Kosten, contracten, BTW, verzekering...: bouwen & verbouwen in 40 vragen

Hoe (ver)bouw je volgens de geldende regels? Hoe financier je die werken? Wat zijn je rechten tegenover de aannemer of architect? En uiteraard, hoe bespaar je energie? Concrete antwoorden op veelgestelde vragen.

Batibouw, de Belgische hoogmis van de bouw- en renovatiesector, oorspronkelijk gepland in februari, palmt dit jaar Brussels Expo in van 21 tot 29 mei. Voor het eerst sinds de covidpandemie gaat de (ver)bouwbeurs weer live. Dit is hét evenement waar bouwers en verbouwers traditiegetrouw inspiratie komen opdoen voor hun woning. Meer nog dan andere jaren, gaat het budget daarbij met alle aandacht lopen, van de gebruikte materialen tot energiezuinige oplossingen.

Daarom concentreren we ons in 40 vragen en antwoorden op de financiering van je bouw- of renovatieproject, maar ook op wat investeren in hernieuwbare energie kost en opbrengt, met oog voor de trends van 2022: warmtepompen, zonne-energie en energieaudits.

Verder gaan we dieper in op de rechten en plichten in de bouwsector, van bouwers en verbouwers, maar ook van aannemers en architecten. En we belichten enkele concepten die vaak aan bod komen tijdens bouwprojecten, maar soms vergeten of verkeerd begrepen worden, zoals de wet Breyne en de tienjarige garantie.

BOUWEN EN RENOVEREN

1 Hoeveel kost het om te bouwen?

Als je rekening houdt met de huidige energienormen, kost een nieuwbouw ongeveer 1.800 euro per vierkante meter. Uiteraard gaat het om een gemiddelde, exclusief de aankoopprijs van de grond. Dit cijfer is dus louter indicatief en schommelt naargelang het bouwproject. Maar dat die prijs onvermijdelijk nog zal stijgen, daar twijfelt intussen niemand nog aan.

2 Komen er nog meer prijsstijgingen?

De prijzen van bouwmaterialen gaan al maanden in stijgende lijn en de oorlog in Oekraïne maakt het alleen maar erger. Volgens een enquête van de Confederatie Bouw verwacht 95% van de bouwbedrijven dat de prijsstijgingen zich de komende maanden zullen doorzetten. De grootste druk wordt opgetekend bij staal, hout, isolatiemateriaal en non-ferrometalen.

Een andere factor is de oplopende loonkost. De lonen in de bouwsector zijn in 2020 met 3,51% gestegen (SD Worx). In 2021 en 2022 wordt de loonindexering op 7% geraamd. Weet ook dat de lonen in de bouw nu al 10% hoger liggen dan het gemiddelde loon in de andere sectoren. En het tekort aan arbeidskrachten in de bouwsector drijft het probleem alleen maar op de spits.

3 Hoe ijzersterk is je bouw- of renovatiecontract?

Alles hangt ervan af of er een prijsherzieningsclausule in je contract is opgenomen. De bouwfederatie wijst erop dat meer dan de helft van de prijsstijgingen in eerste instantie voor rekening van de aannemer zijn. Maar intussen wordt al in 41% van de gevallen de prijsstijging – eerder deels dan helemaal – doorgerekend aan de klant. Dit komt omdat steeds meer bouwbedrijven met zo’n prijsherzieningsclausule werken – nu al meer dan 60%, tegenover 40% enkele maanden geleden. De prijzen vermeld op de offerte zijn dan niet langer bindend, waardoor de aannemer prijsverhogingen kan doorrekenen aan de eindafnemer. Volgens diezelfde logica kan de aannemer ook met een dagtarief werken, dat stijgt of daalt naargelang de economische conjunctuur.

4 Hoeveel kost een bebouwde vierkante meter in ons land?

Vandaag bedraagt de gemiddelde prijs per vierkante meter van een bestaand gebouw in ons land 2.169 euro. Volgens Immoweb is dit een stijging met meer dan 6% in een jaar tijd. Deze prijsdynamiek is het sterkst in Brussel, waar de teller inmiddels op 3.329 euro/m2 staat, gevolgd door Vlaanderen met 2.263 euro/m2 en Wallonië met 1.638 euro/m2.

