Echtscheiding: 10 vragen die iedereen zich stelt

Scheiden maakt arm. De boutade gaat al jaren mee, maar is helaas vaak waar. Want wat je samen hebt vergaard, moet worden verdeeld, en je moet elk apart verder. Dat roept tal van praktische vragen op. We selecteerden er tien.

Als je uit de echt wil scheiden kan dat sinds 1 september 2007 op twee manieren. Je kan scheiden met onderlinge toestemming. Hiervoor moeten beide partners het eens zijn over alle aspecten van de echtscheiding: verdeling van de goederen en schulden, onderhoudsgeld,... Een tweede piste is een echtscheidingsprocedure opstarten voor de rechtbank op basis van een onherstelbare ontwrichting van het huwelijk. De rechtbank zal op deze basis de echtscheiding sowieso uitspreken als je meer dan een jaar feitelijk gescheiden leeft. Is ook je partner akkoord om te scheiden, dan volstaat het dat jullie zes maanden (soms zelfs drie) feitelijk gescheiden leven. In het echtscheidingsvonnis stelt de rechtbank meteen een notaris aan om jullie huwelijksvermogen te verdelen.

1. Wat kost een echtscheiding?

Een echtscheiding heeft geen vaste kostprijs. Alles hangt af van de soort scheiding en op wie je daarvoor allemaal een beroep doet. Neem je een advocaat onder de arm, dan werkt die vaak aan een uurtarief. Dat bedraagt veelal tussen de 125 en 175 euro per uur, exclusief btw. Daarnaast zijn er ook bureel- en andere kosten die je moet betalen. Hoe meer discussie er is, hoe duurder de rekening wordt. Bij een procedure voor de rechtbank en een verdeling voor de notaris mag je je aan rekeningen verwachten van meerdere duizenden euro’s tot zelfs een bedrag met vijf cijfers. Daarnaast rekent ook de notaris nog een flink bedrag van enkele duizenden euro’s aan.

Bij een echtscheiding met onderlinge toestemming is de rekening meestal milder. Doe je enkel een beroep op een notaris, dan betaalde je tot voor kort zowat 1.500 euro. Vandaag hangt de kostprijs evenwel af van hoeveel er te verdelen is.

Regelen jullie de scheiding via een bemiddelaar, reken dan op gemiddeld 100 euro voor een gezamenlijk gesprek van anderhalf uur. De totale kost hangt af van het aantal gesprekken. Ook de opmaak van de echtscheidingsovereenkomst moet worden betaald.

2. Hoe verdeel je de inboedel na een echtscheiding?

Bij een echtscheiding mag elk van de echtgenoten zijn eigen goederen houden – bv. de meubels die je al had voor het huwelijk. Bij een discussie zal diegene die beweert dat bepaalde goederen eigen zijn, dat wel moeten bewijzen. Lukt dat bewijs niet, dan worden de goederen geacht gemeenschappelijk te zijn als je gehuwd bent onder het wettelijk stelsel, of on-verdeeld als je gehuwd bent met scheiding van goederen.

Maar de gemeenschappelijke of onverdeelde goederen moeten toch worden verdeeld. Dat kan in onderling akkoord. Lukt dat niet, dan kan je als de preferentiële toewijzing van de gezinswoning wordt gevraagd, dat meteen ook vragen voor de inboedel van het huis. Zo niet wordt de inboedel in natura verdeeld tussen de echtgenoten, of in het slechtste geval openbaar verkocht.

3. Heeft het zin om iemand te laten betrappen op overspel?

Je kan je partner nog steeds laten betrappen op overspel, al gebeurt dat minder dan vroeger. Zo’n betrapping loopt via een gerechtsdeurwaarder, na machtiging van de rechtbank, en kan niet plaatsvinden tussen 9 uur ’s avonds en 5 uur ’s morgens.

Ook al is overspel al lang geen grond tot echtscheiding meer, toch kan het zinvol zijn om je partner te laten betrappen. Op die manier zal je scheiding voor de rechtbank sneller verlopen. De rechter spreekt de scheiding onmiddellijk uit, je moet dus geen drie, zes of twaalf maanden wachten. Nog een voordeel: als je je partner op overspel laat betrappen, kan je vermijden dat jij hem/haar een onderhoudsuitkering moet betalen.

4. Deelt je ex mee in je groepsverzekering?

Heel wat mensen (zelfstandigen en werknemers) hebben een groepsverzekering. Ben je gehuwd onder een stelsel van zuivere scheiding van goederen, dan deelt je ex-echtgenoot daar in principe niet in mee.

Ben je gehuwd onder het wettelijke stelsel (scheiding van goederen en gemeenschap van aanwinsten), dan zal je het deel van je groepsverzekering dat is opgebouwd tijdens je huwelijk moeten delen met je ex. Het kapitaal van de groepsverzekering wordt gedeeld tot de startdatum van de echtscheidingsprocedure (datum van de dagvaarding of het verzoekschrift). De interesten die dit kapitaal oplevert, worden gedeeld tot de vereffening-verdeling van de groepsverzekering. Veelal wordt wel geoordeeld dat je ex pas zijn/haar deel in de groepsverzekering kan opvragen op het moment dat je de leeftijd hebt om de uitkering op te vragen.

