de helft van de zaal het niet met je eens. Dat is niet wat wij willen doen.

Jullie hebben het over liefde. Dat is allicht de rode draad door al jullie voorstellingen heen. Om het met een liedje van jullie zelf te zeggen: “Kom hier da’k u draag”.

Raf: Dat is het, gedragen worden. Dat is essentieel in het leven. Het is een lied met grote impact. Het is weinig of niet op de radio geweest, maar toch hebben heel veel mensen het opgepikt. Omdat het over de essentie gaat, denken we. ●