Surfen is slecht voor de planeet

Onze multimediatoestellen hebben een grote ecologische impact. Hun fabricage kost veel grondstoffen en ze verbruiken heel wat energie. Hoe kunnen we de schade (een beetje) beperken?

Ken je het verhaal van de ijsberg waarvan je alleen het topje ziet? Zo is het ook met de digitale verontreiniging: ze is grotendeels onzichtbaar. Greenpeace berekende dat de productie van een televisietoestel 2.500 kg grondstoffen vraagt en gepaard gaat met de uitstoot van 350 kg CO2. Dat is nog voor je het voor het eerst hebt ingeschakeld. En hoe groter het scherm en hoe geavanceerder de technologie, hoe groter ook de koolstofvoetafdruk. Zo verontreinigt een tv van 75 inch en 4K gemiddeld veel meer dan een model van 55 inch en ‘maar’ Full HD.

Goed, je hebt de verleiding niet kunnen weerstaan: je prachtige nieuwe televisie is geleverd. Om hem in te wijden, kiezen jullie vanavond de nieuwste Netflix-reeks. Een leuk programma, heel onschuldig. Maar een aflevering van een uur bekijken, produceert een uitstoot van meer dan 3 kg broeikasgassen. Vermenigvuldig dat met het aantal bingewatchers … Alle streamingdiensten, van Amazon Prime tot Apple TV, HBO Max en Disney+, slaan hun inhoud op in datacenters, met servers die die films en series op verzoek naar de kijkers doorsturen. Dat alles kost enorm veel elektriciteit.

Het internet verslindt stroom

De werking van de datacenters, zeven dagen per week en 24 uur per dag, geeft zoveel hitte af dat ze koeling nodig hebben. Meestal gebeurt dat met water of elektriciteit, wat de milieu-impact nog vergroot. Het elektriciteitsverbruik van één enkel datacenter zou overeenkomen met dat van 30.000 Europese burgers. Bovendien worden de datacenters niet alleen door de streamingdiensten gebruikt. Ze vormen een onmisbare schakel van heel het internetverkeer. Dat omvat elke e-mail die wordt verstuurd, elke opzoeking op Google of YouTube, elke bestelling op Amazon, elk bericht op WhatsApp, elke post op Facebook of Instagram, elk liedje op Spotify, elke videoconferentie, elk online videospelletje, elke bewaarde foto of een document in de cloud … De lijst is onvolledig, denk maar aan het ‘minen’ van cryptomunten.

Net als het autoverkeer en de luchtvaart heeft het internet een negatieve impact op ons milieu. De verontreiniging die het veroorzaakt, is minder zichtbaar maar niet minder reëel. En ze is groot. Energids berekende dat de milieu-impact in 2022 voor België overeen zou komen met 176.000 ton CO2. Die schatting gebeurde vóór covid. Het telewerk en het volume videoconferenties tijdens de pandemie hebben de werkelijke verontreiniging waarschijnlijk nog vergroot.

AI als boosdoener?

Alleen al de koeling van de servers van de datacenters zou ongeveer 1% van het wereldverbruik van elektriciteit vertegenwoordigen. En die elektriciteit wordt nog altijd voornamelijk met fossiele brandstoffen geproduceerd. Op de schaal van de planeet zou het internetverkeer vandaag goed zijn voor 2% tot 7% van de uitstoot van broeikasgassen. Bovendien zou het gebruik van systemen voor generatieve artificiële intelligentie (OpenAI, ChatGPT, Google Gemini, Microsoft CoPilot …) die cijfers nog een stuk verhogen. Een vraag aan ChatGPT zou ongeveer 10 keer meer energie verbruiken dan een opzoeking op Google. Moeten we AI dan maar verbieden? Zeker niet. Die technologie kan grote doorbraken opleveren in heel veel sectoren, zoals het wetenschappelijk onderzoek of in de strijd tegen de klimaatopwarming. Maar ze vereist zelfdiscipline, gematigdheid en een goed beheer.

In de praktijk …

Gebruik AI alleen als het echt nodig is. Verkies Ecosia, waarvan de opbrengst naar herbebossingsprojecten gaat, boven Google voor je opzoekingen op het internet. Waarom zou je trouwens mislukte of overbodig geworden foto’s in de cloud bewaren? Door ze te verwijderen, beperk je het gebruik en dus ook het verbruik van een server. Op Netflix kun je de beeldkwaliteit kiezen. Met Full HD in plaats van 4K beperk je de energie-impact. En wat met de video’s op Facebook, X, TikTok of YouTube? Schakel het automatisch afspelen uit en probeer misschien eens een weekje zonder sociale media! Zo help je niet alleen het milieu maar misschien ook je mentale gezondheid.

Maar de ultieme inspanning die je kunt doen, is wellicht de belangrijkste. De datacenters vertegenwoordigen ongeveer 16% van de koolstofvoetafdruk van de digitale wereld. De rest is verdeeld tussen de netwerken (5%) en … de toestellen van de gebruikers (79%!). Je smartphone, computer, tablet, spelconsole of televisie langer blijven gebruiken, is de beste aanpak om het milieu te beschermen.