De gezinswoning erven 100% belastingvrij
In de drie gewesten kan je als langstlevende partner de gezinswoning 100% belastingvrij erven. Maar daar moet je wel een kleine ingreep voor doen.
In de drie gewesten betaal je als langstlevende bij het overlijden van je partner geen erfbelasting meer op je eigen aandeel in de gezinswoning, de woning waar jullie een gezamenlijke woonplaats hebben. Het is daarbij niet vereist dat jullie allebei eigenaar zijn van de woning. Dat het om de gezinswoning gaat, blijkt uit de inschrijving in het bevolkingsregister, die als bewijs geldt van jullie gezamenlijke hoofdverblijfplaats. Is er geen inschrijving, dan kan je met tal van andere middelen aantonen – facturen van gezamelijke kosten bv. – dat jullie daar samen wonen. De vrijstelling van erfbelasting geldt dus niet voor een tweede verblijf of een ander vastgoed dat je verhuurt.
VRIJSTELLING STELT VAAK WEINIG VOOR
In de praktijk stelt deze vrijstelling van erfbelasting op de gezinswoning voor de langstlevende partner helaas vaak weinig voor. Een voorbeeld maakt dit meteen duidelijk.
Mevrouw overlijdt en de gezinswoning met een waarde van 500.000 euro zat in de huwgemeenschap. De helft van het huis (250.000 euro) valt dan in haar nalatenschap, waarbij het vruchtgebruik naar haar echtgenoot gaat en de blote eigendom naar de kinderen. Enkel het vruchtgebruik dat naar de echtgenoot gaat, is dan vrijgesteld van erfbelasting, de blote eigendom van de kinderen niet.
Maar de waarde van het vruchtgebruik hangt af van de leeftijd van de langstlevende partner. Is de man bv. 80, dan is zijn vruchtgebruik slechts 8% van 250.000 euro waard of 20.000 euro. De vrijstelling van erfbelasting geldt dus maar voor die 20.000 euro, en niet voor de blote eigendom, die 92% waard is of 230.000 euro. Dat deel van de kinderen wordt wel belast en die erfbelasting kan oplopen tot 27% in Vlaanderen en 30% in Brussel en Wallonië. En als de gezinswoning een eigen goed was van mevrouw, ligt de erfbelasting nog een stuk hoger.
Kortom, als jullie willen dat de langstlevende partner de gezinswoning voor 100% en volledig belastingvrij erft, dan moeten jullie actie ondernemen.
Hoe wordt de gezinswoning verdeeld?
- In de meeste gevallen zit de gezinswoning in de huwgemeenschap of 50/50 in onverdeeldheid (scheiding van goederen).
- De helft van de gezinswoning gaat bij het overlijden van een van de echtgenoten in vruchtgebruik naar de langstlevende partner en in blote eigendom naar de kinderen.
- Was de gezinswoning een eigen goed van de overledene (geërfd of geschonken), dan krijgt de langstlevende het vruchtgebruik op de hele woning en de kinderen de hele blote eigendom.
TWEE SIMPELE OPLOSSINGEN
1. Via twee testamenten
Jullie kunnen beiden elk afzonderlijk een testament opmaken waarin jullie bepalen dat de gezinswoning in volle eigendom naar de andere echtgenoot gaat en voor de rest het wettelijk erfrecht van toepassing is.
Dat kan via een notarieel testament (+/- 400 euro per testament). Maar jullie kunnen evengoed een eigenhandig testament maken en dat onder gesloten omslag aan de notaris geven, zodat het zeker boven water komt als een van jullie overlijdt (+/- 100 euro per testament).
Ook als wettelijke samenwoners kunnen jullie een testament maken en de partner de volle eigendom van de gezinswoning toekennen, maar jullie moeten wel rekening houden met de reserve van de kinderen. En ook feitelijke samenwoners hebben daar baat bij, maar enkel in Vlaanderen.
2. Via een keuzebeding
Als het huis in een huwgemeenschap zit of in een onverdeeldheid (bv. 50/50 bij scheiding van goederen) en jullie hebben een keuzebeding, dan hoeven jullie niets te doen.
Hebben jullie nog geen keuzebeding, dan kunnen jullie dat gewoon toevoegen via een notariële akte (+/- 600 euro). Merk op dat sinds kort een keuzebeding ook mogelijk is voor wie een zuivere scheiding van goederen heeft en waar het huis in een onverdeeldheid zit (bv. 50/50).
Als een van jullie overlijdt, kan de langstlevende partner dan via het keuzebeding kiezen voor de volledige woning die in die gemeenschap of onverdeeldheid zit. Op die manier erf je als langstlevende partner de volledige gezinswoning zonder één euro erfbelasting te betalen.
Voor wie geldt de vrijstelling?
- In de drie gewesten genieten gehuwden én wettelijk samenwonenden van de vrijstelling van de gezinswoning.
- In Vlaanderen genieten ook feitelijk samenwonenden van de vrijstelling als ze drie jaar ononderbroken hebben samengewoond en een gemeenschappelijke huishouding hebben gevoerd.
- Enkel in Vlaanderen geldt de vrijstelling ook voor een broer of zus met wie je samenwoont, maar niet als de samenwonende een erfgenaam in rechte lijn is – ouder, kind, kleinkind of daarmee gelijkgesteld (bv. stiefkind).
DE GEVOLGEN LATER
Gaat jullie gezinswoning volledig belastingvrij naar de langstlevende partner, dan kan die, zonder toestemming van de kinderen, de gezinswoning ook verkopen.
Maar als de langstlevende partner later eveneens overlijdt, zullen de kinderen (of andere erfgenamen) wel op de volledige waarde van de gezinswoning erfbelasting moeten betalen.
Vandaar dat je als langstlevende partner best een verdere successieplanning uitwerkt voor de gezinswoning. Je kan bijvoorbeeld de gezinswoning in blote eigendom schenken aan je kinderen. Of het huis verkopen en een stuk van de verkoopsom via een bankgift wegschenken aan je kinderen, enzovoort.
Wie erft wat?
- Laat de overledene (klein)kinderen achter, dan erft de langstlevende partner het vruchtgebruik van de hele nalatenschap.
- Waren jullie gehuwd onder het wettelijk stelsel, dan krijgt de langstlevende partner de helft van de huwgemeenschap én de eigen goederen van de overledene in vruchtgebruik.
- Waren jullie gehuwd met scheiding van goederen, dan krijgt de langstlevende het vruchtgebruik op het vermogen van de overleden partner.
- Waren jullie wettelijk samenwonend, dan erft de langstlevende partner het vruchtgebruik op de gezinswoning.
- Feitelijke samenwoners erven niet volgens de wet, tenzij er een testament is in die zin.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier