Algemene voorwaarden: moet je je echt neerleggen bij de kleine lettertjes?

Als je een discussie krijgt met een aannemer of leverancier van goederen of diensten, zal die vaak teruggrijpen naar de algemene voorwaarden uit het contract. Die bepalingen zijn meestal zeer sterk in zijn voordeel. Moet je je daar zomaar bij neerleggen?

Wanneer je het niet eens bent met de algemene voorwaarden of bepalingen uit een contract, moet je je eerst en vooral afvragen of je wel voldoende kennis kon nemen van de algemene voorwaarden en of je die ook aanvaardde toen je met je contractspartij in zee ging. Is dat niet het geval, dan ben je er niet door gebonden. Staan de algemene voorwaarden bijvoorbeeld enkel op de website van je contractspartij of kreeg je ze pas voor het eerst te zien op het moment dat je de factuur van je aannemer of leverancier ontving, dan heb je meteen goede argumenten om te zeggen dat je voor het aangaan van het contract geen kennis kon nemen van de algemene voorwaarden en dat je die niet aanvaardde. Je bent er dan niet door gebonden.

Er zijn zelfs rechters die zeggen dat als clausules die verregaand in je nadeel zijn enkel op de achterzijde van de facturen en bestelbons staan, je daar niet door gebonden bent omdat je er onvoldoende de aandacht op gevestigd kreeg.

Een kwestie van onderhandelen

Je hoeft het contractvoorstel of de algemene voorwaarden van je contractspartij niet zomaar te aanvaarden. Je kan daar perfect over onderhandelen vooraleer je het contract aangaat. Zo zou je kunnen vragen om bepaalde voorwaarden te schrappen, een aantal clausules toe te voegen of om sommige bepalingen te wijzigen. Hoe liever je contractspartij zaken met jou wil doen, hoe groter de kans dat die bereid is om ook op je vraag in te gaan.

Verboden bedingen

Zelfs als je de algemene voorwaarden of het contractvoorstel al aanvaardde heb je soms nog argumenten om te zeggen dat bepaalde clausules niet geldig zijn. De wet bevat een lijst met contractuele bepalingen die verboden worden in contracten die een consument met een onderneming afsluit. Staat een dergelijke bepaling toch in het contract of in de algemene voorwaarden, dan is ze nietig. Je contractspartij zal zich er dan niet op kunnen beroepen. Het contract zelf blijft dan in de regel wel bestaan als de overeenkomst zonder de onrechtmatige bedingen kan voortbestaan. Je kan als consument niet afzien van de rechten die de wet je toekent. Je kan dus niet met je contractspartij overeenkomen dat je de nietigheid van een clausule niet zal inroepen.

Enkele voorbeelden

De wet bevat vooreerst een algemene clausule die onrechtmatige bedingen verbiedt. Een beding is onrechtmatig als het alleen of in samenhang met een of meer andere bedingen of voorwaarden, een kennelijk onevenwicht schept tussen de rechten en plichten van de partijen ten nadele van de consument.

Verder vind je in de wet een dertigtal clausules die sowieso onrechtmatig zijn. Het gaat daarbij onder andere om bedingen waarbij de onderneming zich het recht toekent om eenzijdig, zonder objectieve maatstaven, de prijs te verhogen. Ook bedingen waarbij de onderneming zich het recht toekent om eenzijdig de leveringstermijn te bepalen of te wijzigen en bedingen waarbij de onderneming zijn aansprakelijkheid bij een eventuele wanprestatie al te zeer uitsluit of beperkt, zijn verboden.

Ook schadebedingen (dat zijn clausules die aangeven welke schadevergoeding je moet betalen als je jouw contractuele verplichtingen niet nakomt) zijn aan grenzen onderworpen. Een schadebeding mag geen onredelijk hoge schadevergoeding voorzien en moet bovendien wederkerig zijn. De onderneming moet dus ook een clausule opnemen die aan jou een gelijkwaardig bedrag toekent als de onderneming bepaalde verplichtingen (bv. tijdige levering) niet nakomt.

Het is niet omdat jouw contractspartij zich op zijn algemene voorwaarden beroept dat jij je daar zomaar moet bij neerleggen. Kijk bij een discussie dan ook na of je kan zeggen dat je de voorwaarden niet aanvaardde en of je de ongeldigheid van bepaalde voorwaarden kan inroepen.