Schoonmoeder en schoondochter: natuurlijk kan het klikken!

Kunnen een schoonmoeder en haar schoondochter een bijzondere band hebben? En welk geheim recept zorgt ervoor dat ze elkaar graag mogen, twee handen op één buik zijn, eerder dan rivalen die mekaar het bloed vanonder de nagels halen?

Opdringerig, bemoeiziek, jaloers, bezitterig, overbeschermend, ongerust, verstikkend... Het is best wel een hele waslijst aan kwalijke eigenschappen voor een schoonmoeder die, paradoxaal genoeg, zo een mooie titel draagt. Wij vroegen psychologe Diane Drory om meer inzicht in de oh zo complexe en delicate relatie die een schoonmoeder en haar schoondochter samenbrengt, of net uit elkaar drijft.

Geen rivaliteit uitlokken

Drory neemt ons mee terug in de tijd, naar een maatschappelijk model waar we ons vandaag nog altijd door laten inspireren. “Eeuwenlang was de vrouw belast met de levensbelangrijke taak het haardvuur brandend te houden”, vertelt ze. “Vandaar trouwens de term ‘vrouw aan de haard’. En elk gezin heeft zo zijn gewoonten en waarden die hoofdzakelijk worden doorgegeven van vrouw op vrouw, en dan meer bepaald van moeder op dochter. Wanneer een dochter trouwt, wordt haar man automatisch ingewijd in de gebruiken en tradities van haar familie. De band tussen moeder en dochter blijft immers erg hecht en de dochter laat zich sterker inspireren door haar eigen moeder dan door haar schoonmoeder.”

Vandaar ook dat een moeder best niet probeert om haar waarden en gewoonten kost wat kost door te geven aan haar zoon en zijn vrouw of vriendin. “Een schoonmoeder die haar zienswijze wil opleggen aan haar schoondochter, wordt door die schoondochter terecht als uitermate opdringerig ervaren.” De gevolgen laten niet op zich wachten: tussen beide vrouwen groeit een rivaliteit en al wie dicht bij hen staat, zal in de klappen delen, ook de kinderen. Voor die typische angst die een moeder heeft dat de band tussen haar en haar zoon verloren zal gaan als hij het ouderlijke nest verlaat, is Diane Drory onverbiddelijk: “De band tussen moeder en zoon mag niet bezitterig zijn”, waarschuwt ze. “Die band moet er één zijn van een moeder die blij is dat haar zoon de vrouw van zijn dromen heeft gevonden.”

Een schoonmoeder die overloopt van vriendelijkheid, zich opdringt en met de beste bedoelingen haar ideeën oplegt,... het komt vaker voor dan je denkt en het is de hel! “Een schoonmoeder die om de haverklap onaangekondigd voor de deur staat, haar zoon voortdurend opjut, hem vaak belt, hem zegt hoe hij zijn kinderen moet opvoeden en constant zit te vitten op haar schoondochter, is niet alleen een kwelling voor de schoondochter, ze brengt ook haar zoon in een erg lastig parket. In die context zijn spanningen onvermijdelijk.”

Hoe kan je deze typische rivaliteit tussen vrouwen overstijgen? “Het is een kwestie van grootmoedig zijn”, weet Diane Drory. “Het is van cruciaal belang dat iedereen zijn plaats kent en de andere respecteert. Een schoonmoeder moet fijngevoelig genoeg zijn om zich afzijdig te houden, maar er tegelijk wel zijn voor het gezin van haar zoon. Ze moet kunnen zwijgen en enkel haar mening geven als die wordt gevraagd. De hulp die schoonouders geven, mag geen machtsgreep zijn en er moeten zeer duidelijke afspraken over worden gemaakt. En de schoondochter moet ermee instemmen, dat spreekt voor zich.”

En wat doet schoonpapa?

Kan de zoon de rol van vredesduif spelen? “Absoluut”, vindt Diane Drory. “Om daar in te slagen, moet hij duidelijk en kordaat zijn tegen zijn moeder en haar, indien nodig, vragen om zijn vrouw te respecteren. Hij moet grenzen durven stellen als zijn moeder te opdringerig wordt en haar niet de kans geven zich onmisbaar te maken.”

Gelukkig voelt een vader zich doorgaans minder geroepen om zich met het gezin van zijn zoon te bemoeien. Hij kan dat flegma ook aanwenden om zijn immer strijdvaardige vrouw wat af te remmen. “Hij kan zijn vrouw aansporen de gemoederen niet te doen oplaaien en zijn vrouw ervan weerhouden stelselmatig te controleren of de hemden van haar zoon wel goed gestreken zijn, of hij wel evenwichtig eet, of hij niets tekort komt... De schoonvader moet aan zijn vrouw durven zeggen dat ze het jonge koppel met rust moet laten, omdat ze nog alles moeten leren, hun verantwoordelijkheid moeten kunnen nemen, hun draai moeten vinden.” En dus ook fouten moeten kunnen maken.

Geen beter moment voor de schoonvader om extra attent te zijn voor zijn vrouw, om opnieuw te investeren in hun leven als koppel, dan wanneer de kinderen het huis uit zijn. “Voor een schoonvader is dit dé gelegenheid om uit zijn zetel te komen en samen met zijn vrouw nieuwe dingen te gaan doen”, besluit Diane Drory. En om in haar oor te fluisteren: “Nu we weer met ons tweetjes zijn, kunnen we eindelijk wat meer aan onszelf denken.”