5. Moet je een vergoeding betalen aan je ex als je na de scheiding in de woning blijft wonen?

Vaak zijn echtgenoten samen eigenaar van de woning waarin ze woonden tijdens het huwelijk. Die zit bijvoorbeeld in het gemeenschappelijke vermogen of is de onverdeelde eigendom van beide partners. Vaak blijft een van de echtgenoten tijdens de echtscheidingsprocedure in het huis wonen, tot het huwelijksvermogen uiteindelijk verdeeld is. De echtgenoot die er blijft wonen is dan een woonstvergoeding verschuldigd aan zijn/haar partner. Die komt over-een met de helft van de huurwaarde van het pand. Bij discussie zal een schatter of notaris de huurwaarde bepalen. De woonstvergoeding moet niet maandelijks worden betaald, maar wordt in een keer afgerekend bij de uiteindelijke vereffening-verdeling. Zeker als die een tijd aansleept, kan de woonstvergoeding wel eens aardig oplopen.

6. Kan je een vergoeding vragen als je tijdens de echtscheidingsprocedure de lening afbetaalt?

Als je tijdens de echtscheidingsprocedure of tot de uiteindelijke vereffening-verdeling een lening voor een gezamenlijk deel van jullie vermogen – auto, woning,... – verder afbetaalt, kan je de helft van wat je betaalde terugvragen aan je ex. Ook dat bedrag zal worden verrekend bij de uiteindelijke vereffening-verdeling. Je krijgt het dus niet maandelijks terugbetaald. Zorg er wel voor dat je de betalingen kan bewijzen. Doe je dat niet, dan wordt er geen rekening gehouden met je vordering.

7. Kan je een vergoeding vragen als je je eigen centen investeerde in de gemeenschappelijke woning?

Als je gehuwd bent onder het wettelijk stelsel kan je wel degelijk een vergoeding vragen als je eigen geld (erfenis of schenking) investeerde in een gemeenschappelijk onroerend goed. Met het geld dat je van je ouders erfde betaalde je bijvoorbeeld mee voor verbouwingen. Je krijgt dan minstens het bedrag dat je betaalde vergoed, maar je kan ook bijkomend mee delen in de uiteindelijke meerwaarde die het onroerend goed verwierf tijdens het huwelijk. Je zal wel moeten bewijzen dat er sprake was van eigen geld en dat je dat in de woning investeerde.

Ben je gehuwd onder een stelsel van zuivere scheiding van goederen, dan wordt het moeilijker om eigen geld dat je investeerde in een onverdeeld onroerend goed te recupereren. Je zal dan niet enkel de investering moeten aantonen, maar ook een rechtsgrond moeten bewijzen. Heb je geen contract opgemaakt met je ex waarin je een regeling treft over de terugbetaling, dan zal je een beroep moeten doen op de regels over ‘ongerechtvaardigde verrijking’, maar de kans op succes is hoogst twijfelachtig.

8. Je bent getrouwd onder een stelsel van scheiding van goederen, waarbij de meeste (waardevolle) goederen enkel op naam van je partner staan. Heb je daar dan geen enkel recht op bij een echtscheiding?

Bij een stelsel van scheiding van goederen behoudt elke echtgenoot zijn eigen goederen. Staan (nagenoeg) alle goederen op naam van je ex, dan kan je daar in principe geen aanspraak op maken. Je kan wel vragen dat je ex bewijst dat de goederen van hem zijn.

In je huwelijkscontract zou je wel een verrekenbeding kunnen opnemen. Op die manier kan je binnen de afgesproken grenzen wel delen in het vermogen dat je echtgenoot tijdens het huwelijk verwierf. Maar dat had je natuurlijk vooraf moeten doen. Is er in je huwelijkscontract niet zo’n beding opgenomen, dan kan je je er niet op beroepen op het moment dat jullie uit elkaar gaan.

Soms kan je je ook beroepen op de regels rond de ongerechtvaardigde verrijking om toch een vergoeding te krijgen van je ex. Bijvoorbeeld, als je als bakkersvrouw, getrouwd met scheiding van goederen, gratis hebt meegedraaid in de winkel van je man.

9. Bij een scheiding voor de rechtbank is de onderhoudsuitkering beperkt tot de duur van je huwelijk. Kan je daarna toch nog iets krijgen?

Bij een echtscheiding op grond van een onherstelbare ontwrichting van het huwelijk mag de duur van de onderhoudsuitkering die de rechtbank toekent niet langer duren dan de tijd dat je gehuwd was. Nadien kan je enkel nog een alimentatie krijgen in buitengewone omstandigheden. Je zal moeten aantonen dat je om redenen onafhankelijk van je wil, nog steeds ‘in staat van behoefte’ verkeert. Het bedrag van de uitkering kan wel worden verlaagd tot het bedrag dat nodig is om je staat van behoefte te dekken.

10. Kan je ex-partner de onderhoudsuitkering laten herzien?

Als je voor 1 september 2007 bent gescheiden met onderlinge toestemming, kan de onderhoudsuitkering enkel worden herzien in de gevallen die in de echtscheidingsovereenkomst staan. Ben je nadien gescheiden met onderlinge toestemming, dan kan de rechtbank de uitkering verhogen, verminderen of afschaffen, als het bedrag door nieuwe omstandigheden onafhankelijk van de wil van de partijen, niet meer is aangepast aan de noden. Die mogelijkheid tot wijziging kan wel worden uitgesloten in de akte van echtscheiding met onderlinge toestemming.

En de mogelijkheid tot wijziging bestaat ook als je gescheiden bent via de rechtbank. Maar bij een scheiding voor de rechtbank eindigt de alimentatie definitief als de partner die de uitkering krijgt opnieuw trouwt of een verklaring van wettelijke samenwoning aflegt. De rechter kan de onderhoudsverplichting ook beëindigen wanneer de uitkeringsgerechtigde samenleeft met een andere persoon als waren zij gehuwd.