Zo wordt u gelukkiger!
Geluk valt niet uit de hemel:we moeten er zelf aan werken.Thuis, in onze job, met onze kinderen en kleinkinderen, in onze relatie met vrienden en... met onszelf. Laat u begeleiden van stress naar flow, al dan niet via mindfullness.
Inhoud:
- De mythe van het lijden
- Het JA-gevoel
- Het fenomeen flow
- De realiteit zoals ze is
- Afstand nemen van gevoelens
- Het nu-moment bewust beleven
Heerlijk toch, die momenten dat we helemaal opgaan in wat we doen... In een gesprek, een wandeling, een boek, een kind op onze schoot.We vergeten de tijd helemaal.We zijn in een toestand van flow. Al is het (nog) geen alledaags begrip, toch voelen we intuïtief aan wat het woord inhoudt. Je bent zo intens met iets bezig dat je jezelf vergeet. De tijd lijkt stil te staan. Een heerlijk gevoel, waar je lang kunt van nagenieten.Maar hoe omschrijven we het gevoel flow?
Een eerste vaststelling is dat het de absolute tegenpool is van stress. Want stress heeft niet altijd te maken met een drukke job, zware gezinslast of een opeenstapeling van tegenslagen. Ook mensen zonder ernstige problemen kunnen zich gestresseerd voelen, wat zich uit in piekeren, wantrouwig worden, zich angstig en onveilig voelen... Er is de angst om alleen te zijn, de angst voor de stilte en – niet te vergeten – de angst voor wat misschien zou kunnen gebeuren.Wie zich in een toestand van flow bevindt, vergeet al deze stress.
De mythe van het lijden
Dr.Gerbert Bakx – geneesheer, psychotherapeut en filosoof – kent de mogelijke oorzaken van stress. Eén daarvan is zijn stokpaardje: de mythe van het lijden. “In de natuur bestaat geen lijden. Een dier ervaart wel pijn maar gaat daardoor niet lijden.Een mens daarentegen is zich bewust van zijn pijn, reageert ertegen, verzet zich en creëert daardoor lijden. Naast het ervaren van fysieke pijn,kent hij ook psychische pijn zoals verdriet en rouw, en existentiële pijn zoals angst voor ziekte, voor het ouderworden en sterven. Stress is het zich krampachtig verzetten en met heel ons wezen neen! roepen tegen wat ons overkomt.
We accepteren de pijn en de tegenslagen niet.We laten ons leiden door primaire emoties. De angst voor wat zou kunnen gebeuren of de onzekerheid over de toekomst, creëert stress. Het aanvaarden van gegevenheden daarentegen, van feiten zoals ziekte en dood maakt het leven zinvoller, rustiger ook. Maar dit vraagt meer nadenken, meer wijsheid. Het leven ondergaan in een JA-gevoel... in flow dus, dat is de kunst!”
Het JA-gevoel
Is dat bewuste JA-gevoel dan de ideale manier om het ware geluk te vinden? Dr. Backx: “We zoeken allemaal het geluk, dat is de essentie van ons leven. Maar ook in dat zoeken zitten valkuilen. Zoals lijden en pijn niet hetzelfde zijn, zijn ook geluk en plezier heel verschillend. Plezier (of genot) is de manier waarop de natuur ons beloont als we iets goeds, iets leuks hebben gedaan. Bijvoorbeeld het plezierige gevoel dat we krijgen als we eten, want zo verdrijven we het pijnlijke gevoel van honger.
Maar het is verkeerd te denken dat geluk de som is van genietingen. Toch zit de idee dat genieten of plezier maken aan de basis ligt van het geluk, sterk ingebakken in onze maatschappij. Ook het idee dat plezier of genieten de stress kan verdrijven, is een gedachte die bij vele mensen leeft.”
Natuurlijk hebben genot en plezier zin! Laten we zoveel en zo gulzig mogelijk genieten van alles wat het leven ons te bieden heeft. Maar volgens Gerbert Bakx is het verkeerd ons vast te pinnen op het idee dat enkel leuke dingen ons gelukkig kunnen maken. Zoals het ook spijtig is dat we soms niet volledig kunnen genieten wanneer zich iets leuks aandient, omdat we met onze gedachten te veel bij andere zaken zijn. Dingen die het genot van het moment verpesten. “Ook het genieten op zich vraagt honderd procent van onze aandacht en een JA-gevoel.Het vraagt om flow.”
Het fenomeen flow
De Amerikaanse hoogleraar Mihali Csikszentmihalyi omschrijft het fenomeen flow als “een optimale beleving waarbij het bewustzijn gevuld wordt met ervaringen die in harmonie zijn met elkaar”. Gevoelens, verlangens en gedachten vloeien op flowmomenten naadloos in elkaar over.Moeten,willen en kunnen overlappen elkaar. Je kunt de uitdaging aan die past bij jouw vaardigheden en wensen. Zo’n flowervaring is meestal gekoppeld aan een bezigheid die je boeit en waarin je opgaat. Al je energie en activiteit is gefocust op de actie en je bent er volledig bij betrokken.