5 Waarom onderschat je de kosten van een renovatie beter niet?

Veel mensen willen een pand renoveren, om financiële redenen of omdat ze een karaktervolle woning verkiezen. Maar kijk uit voor verborgen kosten en zogenaamde besparingen die verkeerd kunnen uitdraaien. Zo kost de renovatie van een 50 jaar oude flat algauw een fortuin! Reken tussen 1.000 en 1.500 euro per m2. En dan hebben we het niet over verfraaiingswerken, maar enkel over de aanpassingen die nodig zijn om de flat conform te maken: een efficiënt verwarmingssysteem installeren, de ramen vervangen, thermische en akoestische isolatie aanbrengen, de elektrische installatie vernieuwen. Hou er ook rekening mee dat je zal moeten overleggen met de syndicus van het gebouw: heeft je nieuwe verwarmingssysteem een impact op de leidingen van het gebouw, dan kan dat niet in de winter. En hoe zit het met de gemeenschappelijke sanitaire afvoer? Bij dit soort verbouwingen weet je wanneer de werken starten, maar nooit wanneer ze eindigen. In afwachting moet je dan ook nog voorlopig onderdak zien te regelen.

6 Waarom voorzie je beter een ruim renovatiebudget?

Ook al lijkt een woning renoveren fiscaal een goede zaak, hoe zeker ben je dat de werken niet evenveel of zelfs meer zullen kosten dan een nieuwbouw? Idealiter laat je je vooraf bijstaan door een deskundige, die onder meer de opmetingen evalueert, enz.

Onderschat bij een renovatie zeker de impact op je budget niet. Dat zou kunnen betekenen dat je – voor zover dat nog mogelijk is – een nieuwe lening moet aangaan tegen minder gunstige voorwaarden, om de werken alsnog te kunnen voltooien. Daarom vraagt de bank je bij een verbouwlening om je renovatiebudget niet te krap te berekenen en dat zelfs liefst 10 tot 15% te overschatten, om zo onaangename verrassingen op te vangen die inherent zijn aan elke renovatie.

7 Wat is het btw-tarief voor sloop en heropbouw?

De federale regering heeft beslist om het btw-tarief van 6% voor afbraak- en heropbouwwerken ook na 2022 te verlengen. Normaal zou deze maatregel eind dit jaar aflopen. Goed nieuws, vinden ze bij de Confederatie Bouw, die opgelucht ademhaalt: “Bij grotere bouwprojecten – van meer dan tien appartementen bijvoorbeeld – was die einddatum van december 2022 niet haalbaar. Maar die korte termijn schrok ook heel veel kopers af die een verouderd pand willen slopen en heropbouwen. Zij willen uiteraard ook de zekerheid hebben dat ze van het btw-tarief van 6% kunnen genieten tot het einde van hun project.”

8 Moet je je verzekeraar inlichten na een renovatie?

Na renovatiewerken vergeten mensen vaak hun verzekering aan te passen, wat bij schadedossiers voor onaangename verrassingen kan zorgen. Elk jaar worden duizenden bouwvergunningen voor renovaties afgeleverd. Toch heeft één op de twee verzekerden zijn woonpolis nog nooit laten herzien. Wat is het gevaar? Je verzekeraar heeft het recht de zogenaamde evenredigheidsregel toe te passen wanneer de verzekerde waarde van je woning, zoals vermeld in de polis, lager is dan het bedrag dat nodig is om je woning na schade herop te bouwen. In dat geval krijg je niet de volledige schade vergoed, maar een evenredig deel. Is je huis na renovatie bijvoorbeeld in waarde verdubbeld, zonder dat je verzekeraar daar weet van heeft, dan zal je, als je alles kwijtspeelt door een brand, niet volledig worden vergoed, maar slechts voor de helft.

9 Koop je eerst een nieuwe woning?

Je bent eigenaar van je woning, maar je wil er een andere kopen, omdat je bijvoorbeeld van een huis naar een appartement wil verkassen. Wat doe je dan best? Koop je eerst een nieuwe woning, dan moet je je alvast geen zorgen maken over je huisvesting. En je bespaart jezelf een dubbele verhuizing. Anderzijds moet je wel financieel sterk genoeg staan om tijdelijk twee woningen aan te houden. Gelukkig bestaat er zoiets als een overbruggingskrediet, waarmee je je vastgoedinvestering kan financieren tot je in je nieuwe pand kan. Hou er wel rekening mee dat zo’n krediet behoorlijk wat kost.

10 Of verkoop je beter eerst je oude woning?

Verkoop je je huidige eigendom voor je een nieuwe koopt, dan kan je het geld van de verkoop aanwenden om je nieuwe huis te financieren. Zo vermijd je financiële problemen, want je hoeft dan niet de kosten van twee huizen te dragen: het huis dat je wilt verkopen, maar waarvoor er nog geen koper is, en het huis dat je net hebt gekocht. Eerst verkopen houdt echter ook risico’s in, want soms verstrijkt er veel tijd tussen het compromis en de definitieve verkoopakte, eventuele verbouwingen, plus de verhuizing.

