Opruimen en je mooiste herinneringen doorgeven

Opruimen doe je best met je nabestaanden in gedachten. Althans volgens de Zweedse Margareta Magnusson. Het helpt om je leven te overschouwen en je zadelt je dierbaren enkel op met prettige herinneringen.

Het Zweedse döstadning betekent letterlijk ‘opruimen voor je doodgaat’. Maar zo strikt moet je het niet opvatten. “Het hoeft niet noodzakelijk vlak voor je sterft. Het kan op eender welk moment, om je leven gemakkelijker te maken, minder vol”, zegt de Zweedse kunstenares Margareta Magnusson in haar boekje Opruimen voor je doodgaat. De edele Zweedse kunst van döstadning. Want een mens verzamelt wat tijdens zijn leven. Als je de kastdeur niet meer dicht krijgt, of je door omstandigheden kleiner gaat wonen, is het tijd om eens stil te staan bij al die spullen. Het verschil met een gewone grote schoonmaak is de tijd die je neemt om tijdens het opruimen stil te staan bij je levensverhaal, bij de treurige, maar vooral bij de mooie momenten. Döstädning is dan ook niets om verdrietig bij te worden, vindt Magnusson. Opruimcoach Nele Colle treedt haar bij: “Oudere mensen die door omstandigheden moeten verhuizen, moeten vaak te snel door al hun spullen gaan. Door gewoon stil te staan bij elk voorwerp, kan je het ‘bedanken’ voor bewezen diensten, het naar waarde schatten, en is het gemakkelijker om afscheid te nemen.”

Voor de nabestaanden

Magnusson, naar eigen zeggen tussen 80 en 100 jaar oud, heeft zelf veel ervaring met opruimen na het overlijden van een dierbare. “Als iemand overleden is, is er al genoeg chaos. En je hoort zo vaak verhalen van kinderen die ruziën omdat ze allemaal hetzelfde voorwerp uit de nalatenschap willen. Zo ver hoeft het niet te komen. Als je vooruit plant, is de kans op zulke verdrietige momenten veel kleiner.” Zelf moeder van vijf kinderen, besloot ze een hele mooie armband die zij kreeg van haar moeder te verkopen. “De kinderen waren tevreden met mijn beslissing. De armband was van mij, dus ik mocht ermee doen wat ik wilde.” Magnusson gaat nog verder: opruimen voor je sterft, kan je dierbaren troost bieden in moeilijke tijden. “Mijn moeder had briefjes geplakt waarop stond wat er met bepaalde zaken moest gebeuren. Ik voelde me getroost, alsof mijn moeder er voor me was op dat moment.”

Nele Colle bevestigt dat het huis van een dierbare overledene opruimen niet altijd gemakkelijk is. “Opruimen is constant keuzes maken en dat geeft stress. Nabestaanden hebben al veel verdriet en dan moeten ze nog die moeilijke beslissingen nemen. Hoe minder je nalaat, hoe minder er ook is om ruzie over te maken.”

Houden of weggeven

Aan voorwerpen hangen vaak herinneringen vast. Net daarom vinden sommige mensen het aartsmoeilijk om afscheid te nemen van spullen. “Maar”, waarschuwt Magnusson, “hou er rekening mee dat jouw herinneringen niet noodzakelijk dezelfde zijn als die van anderen. Wat het ene familielid de moeite van het bewaren waard vindt, vindt een ander misschien totaal oninteressant.”

