Aangifte van een overledene

De inkomsten die je ouder of partner heeft ontvangen het jaar voor en van zijn/haar overlijden moeten nog worden aangegeven aan de fiscus. Hoe doe je dat? En hoe dien je bezwaar in als blijkt dat de fiscus elementen over het hoofd zag?

Het is alweer die tijd van het jaar: de jaarlijkse belastingaangifte komt in zicht. Om je aangifte 2023-inkomsten 2022 correct in te vullen heb je een aantal cijfers en grensbedragen nodig. Die vind je in de tabellen in dit artikel. Maar eerst het verhaal van lezer Anne D.

Astronomisch bedrag

“Een paar maanden na het overlijden van mijn vader in 2021, moest de belastingaangifte inkomsten 2020 worden ingevuld. Het probleem was dat ik geen enkel document terugvond. Papa had heel zijn leven alles netjes geklasseerd. Maar toen hij alzheimer kreeg vertaalde dat klasseren zich al snel in wegstoppen en weggooien. Ik ben dan maar gestopt met zoeken. Ik dacht: de fiscus weet beter dan ik welke inkomsten mijn vader had en zal me zeker niet vergeten. En inderdaad, in augustus 2022 kreeg ik een betalingsverzoek... van maar liefst 4.600 euro. Surrealistisch, vermits mijn vader enkel een pensioen had en ik hem nooit had horen klagen dat hij moest bijbetalen het jaar na de aangifte. Ik heb toen alles gecheckt en ontdekt dat de fiscus geen rekening had gehouden met het feit dan mijn moeder nog 11,5 maanden had geleefd in die fiscale periode. De fiscus is dus lang niet zo onfeilbaar als ik dacht. In september 2022 heb ik een aangetekende brief gestuurd met mijn argumentatie, en braafjes de 4.600 euro betaald. In februari 2023 liet de fiscus weten dat ik gelijk had. In april 2023 zou de som worden teruggestort. Er werd me gevraagd op welke rekening dat moest gebeuren? Wel, op die waarmee ik de 4.600 euro had betaald, misschien??? Ik moest het rekeningnummer telefonisch melden aan het infocenter, waar ik te horen kreeg dat dit niet ging per telefoon, dat ik het via mail moest doen. Veel tijdverlies. En ik ben nog lang niet zeker wanneer en of ik dat geld terugzie.”

Zo doe je dat

De inkomsten die iemand heeft ontvangen het jaar voor zijn/haar overlijden en het jaar van overlijden moeten nog worden aangegeven aan de fiscus. Waarna de overleden persoon – of althans de erfgenamen – geld kunnen terugkrijgen of nog moeten bijbetalen, zoals in de getuigenis hierboven. Neem nu dat een echtgenoot of wettelijk samenwonende partner – voor de fiscus is dat hetzelfde – overleed op 15 maart 2023.

Inkomsten van het jaar voor overlijden. Voor eind juni 2023 zullen zijn inkomsten 2022 moeten worden aangegeven, dus die voor de belastbare periode voorafgaand aan het jaar van overlijden. Voor die periode moet de langstlevende partner, net als de jaren voordien, een gezamenlijke aangifte indienen, ook al is zij/hij op dat moment alleenstaand. Die aangifte moet worden ondertekend door de langstlevende partner en de erfgenamen, algemene legatarissen of begiftigden van de overleden partner.

Inkomsten van het jaar van overlijden. Voor het inkomstenjaar 2023 – het jaar van overlijden – moeten twee afzonderlijke aangiften worden ingediend: een op naam van de langstlevende partner met zijn/haar eigen inkomsten en een tweede met de inkomsten die de overleden partner had in de periode van 1/1/2023 tot 15/3/2023, de datum van overlijden. Deze laatste aangifte gebeurt op naam van de nalatenschap van de overleden partner.

Voor het jaar van overlijden kan je kiezen om gezamenlijk of afzonderlijk te worden belast. Die keuze kan de langstlevende partner in de eigen aangifte én die van de overleden partner vermelden: vak II, persoonlijke gegevens en gezinslasten, respectievelijk code 1012 of 1013 en code 1025 of 1026. Vul je die vakken niet in, dan stuurt de administratie twee afzonderlijke aanslagen.

De meest voordelige keuze kan je becijferen met behulp van Taxcalc, een tool die de administratie ter beschikking stelt via de link https://ccff02. minfin.fgov.be/taxcalc/app/anonymous/public/calcbox/home.do, of bij het plaatselijk belastingkantoor.

Een gezamenlijke aangifte is vooral interessant als slechts een van beide partners beroepsinkomsten had. Op die manier kan je nog genieten van het huwelijksquotiënt waarbij een deel van de beroepsinkomsten fiscaal gezien aan de partner worden toegekend. Daardoor zal het totale belastingbedrag lager liggen.

De aangifte voor een overleden partner kan de langstlevende op naam van de nalatenschap van de overleden partner online indienen via MyMinfin (minfin.fgov.be) > De belastingaangifte voor een overleden persoon indienen (Tax-on-web) > Mijn aangifte en mijn belastingen. Via die weg kan ook de eigen aangifte gebeuren.

Aan de hand van het rijksregisternummer van de overledene heb je rechtstreeks toegang tot zijn aangifte. De aangifte is vooraf ingevuld met de informatie waarvoor de fiscus al beschikt.

De verplichting om de aangifte van een overledene in te dienen is meestal de taak van de erfgenamen, algemene legatarissen of begiftigden. Verlies je je tweede ouder, dan moet jij als erfgenaam dus de aangifte indienen.

Geen voorstel van vereenvoudigde aangifte

Noteer dat je voor het jaar van overlijden niet kan genieten van de vrijstelling van aangifteplicht die gekoppeld is aan het systeem van Voorstel van vereenvoudigde aangifte. Het kan dus best zijn dat je voor al de jaren voor het jaar van overlijden geen aangiften meer hebt ingediend, maar je nu wél verplicht bent dat te doen.

Belastingplichtigen laten zich daar al eens door verrassen. Je denkt dan: ik wacht wel af, de fiscus zal wel een afrekening sturen, zoals de vorige jaren. Maar zo werkt het dus niet. Uiteindelijk krijg je een Aanslag van ambtswege omdat je geen aangifte hebt ingediend. Het huwelijksquotiënt wordt in dat geval evenmin toegepast, omdat – zoals eerder vermeld – je de fiscus niet hebt geïnformeerd over de keuze tot gezamenlijke belasting, en de administratie de aanslagen dus afzonderlijk stuurt. Dit is ook wat er gebeurd is in het geval van lezeres Anne D.. Zij heeft gewacht op de fiscus, en dus werd er een aanslag van ambtswege – 4.600 euro – gevestigd, die geen rekening hield met het huwelijksquotiënt.

Bezwaar

Als je zo’n Aanslag van ambtswege in de bus krijgt en het daar niet mee eens bent – bijvoorbeeld omdat het huwelijksquotiënt niet werd toege- past -, kan je bezwaar indienen. Sinds 1 januari 2023 – dus voor aanslagbiljetten ontvangen na die datum – is de termijn daarvoor verlengd van zes maanden tot één jaar. Hoe je bezwaar indient, staat vermeld op het aanslagbiljet dat je krijgt. Doe je het aangetekend – al hoeft dat niet -, dan telt de datum van de aangetekende zending. Stuur je je bezwaar per brief, dan moet je zorgen dat die ten laatste op de limietdatum bij de fiscus toekomt.