Verkoop je toch voor je koopt, zorg dan zeker voor een alternatief: familie bij wie je eventueel kan intrekken als het uitloopt. Je kan ook tijdelijk een woning huren, maar dan moet je naast je woonkrediet aflossen ook nog huur betalen. Een goede raad: kies je ervoor om eerst te verkopen, onderhandel dan met de koper over een voldoende lange termijn waarbinnen je de sleutels mag overhandigen, ook al moet je daarvoor een kleine korting toestaan.

Kortom: er is geen magische formule. Alles hangt af van je persoonlijke situatie en financiële mogelijkheden. Weeg de voor- en nadelen zorgvuldig af en vooral, plan alles goed om onaangename verrassingen te vermijden.

SLIM SCHIULDEN MAKEN

11 Hoe kies je een woonkrediet?

Voor je een woonkrediet afsluit, moet je op zoek naar een geldschieter en moet je vervolgens onderhandelen over de voorwaarden. De tarieven van financiële instellingen liggen zelden vast. Het gaat om een commerciële overeenkomst tussen twee partijen en daarover valt te onderhandelen. Ga dus zeker bij verschillende kredietinstellingen langs en vergelijk het jaarlijkse kostenpercentage (JKP). Dat is het tarief dat het volledige kostenplaatje dekt – lening + bijkomende kosten – en overal op dezelfde manier wordt berekend. Stel daarbij steeds de volgende eenvoudige vraag: hoeveel moet ik maandelijks betalen voor hetzelfde geleende bedrag, over dezelfde periode?

12 Is het nuttig om je lening te heronderhandelen?

De rente op woonkrediet is de afgelopen maanden gestegen. Vandaag bedraagt de vaste rente op 25 jaar meer dan 2%, het hoogste peil in drie jaar tijd. Economen voorspellen dat de vaste hypotheekrente in 2022 nog zal stijgen. Gelukkig volgt die hausse niet die van de inflatie, maar toch zou dit een stijging van de hypotheekrente met 0,5% kunnen betekenen, althans in een eerste fase. Verwacht dus geen dramatische opstoot, wel een geleidelijke verhoging. Doe je er dan goed aan je woonkrediet te heronderhandelen? Niet echt.

Stel jezelf eerst de volgende vragen: wat is de resterende looptijd van mijn lening en hoe hoog is het nog uitstaande kapitaal? Men gaat er immers vanuit dat je een hypotheeklening best heronderhandelt als het verschil tussen de oude en de nieuwe rentevoet ten minste één procent bedraagt. En dan vooral wanneer je nog in de eerste helft van de hypotheekaflossing zit. Waarom? Omdat je in het begin meer rente dan kapitaal terugbetaalt. In de praktijk loont het zelden om je hypotheek te heronderhandelen als reeds een derde van de looptijd van je woonkrediet verstreken is.

13 Is enkel de rentevoet van belang?

Neen, de rente is niet de enige parameter waarop je moet letten bij het afsluiten van een woonkrediet. Om een interessante rente te krijgen, vraagt de bank je misschien om een zichtrekening te openen en er je loon op te laten storten. In theorie mag die koppelverkoop dan wel verboden zijn, toch zal je er, in ruil voor een gunstig tarief, wellicht een levens-, woon- of gezinsverzekering moeten bijnemen. Stel jezelf daarbij de vraag: gaat het om kwalitatieve producten en hoeveel kosten ze? Heeft de bank je voldoende ingelicht over de onvermijdelijke taxatie- en dossierkosten? Kortom, vraag je af of, als je alles bij elkaar telt, het geboden tarief nog steeds aantrekkelijk is? Het betekent je rekenmachine bovenhalen en je hoofd erbij houden. Maar het is de enige manier om echt te kunnen vergelijken.

KEN JE RECHTEN EN LICHTEN

14 Wat zijn de taken van een architect?

Voor elk bouw-, renovatie- of verbouwplan waarvoor een vergunning vereist is, schrijft de wet van 20 februari 1939 voor dat de bouwheer – de term die de opdrachtgever van de bouw aanduidt – een architect aanwijst om de plannen op te stellen en toezicht te houden op de uitvoering van de werken. De rol van de architect bestaat erin de bouw of renovatie van de woning te leiden, en te zorgen dat de technische vereisten worden nageleefd, de deadlines gehaald, het budget niet overschreden. De architect vervult dus de taak van bouwadvocaat, die de belangen van de klant verdedigt tegenover de administratie, aannemers, enz.