Je kan tijdens het opruimen ook geconfronteerd worden met geheime of gênante zaken uit het verleden. Dagboeken, bijvoorbeeld. Fijn om nog eens te herlezen, maar wil je echt dat je kinderen ze vinden? Voor herinneringen waar alleen jij nog iets aan hebt en waar je niet meteen afscheid van kan nemen, zoals liefdesbrieven of souvenirs, heeft Magnusson een oplossing: de weggooidoos die mag worden vernietigd wanneer je er niet meer bent. Tot dan kan je er af en toe in snuisteren. “Ik weet dat mijn kinderen de inhoud van die doos zullen willen bekijken. Maar ze kunnen er ook voor kiezen om dat niet te doen. En ik heb zelf besloten wat anderen met een zuiver geweten mogen weggooien.” Heel belangrijk: de doos mag niet te groot zijn. Een schoendoos zou moeten volstaan voor al je uiterst persoonlijke herinneringen.

Meubels of voorwerpen die je niet langer voor jezelf wil houden, kan je via allerlei kanalen verkopen of weggeven. In plaats van nieuwe cadeaus te kopen, kan je tijdens familiefeesten je waardevolste voorwerpen weggeven. “In de laatste jaren van haar leven gaf mijn schoonmoeder ons elke keer dat we op bezoek kwamen een prachtig porseleinen bord, een mooi tafelkleed of fleurige servetten mee. Zo heeft ze veel moois en nuttigs aan andere huizen toegevoegd”, zegt Margareta Magnusson. Maar je moet wel goed overwegen aan wie je wat geeft. “Denken aan het nieuwe huis waar een van je spullen terechtkomt, is heel belangrijk bij het opruimen. Bied niet iemand iets aan wat niet past bij zijn smaak of het huis waar hij woont. Dan wordt het een last”, aldus Magnusson. Wanneer niemand van de familie geïnteresseerd is in het voorwerp waarvan jij vindt dat er een belangrijke familiegebeurtenis aan vasthangt, moet je er toch afscheid van nemen. En hopen dat het bij iemand terechtkomt voor wie het een bron van nieuwe herinneringen wordt.

In de kringloop

“Mensen die geen afstand kunnen doen van hun spullen, houden vaak vast aan het verleden en zijn bang voor de toekomst. Misschien heb ik dit ooit nog nodig, denken ze.” Volgens Nele Colle moeten we anders naar onze spullen kijken. “We leven in een tijd dat we veel krijgen. Daarbij komt dat de meeste mensen zuinig zijn op hun spullen. Als iets niet stuk is, moet je het toch niet weg doen, hoor je vaak. Maar opruimen is niet zomaar iets weggooien. Het is wel bewuster omgaan met wat je nodig hebt en wat je niet meer nodig hebt terug in de kringloop brengen. Wees niet bang om iets weg te geven dat jou ooit veel plezier bezorgd heeft. Het heeft geen zin spullen op te slaan, als iemand anders er nu meer gebruik van kan maken.”

Herinnerd worden om wie je was

Of je nu aan döstadning gedaan hebt of niet, er zal altijd iemand door je spullen moeten gaan als je er niet meer bent. En voor nabestaanden is het niet altijd gemakkelijk om te bepalen wat ze houden en wat weg mag. “Ze willen hun dierbare herinneren en denken dat door spullen weg te doen ze ook de herinneringen weggooien. Voorwerpen helpen wel om herinneringen op te roepen, maar de herinnering zelf zit in je hoofd. Je hebt dus niet veel spullen nodig om iemand te herinneren”, zegt Nele Colle. “Bovendien draaien herinneringen niet om welke spullen iemand had, maar om wie hij of zij was en wat je samen hebt beleefd. Zelf wil je ook herinnerd worden om wie je was en wat je gedaan hebt, niet om de spullen die je had. Kijk daarom bij het opruimen naar wie je op dit moment bent. Als de spullen passen bij wie je nu bent, hou ze dan bij. Als je ze enkel houdt omwille van de persoon van wie ze waren en ze jou verder niet hebben gevormd tot wie je bent, kan je ze beter weg doen. Ik voel vaak opluchting als mensen slechts een paar spullen overhouden van hun dierbare. Die kunnen ze dan een prominente plaats geven in hun huis. Niemand wil toch herinnerd worden door iets wat in de weg staat?”