5 vragen over niet-opgenomen vakantiedagen

Het jaareinde is in zicht... En daarmee ook de jaarlijks weerkerende vraag wat er gebeurt met niet opgenomen vakantiedagen. Kan je die zomaar overdragen? Worden ze uitbetaald?

Het is een jaarlijks fenomeen: op het einde van het kalenderjaar hebben heel wat werknemers nog een aantal niet opgenomen vakantiedagen. In 2020 en 2021 was deze kwestie nog prangender omdat veel werknemers hun vakantie uitstelden. Heb je het recht om je resterende vakantiedagen over te dragen? Of kan je je werkgever vragen om ze uit te betalen?

Catherine Mairy en Catherine Legardien, Legal Experts bij Partena Professional, geven antwoord op deze en andere vragen.

1. Mag je zelf kiezen wanneer je je vakantiedagen opneemt?

Wanneer er geen paritaire overeenkomst of ondernemingsovereenkomst werd gesloten, moet in een individueel akkoord tussen werkgever en werknemer worden overgekomen hoe de dagen vakantie zullen worden opgenomen.

“De werknemer kan dus nooit eenzijdig de datum van zijn vakantie opleggen. Omgekeerd kan een werkgever zijn werknemers niet dwingen om vakantie te nemen op datums die hem goed uitkomen”, zegt Catherine Legardien.

2. Kan je je resterende vakantiedagen overdragen?

Je moet daarbij onderscheid maken tussen verschillende soorten vakantiedagen. De 20 dagen wettelijke vakantie (voor een voltijdser) mogen niet worden overgedragen naar het volgende kalenderjaar. Dat kan eventueel wel voor extra-legale vakantiedagen. Maar ook daar zijn er nog verschillen.

Cathérine Mairy legt uit: “Vervangingsdagen van feestdagen die op een zaterdag of zondag vallen (vastgelegd op ondernemingsniveau of individueel) moeten opgenomen worden voor 31 december. Dat is ook zo voor ADV-dagen (arbeidsduurverkorting). De datums van deze dagen worden overeengekomen tussen de werkgever en de werknemer als er op ondernemings- of sectorniveau geen andere regels zijn vastgesteld.

Andere extra-legale dagen zoals bijvoorbeeld anciënniteitsdagen kunnen eventueel wel worden overgedragen. Maar altijd in overleg tussen werkgever en werknemer. Er moet ook worden gekeken naar de bepalingen die daarin voorzien (op het niveau van de activiteitensector of de onderneming), om te weten of zij al dan niet naar het volgende jaar kunnen worden overgedragen.”

3. Als je je wettelijke vakantiedagen niet kan opnemen, moet jouw werkgever ze dan uitbetalen?

“In principe is de werknemer verplicht zijn vakantiedagen vóór 31 december van het lopende jaar op te nemen. Alleen als de werknemer daadwerkelijk in de onmogelijkheid verkeert om de vakantiedagen op te nemen (bijvoorbeeld wegens ziekte), verliest hij het recht op vakantie. In dat geval wordt zijn vakantiegeld uitbetaald voor de dagen die hij niet kon opnemen”, vertelt .

4. Moet je je vakantiedagen opnemen in een bepaalde volgorde?

Aangezien de regels voor het opnemen van ‘vakantiedagen’ verschillen naargelang het soort dag, is het raadzaam dat de werkgever zijn werknemers herinnert aan de voorrangsregels tussen al deze dagen, bijvoorbeeld door ze in het arbeidsreglement vast te leggen. De werknemer moet namelijk vóór het einde van het jaar eerst bepaalde dagen opnemen: vakantiedagen, vervangingsdagen voor feestdagen, ADV-dagen. Extralegale vakantiedagen die kunnen worden overgedragen, moeten altijd als laatste worden opgenomen,” legt Catherine Mairy uit.

5. Mag een werknemer er zelf voor kiezen om geen vakantiedagen op te nemen?

“Nee, dat is niet toegestaan. Ook als een werknemer geen gebruik maakt van zijn vakantiedagen, moet de werkgever ervoor zorgen dat alle wettelijke vakantiedagen vóór 31 december 2021 zijn opgenomen. Uiteraard mag de werkgever geen vakantiedagen opleggen. Maar om problemen te voorkomen, is het belangrijk de werknemer schriftelijk te informeren over zijn verplichting om al zijn vakantiedagen voor het einde van het jaar op te nemen, bijvoorbeeld door hem te vragen deze te plannen”, antwoordt Catherine Legardien.