Een architect doet echter meer dan plannen opstellen en aanvragen indienen. Hij of zij vraagt ook offertes op bij bouwondernemingen, gaat na of de werken correct worden uitgevoerd, controleert de rekeningen en facturen en staat de opdrachtgever bij tijdens de voorlopige en definitieve oplevering.

15 Is de architect oppermachtig?

Je wil slechts een kleine uitbreiding van je huis, maar je architect ziet het groots. Daartegen ben je beschermd in je contract. De schriftelijke overeenkomst moet vermelden dat de architect enkel projecten mag indienen binnen de redelijke grenzen van je plan en je budget. De architect draagt ook de verantwoordelijkheid. Hij is tien jaar aansprakelijk voor ernstige gebreken. Om die reden moet hij een verplichte beroepsaansprakelijkheidsverzekering nemen.

16 Wat zijn je plichten als bouwheer?

Bouwheer en architect zijn gebonden door een contract. Dat bepaalt de manier waarop het honorarium wordt vastgesteld. Als tegenprestatie verbindt de architect zich ertoe onafhankelijk te zijn, tegen betaling van een afgesproken prijs. Die tarieven liggen niet vast en verschillen naargelang de architect. Als bouwheer heb je ook verplichtingen, zoals informatie verstrekken over je budget, de eigendomsakte, enz. Je moet het gebouw verzekeren en alle administratieve of burgerlijke documenten aanreiken die nodig zijn voor het project. Je moet je ook informeren over de solvabiliteit van de aannemers en hun aansprakelijkheidsverzekering.

17 Wat bij een conflict?

Wanneer de opdracht van de architect afloopt, betekent dit het einde van het contract. Als bouwheer kan je het contract vroegtijdig en eenzijdig opzeggen, mits betaling van de reeds geleverde diensten en een vergoeding voor verlies van inkomsten. Deze vergoeding loopt soms op tot 50% van de honoraria voor niet-geleverde diensten. Maar bij ernstig verzuim van de architect, heb je als opdrachtgever wel het recht om een gerechtelijke ontbinding te vragen op grond van artikel 1184 van het Burgerlijk Wetboek. De rechter beoordeelt dan de ernst van de inbreuken en legt de manier vast waarop het contract wordt beëindigd.

18 Wat kost een architect?

De tarieven verschillen sterk naargelang de geleverde prestaties. Reken op 4% van je budget bij een sleutel-op-de-deurwoning, 8% bij een nieuwbouw en 12% bij een renovatie. Het gaat uiteraard om richtprijzen, die sterk kunnen verschillen naargelang de architect en het project (zware renovatie of niet, enz.). De Orde van Architecten heeft een online tool ontwikkeld waarmee je het aantal uren kan ramen dat nodig is om een project te voltooien.

Ga naar architect.be > Bouwen met een architect > Ereloon > Online rekenmodule.

19 Wat is de tienjarige aansprakelijkheid?

Bouwen is afzien, wordt wel eens gezegd. Gelukkig bestaan er maatregelen die de eigenaar beschermen tegen gebreken en ontwerpfouten. Dit is de tienjarige garantie. Vanaf de datum van de voorlopige oplevering kan je als bouwheer/koper 10 jaar lang verhaal halen bij de architect, aannemer of verkoper in geval van problemen met de stabiliteit en de waterdichtheid.

20 Welke schade dekt de tienjarige aansprakelijkheid?

Die dekt ernstige gebreken aan het gebouw, zoals scheuren in draagmuren en funderingen, gebreken aan de grondstructuur, instabiliteit en problemen met de waterdichtheid van het gebouw (water dat door daken en muren sijpelt). Met esthetische criteria wordt geen rekening gehouden.

Rond de problematiek van de tienjarige aansprakelijkheid bestaat intussen al heel wat rechtspraak. Daarin wordt de garantie uitgebreid tot bepaalde constructiefouten die een normaal gebruik van het gebouw of een deel ervan verhinderen. Het is aan de rechter om dit te beoordelen en te interpreteren. Concreet gaat het altijd om gebreken die de stevigheid van de ruwbouw aantasten of in gevaar brengen. Het begrip ruwbouw wordt daarbij op een ruime manier ingevuld. Eenvoudig gezegd: als de structuur niet stabiel is, geldt de garantie. Dus als de oprit naar de garage inzakt wel, als het asfalt van de oprit smelt in de felle zon niet. Barsten in een (niet-prefab) zwembad wel, afbladderende verf in datzelfde zwembad niet. Een terras dat dreigt in te storten wel, terrastegels die loskomen niet.