Om zo’n flowervaring te beleven, is ook concentratie heel belangrijk. Concentratie is alleen moeilijk op te brengen wanneer andere emoties of beslommeringen door je hoofd spelen. Dr. Bakx voegt hier nog het volgende aan toe:”In een toestand van flow vloeien al onze psychische energiebanen samen, zoals water in een waterval.Bij momenten van stress gebeurt net het tegenovergestelde. Onze energie zit heel diffuus verspreid, ons denken is heel chaotisch, waardoor we een gevoel van onvrede ervaren.”
De realiteit zoals ze is
Er bestaan tal van manieren om aandachtiger en bewuster te leven in het nu-moment. Mindfullness is er één van. Björn Prins, klinisch psycholoog, psychotherapeut en mindfullnesstrainer, drukt ons eerst op het hart dat deze techniek – die al 2500 jaar oud is en door Boeddha werd beoefend – meer beoogt dan het puur bereiken van flowmomenten, en legt dan verder uit: “De originele naam is Vipassana, wat betekent de realiteit zien zoals ze echt is. De training mindfullness heeft echter niet noodzakelijk een spirituele of religieuze betrachting. Het is een methode waarbij in de eerste plaats de aandacht door middel van concentratie gefocust wordt op één punt. Een hulpmiddel daarbij zijn eenvoudige meditatieoefeningen waarbij de ademhaling en bepaalde ichaamszones extra aandacht krijgen.
Tijdens deze oefeningen kom je tot de ontdekking dat er in onze innerlijke wereld weinig rust is maar eerder een continue stroom van gedachten, oordelen en emoties. Vaak treden dan ook negatieve gedachten op, waardoor we de werkelijkheid niet zuiver meer kunnen zien. Deze gedachten maken ons kregelig en lastig, en ze induceren stress. Door de training leren we heel bewust afstand te nemen van die gedachten. Je leert je bewust worden van hoe je vroeger reageerde. Agressief? Bang? Boos? Schuldig? Mindfullness leert je stop te zeggen en vanop afstand te kijken naar wat je verdriet doet of angstig maakt.”
Afstand nemen van gevoelens
“Mindfullness vertrekt vanuit een realistische levenshouding”, legt Björn Prins uit. “Neem als voorbeeld onze angst om ouder te worden.We kunnen ons daartegen verzetten, maar dat zal ons nog banger maken. Mindfullness leert ons om te aan met wat zich voordoet in ons leven.Wat het ouder worden betreft, stellen we vast dat je begint te lijden op het ogenblik dat je je daartegen verzet. Het accepteren is de andere weg. Niet in de passieve zin, maar op een actieve manier het gegeven van het ouderworden toelaten, het onder ogen zien en tot je laten doordringen. Vaak kun je moeilijkheden en problemen beter aanpakken wanneer je ze in hun volledigheid tot je laat doordringen, zonder de stroom van emoties die er vaak mee gepaard gaat toe te laten.
Maar ook bij positieve gevoelens kun je leren afstand te houden.Zo ga je deze gevoelens op een andere, diepere, bewustere manier beleven. Door een zekere afstand te nemen van zowel je positieve als je negatieve gevoelens, bereik je een vorm van geluk die niet onderhevig is aan wat er gebeurt.”
Het nu-moment bewust beleven
“Heel belangrijk in mindfullness is de concentratie”, gaat Björn Prins verder. “We gebruiken het fysieke als basis voor het hier en nu. Dat doen we door veel aandachtig te hebben zowel voor onze ademhaling, als voor ons lichaam en onze houding.Het is een manier van in het nu-moment te staan, van de dingen bewuster te beleven.Heel veel aandacht schenken aan alles wat je doet, dat is een kunst.”
Is het niet heel vermoeiend om telkens opnieuw stil te staan bij wat je doet, de hele dag door? “Het lijkt zo, maar in werkelijkheid werkt het steeds naar het huidige moment terugkeren heel erg ontspannend. Het stelt ons in staat om, ook buiten meditatiemomenten om, vaker bewust in het leven te staan. Juist door bijvoorbeeld voldoende aandacht te besteden aan al de bewegingen van je lichaam, zelfs aan de meest eenvoudige, ervaar je meer energie en levenskracht.”
“Die manier van denken heeft gevolgen voor de hele levensvisie. Door telkens opnieuw bewust het nu-moment te beleven, leer je beter om te gaan met de plus- en de minpunten van het leven. Door het accepteren van wat er is, wat zich voordoet en ook wat zich eventueel in de toekomst zou kunnen voordoen, leer je om te gaan met de oncontroleerbaarheid en de veranderlijkheid van het leven. En zo neem je afstand van het wantrouwen en de angst. Ik zou het niet beter kunnen uitdrukken dan met de woorden van een lerares van me: Draag elk moment zorg voor het nu en het moment zal zorg dragen voor de toekomst.”
Meer info:
? Academie voor Levenskunst (dr. G. Bakx), Tiensevest 65, 3010 Leuven, 016256117, www.bewusterleven.be
? Instituut voor Training van Aandacht en Meditatie (Björn Prins), Heerdweg 48,
9800 Deinze, 093870045, www.itam.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier