Geld geven: cadeau of schenking?

Voor kerst wil je je kind een behoorlijke geldsom geven. Maar is dat een cadeau of is het een schenking? Waar zit juridisch én fiscaal het verschil?

Juridisch gezien is er sprake van een schenking als volgende elementen aanwezig zijn. Je moet de intentie hebben om vrijgevig te zijn. Je moet jezelf dus daadwerkelijk verarmen, er moet wel degelijk iets uit jouw vermogen verdwijnen. En degene aan wie je iets geeft, moet het ook effectief aanvaarden. Als je deze kenmerken van de schenking toepast op een cadeau, in de gewone betekenis van het woord, zou je kunnen besluiten dat een cadeau eigenlijk een schenking is. Maar dat is doorgaans – en gelukkig – niet het geval! Om te bepalen of jouw cadeau een echte schenking is, wordt naar twee zaken gekeken: jouw vermogen én de gelegenheid.

Hoe meer je hebt...

Het cadeau dat je geeft, moet om te beginnen in verhouding staan tot je vermogen. Het bedrag op zich speelt dus geen rol. Heb je een vermogen van 10 miljoen euro en geef je je dochter voor haar verjaardag een dure sportwagen, dan kan die gerust beschouwd worden als een cadeau. Bedraagt jouw vermogen ‘slechts’ 300.000 euro, dan zal er al eerder sprake zijn van een schenking. Hetzelfde geldt als je met nieuwjaar (of op een ander moment) geld cadeau geeft. Of jouw cadeau in verhouding is met je vermogen, is dus een feitenkwestie.

Vermogensplanners gebruiken soms als vuistregel dat een cadeau nooit meer mag bedragen dan 1% per jaar van je totale vermogen. Je kan dus jaarlijks in totaal 1% van jouw gehele vermogen in de vorm van geschenken weggegeven aan één of verschillende mensen naar keuze. Dit criterium mist evenwel een juridische grondslag en vloeit slechts voort uit een gebruik in de praktijk. Heb je een minder goede verstandhouding met een van je kinderen, dan hoeft het met dit criterium dus geen rekening te houden en blijft er kans op betwisting.

De gelegenheid

De tweede voorwaarde is dat je het cadeau geeft naar aanleiding van een gelegenheid, waarvan algemeen wordt aangenomen dat het gebruikelijk is dat je daarbij een geschenk geeft, bv. een geboorte, een huwelijk, een verjaardag, Kerstmis, Nieuwjaar, enz.

Als het bedrag niet overdreven is en het gebeurt naar aanleiding van een bepaalde gelegenheid, mag je het bedrag dus gewoon overschrijven en hoef je dit zeker niet cash te doen. Je kan het nieuwjaarsenvelopje perfect vervangen door een veilige overschrijving aan een kind of kleinkind. Zorg er dan wel voor dat je in de mededeling vermeldt waarom je het geld geeft. Vermeld dus bijvoorbeeld ‘Gefeliciteerd met je verjaardag’, Gelukkig Nieuwjaar’ of ‘Proficiat met je diploma’. Zo maak je duidelijk dat het om een gelegenheidsgeschenk gaat. Het woord ‘schenking’ in de mededeling is absoluut te mijden. Want op basis daarvan kan je gelegenheidsgift geherkwalificeerd worden als een echte schenking.

Het verschil in het erfrecht

Het verschil tussen een cadeau en een schenking is niet onbelangrijk. Een schenking is immers onderworpen aan de regels van het Belgisch erfrecht, een cadeau niet. Daardoor kan een opvallend duur cadeau mogelijk worden beschouwd als een schenking bij jouw overlijden, waardoor het moet worden meegeteld voor de verdeling van jouw nalatenschap onder al je kinderen. Strikt genomen moet elk kind namelijk precies evenveel krijgen. Kinderen kunnen zich dan ook benadeeld voelen door een ’te duur cadeau’ aan een broer of zus. Maar deze feitenkwestie zal uiteindelijk voor de rechtbank moeten worden uitgevochten. Hou er rekening mee dat banken de rekeningafschriften 10 jaar bijhouden en erfgenamen het recht hebben om financiële transacties op te vragen bij de bank. In verdachte omstandigheden zouden broers en zussen bijvoorbeeld alle transacties boven de 10.000 euro kunnen opvragen bij de bank om zo na te gaan of een andere broer of zus een schenking of een te groot cadeau heeft gekregen.

Je kan daar eventueel (beperkt) van afwijken door een ‘schenking buiten deel’ te doen, maar dat moet je dan wel uitdrukkelijk vermelden in de schenkingsakte of in het bewijsdocument van de hand- of bankgift. Bij een cadeau vermeld je dat uiteraard niet, zodat het bij een herkwalificatie als schenking altijd onderhevig zal zijn aan de regels van inbreng (verrekening tussen de kinderen).

Het verschil fiscaal bekeken

Ook fiscaal gezien is het onderscheid belangrijk. Wordt een cadeau geherkwalificeerd als een schenking en overlijd je binnen de drie jaar nadat je het cadeau hebt gegeven, dan zal er erfbelasting op betaald moeten worden. Noteer dat er voor de erfbelasting alvast géén bankgeheim geldt en de fiscus dus te weten kan komen of er kort voor jouw overlijden grotere overschrijvingen hebben plaatsgevonden. Dergelijk bankonderzoek, waarbij men drie jaar teruggaat in de tijd, is in de praktijk eerder zeldzaam en komt vooral voor als er verdachte omstandigheden zijn. Bijvoorbeeld als de overledene verschillende bankrekeningen had en er op die rekeningen nog nauwelijks iets staat.

Het verschil tussen echtgenoten

Schenk jij je echtgeno(o)t(e) een grote som geld, dan kan je die later nog terugvragen. Schenkingen tussen echtgenoten vormen een uitzondering op het algemene principe dat een schenking onherroepbaar is. Maar geef je jouw wederhelft een juweel voor zijn/haar verjaardag, dan kan je dat niet terugvragen omdat dit als een cadeau en niet als een echte schenking wordt beschouwd.