De tienjarige aansprakelijkheid dekt ook problemen van waterdichtheid. Wat met een afvoerpijp die lekt in de muur en vochtplekken veroorzaakt? Geldt hier de garantie? Het antwoord is neen. De tienjarige garantie dekt enkel verborgen gebreken die de structuur van het gebouw in gevaar brengen. Dat is hier niet het geval.

21 Hoe worden de problemen opgelost?

Er zijn twee manieren van schadeloosstelling in het kader van de tienjarige aansprakelijkheid: de herstelling of, wanneer dit niet kan, de betaling van een schadevergoeding. Heeft de rechtbank een uitspraak tot herstelling gedaan, dan begint een nieuwe tienjarige aansprakelijkheid te lopen vanaf de dag van de voorlopige oplevering van deze herstelling. Maar begin nooit zelf met herstellingswerken, want dan riskeer je al je rechten te verliezen.

22 Wat houdt het begrip verborgen gebreken in?

We grijpen opnieuw naar het voorbeeld van de lekkende afvoerpijp in een muur, die niet gedekt wordt door de tienjarige garantie. In dat geval kan de eigenaar een beroep doen op de garantie voor verborgen gebreken voorzien in artikel 1641 e.v. van het Burgerlijk Wetboek. Daarin staat dat ‘de verkoper gehouden is tot vrijwaring voor de verborgen gebreken van de verkochte zaak, die deze ongeschikt maak tot het gebruik waartoe men ze bestemt, of die dit gebruik zodanig vermindert dat de koper, indien hij de gebreken gekend had, de zaak niet of slechts voor een mindere prijs zou hebben gekocht.’ De uitdaging is dan wel om te bewijzen dat de verkoper afwist van dat verborgen gebrek, geen gemakkelijke opdracht.

23 Hoe zit het met de bewijslast?

Een zeer belangrijk begrip bij de tienjarige garantie is de bewijslast. Als het over bouwen gaat, kom je als bouwheer vaak minder beslagen op het ijs dan de aannemer of de architect. Toch is het aan jou als opdrachtgever om te bewijzen dat er een fout is begaan. Daarom is het raadzaam de werf steeds goed op te volgen en veel foto’s te maken tijdens alle stadia van de bouw of de zware renovatie. Duiken er achteraf problemen op, dan laat je je best bijstaan door onafhankelijke deskundigen die het klappen van de zweep kennen.

24 Wat met de garantie bij faillissement?

Helaas is het uiterst moeilijk om de tienjarige garantie in te roepen wanneer de aannemer intussen failliet is. In dat geval blijft er vaak onvoldoende waarborg over om een eventuele schadeloosstelling te betalen. Een vordering bij de curator van het faillissement is erg riskant omdat het om een niet-bevoorrechte schuldvordering gaat. De architect is wél nog steeds gebonden door dezelfde tienjarige aansprakelijkheid en is verplicht ontwerpfouten op zich te nemen. Hij moet trouwens een verzekering afsluiten die zijn aansprakelijkheid bij de uitoefening van zijn beroep dekt.

25 Wat is de wet Breyne?

De meer dan 50 jaar oude wet Breyne beschermt de toekomstige eigenaar van een woning op plan of in aanbouw tegen insolvabiliteit van de bouwonderneming of tegen het niet voltooien van de werken. Ze regelt onder meer de betalingsvoorwaarden en hoeveel de voorschotten bedragen. De totale kostprijs moet vooraf vastliggen in het contract en worden nageleefd. Er moet ook een jaar verstrijken tussen de voorlopige en de definitieve oplevering.

Verder mag er geen enkele betaling worden geëist voor het contract ondertekend is, het voorschot mag niet meer dan 5% bedragen van het totaal, en de aannemer moet een bankgarantie storten. Die beschermt de koper tegen insolvabiliteit of bij faillissement.

Het voorschot bij afsluiten van het contract mag dus niet hoger zijn dan 5% van de totale kostprijs. Daarna wordt er betaald in schijven, die de waarde van de uitgevoerde werken niet mogen overschrijden.

• 35% na plaatsing van de fundering
• 50% na de voltooiing van de ruwbouwvloer van de benedenverdieping
• 65% na plaatsing van de laatste ruwbouwvloer
• 70% na het waterdicht maken van de woning
• 80% na afwerking van de scheidingswanden en het volledig winddicht maken
• 90% bij voltooiing van alle uitrusting, loodgieterij en verwarming
• 95% bij voltooiing van het gebouw
• 100% bij definitieve oplevering.

26 Is er een schadevergoeding als de werken vertraging oplopen?

Ben je bezorgd dat de werken vertraging oplopen? De aanvangsdatum en de datum van beëindiging of oplevering van het gebouw worden vermeld in het contract, alsook dat de uitvoeringstermijn wordt verlengd tijdens het bouwverlof of in geval van slecht weer. Als bouwheer sta je hier machteloos tegenover, maar om onaangename verrassingen te voorkomen wordt aangeraden altijd in kalenderdagen en niet in werkdagen te rekenen: één werkdag komt meestal overeen met twee kalenderdagen.

Maar wat als ondanks alles de termijn in werkdagen niet wordt gerespecteerd, afgezien dus van slecht weer en uitzonderlijke omstandigheden zoals vorst, die vermeld staan in het contract? Als koper kan je dan contractueel een schadevergoeding eisen voor de vertraging. Wat vaak een magere troost is, want die vergoeding wordt berekend per dag vertraging en op basis van de marktprijs van een huurwoning. Een bedrag dus dat geenszins de gemaakte kosten zoals het woonkrediet, eventueel een dubbele huur en de annulering van de verhuizing dekken.

ENERGIE SPAREN

27 Voor welke hernieuwbare energie geldt een verlaagd btw-tarief?

Door de prijsstijging van fossiele brandstoffen en de vrees voor bevoorradingsproblemen sinds de oorlog in Oekraïne, heeft de federale regering beslist om twee kernreactoren tien jaar langer open te houden. Daar staat tegenover dat de overheid meer wil inzetten op hernieuwbare energie om sneller energieonafhankelijk te worden. Een van de nieuwe maatregelen is de btw-verlaging op warmtepompen, zonnepanelen en zonneboilers van 21% naar 6%, voor huizen die minder dan 10 jaar oud zijn. Dus ook voor nieuwbouw.

28 Waarom zijn warmtepompen hot?

Warmtepompen waren al aan een opmars bezig, maar breken nu door omdat ze van de overheid een duwtje in de rug krijgen. Zo besliste Vlaanderen dat vanaf 2023 elke nieuwbouw verwarmd moet worden met een minstens hybride warmtepomp. Hoe werkt zo’n pomp? Een warmtepomp recupereert gratis thermische energie uit de lucht, de grond of het grondwater. Net zoals een koelkast calorieën onttrekt aan voedsel, onttrekt een warmtepomp energie uit de omgeving om daarmee te verwarmen of te koelen, want het recuperatieproces kan in de zomer worden omgezet in koeling. Een warmtepomp werkt op elektriciteit, maar 1 kWh elektriciteit levert ongeveer 4 kWh warmte op. Je combineert een warmtepomp dus best met fotovoltaïsche zonnepanelen die elektriciteit leveren. Een warmtepomp installeren kost tussen 7.500 en 12.500 euro, of meer. Vaak volstaat een warmtepomp echter niet om het hele huis te verwarmen. Ze moet worden gecombineerd met bijvoorbeeld een hybride gasverwarmingsketel. Door de stijgende energieprijzen heb je die investering meestal in minder dan 10 jaar terugverdiend, zeker nu er in de drie gewesten ook installatiepremies worden toegekend.

29 Zijn zonnepanelen rendabel?

Met 14 zonnepanelen dek je in ons land een gemiddeld verbruik van 4.000 kWh/jaar. Die installatie kost tussen 6.000 en 7.000 euro, inclusief 6% btw. Met financiële steun van de overheid betaalt die investering zich in amper zes jaar terug. Of nog minder als je elektrisch rijdt. Het financiële rendement van zonnepanelen wordt zo geraamd op 15% per jaar gedurende ten minste 25 jaar.

30 Loont een thuisbatterij?

Loont het om een thuisbatterij te installeren als je zonnepanelen hebt? Die batterij slaat de overtollige zonne-energie op en levert stroom wanneer je zonnepanelen onvoldoende produceren, zoals ’s avonds en ’s nachts. Op die manier kan je 60% tot 80% van je eigen elektriciteitsproductie verbruiken. Zonder batterij is dit maar 50%. Maar is dit rendabel? Volgens Test Aankoop niet, vooral dan in Wallonië, waar er in tegenstelling tot Vlaanderen, geen premie bestaat voor dit soort investeringen. Volgens de consumentenorganisatie moet een batterij die is afgestemd op 4.000 kWh zonneproductie 6 kWh opslag bieden, wat inclusief belastingen 5.500 euro kost. Aan de huidige prijs voor elektriciteit bedraagt de terugverdientijd van deze batterij dan 8,7 jaar, zonder rekening te houden met de verminderde opslagcapaciteit in de loop der jaren. De levensduur van een batterij die optimaal rendeert is slechts 10 jaar!

