De invloed van vitamine D

Professor Chantal Mathieu, hoofd van de afdeling Endocrinologie van de KUL, onderzoekt momenteel het verband tussen vitamine D en ons immuunsysteem. De invloed blijkt niet bepaald klein te zijn! Het grootste deel (80 tot 90%) van deze vitamine, die weinig voorkomt in onze voeding, nemen we op door blootstelling aan de zon. Een dagelijkse blootstelling van het gelaat en de onderarmen gedurende ongeveer 15 minuten zou voldoende zijn om de nodige hoeveelheid synthetisch te produceren. Maar hoe beïnvloedt vitamine D de goede werking van ons immuunsysteem? Wetenschappers kunnen het mechanisme tussen die twee nog niet uitleggen maar wél al vaststellen.

Neem bijvoorbeeld de auto-immuunziekten: “Uit epidemiologisch onderzoek is gebleken dat er een verband bestaat tussen een tekort aan vitamine D tijdens de eerste levensjaren en de kans om later insuline-afhankelijke diabetestype 1 te ontwikkelen”, legt Chantal Mathieu uit. “Tijdens de zwangerschap nemen vele zwangere vrouwen echter niet de vitaminesupplementen die hun aanbevolen worden. In landen met weinig zon, zoals België, riskeren zij bijgevolg een laag vitamine D-gehalte te ontwikkelen, een probleem dat ze vervolgens overdragen op hun kinderen.”

Ook multiple sclerose, een andere auto-immuunziekte, lijkt gevoelig te zijn voor vitamine D. “Zo werd in de Verenigde Staten onderzoek gevoerd naar 18-jarige rekruten in het leger om te weten te komen wat het verband is tussen hun vitamine D-gehalte en de kans dat ze later MS zouden ontwikkelen. Er bleek een correlatie van 100 % te zijn: een hoog vitamine D-gehalte leidde tot een kleinere kans op multiple sclerose later, en omgekeerd.”

Dit verband doet zich eveneens voor bij diabetes type 2 hoewel dit geen auto-immuunziekte is. “Maar ook hier stellen we een verband tussen het tekort en het risico vast”, zegt Chantal Mathieu. “Als we vitamine D geven, verkleint het risico op diabetes type 2.”

De beschermende rol van het immuunsysteem wordt eveneens aangetast door een tekort aan vitamine D. “Studies hebben aangetoond dat er een verband is tussen een laag vitamine D-gehalte en een grotere algemene kwetsbaarheid voor infecties. Wie een goed immuunsysteem heeft, zal meer weerstand bieden tegen mycobacteriën die bijvoorbeeld tuberculose veroorzaken. Tot de jaren 50 en 60 werden tuberculosepatiënten dan ook vaak naar een Zwitsers sanatorium gestuurd om hen bloot te stellen aan de zon, wat hun vitamine D-gehalte verhoogde en hun immuunsysteem versterkte. Momenteel voeren we een onderzoek uit met patiënten die lijden aan chronische bronchitis. De helft van hen krijgt vitamine D, de andere helft niet. Het is echter nog veel te vroeg voor resultaten! We kunnen wel al zeggen dat een goed vitamine D-gehalte helpt in de strijd tegen bacteriën en virussen.”

Welke zijn dan de aanbevolen hoeveelheden vitamine D? Over dit onderwerp zijn de wetenschappers het nog niet eens. “Momenteel raden we volwassenen 800 IE’s per dag aan. Maar we weten niet precies wat er zou gebeuren als we deze hoeveelheid zouden verhogen. De meningen zijn verdeeld: moeten we tot 10 000 of 20 000 IE’s per dag nemen? We zijn niet echt zeker wat dit zou meebrengen, maar we weten wel al dat te veel vitamine D kan leiden tot problemen als hypercalcemie en nierstenen.”

Een tekort aan vitamine D veroorzaakt geen zichtbare symptomen. “Het kan enkel gemeten worden door een bloedproef. Blootstelling aan de zon heeft ook nadelen, het kan bijvoorbeeld melanomen veroorzaken. Een oplossing zou echter kunnen zijn, supplementen in de vorm van drinkampullen te nemen die het risico op melanomen uitsluiten. Maar let op voor overdosissen! Gewoonlijk schrijft de arts één ampul per maand voor, het is belangrijk dat de patiënt zich aan de voorgeschreven hoeveelheid houdt.”