Om je huisdier mag je rouwen

Voor velen maken de kat en de hond deel uit van het gezin. Wanneer zo’n huisdier wegvalt, laat het een enorme leegte na. Wat volgt is een heus rouwproces. En daar heeft niet iedereen begrip voor.

Als baasje breng je je huisdier groot, je geeft het te eten, verzorgt het, knuffelt het. Logisch dus dat we de dood van een huisdier ervaren als afscheid nemen van een lid van het gezin. Je omgeving duidelijk maken hoe triest je bent, helpt om het verlies te verwerken. Wie rouwt om een medemens kan op heel wat begrip rekenen, maar lang niet iedereen snapt dat je ook kan treuren om een huisdier. Voor velen blijft een dier een dier.

“Wie het nooit zelf heeft meegemaakt, begrijpt niet altijd hoe hard het verlies van een kat of een hond is”, stelt psycholoog en etholoog Philippe Bernard vast. “Maar als je je van het prille begin – algauw een tiental jaar – om zo’n dier hebt bekommerd en er dan afscheid van moet nemen, voelt dat een beetje als het verlies van een kind...”

Of je nu treurt om een mens of om een dier, de klassieke fases van het rouwproces zijn dezelfde: droefheid, woede, onbegrip en aanvaarding. “Het is belangrijk dat deze fases sereen verlopen. Vandaar dat dierenbegraafplaatsen, ook al wordt daar al eens smalend over gedaan, nuttig zijn”, vindt Philippe Bernard. “Kunnen mijmeren bij een graf helpt sommigen de stap naar de volgende fase te zetten en niet te blijven rouwen.” Andere baasjes strooien de as liever uit op het wandeltraject waar hun hond dol op was of langs het strand waar hij graag ravotte. Nog anderen laten hun huisdier opzetten om het bij zich te kunnen houden.

Ook al rouwt elk baasje op zijn eigen manier, een aantal technieken kunnen het verlies helpen verwerken. “Wil je niet opnieuw een huisdier, maar heb je een tuin, dan kan je nestkastjes hangen en zo contact houden met dieren. Je kan ook de foto’s van je huisdier in een album kleven of een foto ophangen om de herinnering levendig te houden.” Wie nog andere huisdieren heeft, kan zijn affectie bij hen kwijt. Dat mag, want ook zij zijn van de kaart. Daar-om is het ook een prima idee om een puppy of kitten in huis te halen wanneer je hond of kat wat ouder wordt. Voor het dier op leeftijd zorgt dat trouwens voor een nieuwe dynamiek.

Had ik maar...

“Had ik mijn kat maar binnen gehouden, mijn hond maar aan de leiband gehouden, mijn dier maar beter verzorgd, was ik maar bij mijn hond geweest in zijn laatste momenten... Schuldgevoelens staan het rouwproces in de weg. “Tijd om aan jezelf te werken en in te zien dat je niet alles in de hand hebt. Jezelf de schuld geven dat je kat onder een auto is beland, brengt geen zoden aan de dijk. Een ongeval met een dier is een kwestie van omstandigheden, niet van verantwoordelijkheid.” Je huisdier laten inslapen is een andere zaak. In dat geval ben je als baasje verplicht om een beslissing te nemen. “Het advies van de dierenarts is cruciaal. Toch raad ik altijd aan om de beslissing door te spreken met het hele gezin, zodat niemand je achteraf verwijten kan maken. Je bespaart je trouwe metgezel veel lijden, je moet het dus zien als een daad van liefde”, benadrukt Philippe Bernard.

Niet minimaliseren

De pijn van iemand die afscheid moet nemen van een huisdier – hond, paard of kanarie – mag je niet minimaliseren. “Respect hebben voor het verdriet, proberen te begrijpen wat het huisdier voor die persoon betekende en met empathie luisteren is de boodschap.” Zeg vooral niet: ’trek het je niet aan, je vindt wel een ander dier’. Of nog: ‘je wist toch wel dat je hond vóór jou zou sterven’, ‘de laatste tijd bezorgde je kat je toch niets dan last’.

Bij mensen op leeftijd overstijgt het verlies van een huisdier vaak het verdriet van het afscheid nemen. Een weduwnaar wiens hond sterft, verliest ook een band met en een pak herinneringen aan zijn overleden echtgenote. En omdat hij zijn metgezel – vaak ook een klankbord – eten gaf en uitliet, verdwijnen een aantal bakens uit zijn dag. Valt de hond uitlaten weg, dan zal die persoon minder buitenkomen, minder vaak een praatje slaan met anderen en misschien zelfs aan zelfredzaamheid inboeten. Het is aan de familie en de vrienden om opnieuw structuur te brengen in zijn dag. Een andere hond in huis nemen? Daar deinzen ouderen vaak voor terug, uit angst eerder te sterven dan hun dier.

Tot slot nog deze stelregel: haal je na het overlijden van je trouwe metgezel een ander dier in huis, dan kies je beter niet voor hetzelfde ras en geef je het dier beter niet dezelfde naam. “Want zelfs dan zal het uiteraard nooit hetzelfde dier zijn en sowieso een ander karakter hebben”, benadrukt Philippe Bernard. “Ik raad ook aan om pas een nieuwe metgezel in huis te halen als het verdriet om het vorige dier gesleten is. En zo’n rouwproces vergt al snel enkele maanden.”