31 Welke energiebesparende alternatieven zijn er nog?

De energieprijzen stegen de afgelopen maanden dramatisch en zullen op middellange tot lange termijn waarschijnlijk duur blijven. Er bestaat geen mirakeloplossing: je energieproductie wijzigen door in te zetten op nieuwe groene technologie. Na de centrale verwarming, neemt de verwarming van sanitair water de grootste hap uit je energiebudget. Warm water voor huishoudelijk gebruik wordt in ons land traditioneel geproduceerd via een directe warmtewisselaar of een warmwaterboiler, al dan niet aangesloten op een verwarmingsketel. Mogelijke energiebronnen zijn elektriciteit, aardgas of mazout. De alternatieven zijn de thermodynamische boiler, die tot 75% van zijn energie uit de lucht haalt, en de zonneboiler die tot 60% op zonne-energie werkt. Heb je nog een oude elektrische boiler, dan kan je zo meer dan 1.000 euro per jaar besparen. Voor de installatie van deze toestellen geven de drie gewesten subsidies, weliswaar onder verschillende voorwaarden.

32 Hoe werkt een thermodynamische boiler?

Dit toestel werkt met een ingebouwde elektrische weerstand, die wordt geactiveerd wanneer dat nodig is, bijvoorbeeld wanneer je met vier na elkaar een bad of douche neemt. Het is uitgerust met een buffertank van gemiddeld 200 tot 260 liter, waarin een groot volume water wordt opgeslagen op lage temperatuur (ongeveer 45°C). De energie om dit water te verwarmen wordt geleverd door de warmte die aan de lucht wordt onttrokken. Daardoor stoot het toestel maar half zoveel CO2 uit als een boiler op gas of mazout. Volgens de Belgische vereniging van warmtepomp- en zonneboilerinstallateurs kan een thermodynamische boiler de volledige productie van sanitair warm water voor zijn rekening nemen. Terwijl het systeem drie tot vier keer minder elektriciteit verbruikt dan een conventionele boiler met elektrische weerstand. Sluit je een thermodynamische boiler aan op zonnepanelen, dan bespaar je nog meer, want dan draait de boiler op de elektriciteit die je zelf opwekt. Kostprijs? Meer dan 3.000 euro voor een volume van 260 liter.

33 Hoe werkt een zonneboiler?

De zonneboiler bestaat uit een opslagtank met een spiraalvormige warmtewisselaar die verbonden is met thermische zonnecollectoren op je dak (geen zonnepanelen dus). De zonnecollectoren nemen de warmte van de zon op en geven die af aan het sanitair water in de opslagtank via de warmtewisselaar. Afhankelijk van de installateur en door gebruik te maken van gratis zonne-energie, kan een zonneboiler je energiefactuur voor warm water met 40 tot 60% drukken. De installatie kost ongeveer 4.500 euro.

34 Waarom starten met een energieaudit van je dak?

Meer dan de helft van de huizen in België werd gebouwd voor de jaren 70, toen er weinig aandacht was voor energie besparen. Daarom laat je best eerst een energieaudit van je woning uitvoeren, alvorens te investeren in zonne-energie of andere systemen. Want wat voor zin heeft het om energie te besparen als je niet eerst je dak isoleert, om maar een voorbeeld te noemen? Dakisolatie is van essentieel belang, want een slecht geïsoleerd dak is goed voor 25 tot 30% van het warmteverlies in huis. Laat daarom een energieauditor een prioriteitenlijst opstellen met de acties die je moet ondernemen om efficiënt energie te besparen. Een energieaudit kost 700 tot 800 euro. Soms kan je hiervoor subsidie krijgen. Zo’n audit is nuttig en kostenbesparend, zeker als je weet dat wie vanaf 2023 in Vlaanderen (de andere gewesten volgen) een huis koopt met een energieprestatielabel E of lager, die woning binnen de vijf jaar moet renoveren tot minstens label D. Volgens de Confederatie Bouw kan het energieprestatieniveau van een huis opkrikken tot 37.000 euro kosten.

35 Wat is infrarood-thermografie?

Met infraroodthermografie krijg je te zien op welke plekken in je huis warmteverlies wordt gemeten. Een nuttige tool vooraleer je met renovatiewerken start. Met behulp van een thermische camera wordt de buitenkant van je huis gemonitord. Op het scherm kleuren de gebieden waar warmte ontsnapt – koudebruggen rond ramen, maar ook de vloer, het dak, enz. – geel (matig warmteverlies) tot rood (veel warmteverlies). Zaken die je met het blote oog niet kan waarnemen. Deze informatie laat je toe je huis te isoleren daar waar de meeste energiewinst te halen valt. De prijs van een infrarood temperatuurmeting varieert naargelang het gebouw, maar ruw geschat moet je voor een energie-audit met infraroodthermografie van een eengezinswoning op 500 euro rekenen, inclusief btw.

36 Is driedubbele beglazing nuttig?

Driedubbel glas benadert de isolatiewaarde van een goed geïsoleerde spouwmuur. Het is tot tweemaal zo efficiënt als dubbel hoogrendementsglas en presteert tot zes maal beter dan conventionele dubbele beglazing. Maar omdat het uit drie lagen glas bestaat – vaak gescheiden door een isolerend gas zoals argon, xenon of krypton – is het niet geschikt om in klassiek schrijnwerk te plaatsen. Dit calculeer je best in voor je met de werken start. Driedubbel glas laat ook iets minder licht door, maar zorgt wel voor een betere geluidsisolatie. Daarom is het populair in regio’s met veel lawaai, zoals rond luchthavens.

En dan de prijs: ramen met driedubbel glas kunnen tot 80% duurder zijn, maar die extra kost verdien je tijdens de levensduur terug door de energie die je bespaart... als ook de rest van je huis goed geïsoleerd is. Van het thermisch comfort geniet je al van dag één.

37 Waarom gaat isolatie hand in hand met ventilatie?

Isoleren is essentieel, maar een goed geïsoleerd huis moet ook goed worden geventileerd om te voorkomen dat het een aquarium wordt. Want het volstaat niet energie te besparen, je moet ook gezond wonen. Efficiënte ventilatie verwijdert vocht, geuren en vervuilende stoffen. Het probleem is dat de afgezogen lucht, zeker die van de badkamer of de keuken, tot 90% warmte bevat en dus energieverlies betekent. Gelukkig maken centrale mechanische ventilatiesystemen (CMV) met dubbele stroming het mogelijk om tot 95% van die warmte terug te winnen, via een warmtewisselaar. De lucht die in de woning wordt gebracht, wordt daarmee eerst opgewarmd en heeft dus een zachte temperatuur.

38 Hoe werkt geothermische energie?

Geothermische energie haalt warmte uit de grond. De meest courante toepassing is de geothermische warmtepomp of grondwarmepomp. Ondergrondse collectoren gebruiken de grondwarmte om je verwarmings- of warmwatersysteem te voeden. Ook zogenaamde koude-warmteopslag en warmte-koudeopslag kan geothermische energie leveren. Dit natuurlijke airconditioningsysteem maakt gebruik van de constante temperatuur van de ondergrond. Vaak bestaat de installatie uit een pijp met een diameter van zeven centimeter en een lengte van drie meter, die ongeveer 1,80 m in de grond zit. De temperatuur op deze diepte bedraagt 12 graden. Het principe is vrij eenvoudig: er wordt lucht aangezogen om het huis in de zomer te koelen of in de winter te verwarmen, waarbij de koude lucht wordt voorverwarmd wanneer hij door de buizen stroomt. Steeds vaker wordt een systeem van koude-warmteopslag gecombineerd met ventilatie met dubbele stroming, om zo comfort en energiebesparing op elkaar af te stemmen.

39 Is geluidwerende isolatie haalbaar?

Vandaag wordt er bij het ontwerp van nieuwe gebouwen aandacht besteed aan akoestische isolatie, maar oudere appartementen of rijhuizen laten op dat vlak vaak te wensen over. De huidige oplossingen slagen erin om het geluid te dempen, maar niet om het volledig te bannen. Om geen hinder te hebben van je buren zou je dus ook isolatie moeten aanbrengen in hun woning! Er zijn twee manieren om het geluid zoveel mogelijk te dempen. Ofwel lijm je een mat van akoestisch materiaal op een gipsplaat, ofwel plaats je een metalen structuur los van de muur met isolatie en een gipsplaat. Om het plafond te isoleren moet je het alweer met een metalen frame verlagen. Je woning geluidsarm maken vraagt dus heel wat werk. Aan jou om te bepalen of dat de prijs is die je wilt betalen voor rust en stilte.

40 Laatste gouden tip: het energieloket

Of het nu gaat om een energieaudit of een andere vorm van energiebesparing, ga altijd eerst langs bij het energieloket van je gemeente. Daar kunnen ze je wegwijs maken in wat mogelijk is. Je krijgt er informatie over de premies en belastingvoordelen, die verschillen van gewest tot gewest en soms zelfs van gemeente tot gemeente. Raad vragen kost niets, je kan er alleen maar profijt mee doen. Maak er dus gebruik van.