Het nieuwe verbintenissenrecht in 5 vragen

In je dagelijks leven sluit je tal van verbintenissen af. Sommige uitdrukkelijk, andere stilzwijgend. Aan de hand van enkele concrete vragen, geven we aan waarmee je zoal rekening moet houden.

1 Kan een aannemer voortaan zijn prijzen aanpassen?

Als je vandaag een concrete prijs afspreekt met een aannemer, dan blijft het die prijs. Je aannemer kan de prijsstijging van bouwmaterialen of de gestegen loonkost niet aan jou doorrekenen. Tenzij er in jullie overeenkomst een geldige prijsherzieningsclausule staat.

De nieuwe wet brengt hierin verandering. Die gaat nog steeds uit van het principe dat elke partij haar verbintenis moet nakomen, ook al is de kostprijs van de uitvoering gestegen. Toch bestaat op die regel een uitzondering. Als de omstandigheden zodanig veranderd zijn (denk aan de oorlog in Oekraïne of de lockdowns in China die de grondstofprijzen de hoogte injagen), kan je zeggen dat de uitvoering van het contract buitensporig verzwaard is. Zodanig zelfs dat je redelijkerwijs niet meer kan eisen dat het contract wordt uitgevoerd.

In dat geval kan je aannemer vragen om het contract opnieuw te onderhandelen, het aan te passen of te beëindigen. Voorwaarde is wel dat de verandering niet te voorzien was op het moment dat het contract werd gesloten en dat je aannemer er niets aan kan doen.

Weiger je om aan tafel te zitten met je aannemer of slaag je er niet in om tot een oplossing te komen, dan kan de aannemer naar de rechtbank stappen voor een kortgedingprocedure. De rechter kan het contract dan aanpassen of geheel of gedeeltelijk stopzetten.

2 Is de uitbater van de betalende vestiaire aansprakelijk voor het verlies van je jas?

Als je je jas, sjaal of rugzak in een betalende vestiaire afgeeft, dan heb je vast en zeker al eens een bordje gezien waarop staat dat de uitbater niet aansprakelijk is voor het verlies, de diefstal of de beschadiging van je spullen. Heb je dan echt geen been om op te staan als je jas toch wordt gestolen of zoek raakt? Onder de nieuwe wet is zo’n bordje niet langer geldig. Maar in een restaurant, waar je niet verplicht bent je jas weg te hangen en daar ook niet voor moet betalen, blijft een bordje waarin de uitbater zijn aansprakelijkheid beperkt bij diefstal, beschadiging of verlies van een jas, meestal wel geldig.

3 Moet je altijd via de rechtbank om een contract te laten ontbinden?

Stel, de aannemer met wie je een contract hebt, daagt niet op op de werf. Of het salon dat je bestelde, wordt maar niet geleverd. Dan ben je misschien geneigd om zelf het contract als beëindigd te beschouwen en met een andere aannemer/meubelwinkel in zee te gaan.

Ook onder de nieuwe wet ben je daar maar beter voorzichtig mee. In principe moet je nog altijd langs de rechtbank passeren om de ontbinding van een contract te vragen. Tenzij de andere contractpartij het eens is om het contract te beëindigen of als er een geldige uitdrukkelijke ontbindingsclausule in de overeenkomst staat. Bijvoorbeeld: ‘de aannemingsovereenkomst wordt van rechtswege en zonder ingebrekestelling ontbonden als de aannemer op een bepaalde datum niet met de werf is gestart’.

De wet laat je voortaan ook expliciet toe om zelf de ontbinding vast te stellen. Je moet dan eerst een ingebrekestelling sturen naar de andere partij, bijvoorbeeld je aannemer. Anders gezegd: je wijst je aannemer erop dat hij nog niet gestart is en je geeft hem nog een termijn om de werken alsnog uit te voeren. Gebeurt dat niet, laat hem dan met een aangetekende brief weten dat je vastgesteld hebt dat hij zijn verbintenis niet nakwam en dat je het contract zal ontbinden. Maar doe dit enkel in uitzonderlijke omstandigheden en vraag advies aan een specialist. De wet zegt nu eenmaal dat je zo’n ontbinding op eigen risico vaststelt. Doe je dat ten onrechte, dan riskeer je de andere partij een schadevergoeding te moeten betalen.

4 Mag je de onderhandelingen met een verkoper of aannemer stoppen?

Als je onderhandelt met een aannemer over een bouw- of verbouwingsproject, over de aankoop van een onroerend goed of over het huren of verhuren van een pand, dan mag je die onderhandelingen in principe altijd stopzetten en beslissen om het contract toch niet te sluiten. Dat is ook zo in de nieuwe wet.

Toch zijn er gevallen waarin je voortaan aansprakelijk kan worden gesteld wanneer je de onderhandelingen stopzet. Zo zegt de wet dat je te goeder trouw moet handelen. En dat de partijen elkaar tijdens de onderhandelingen dus de informatie moeten geven die de wet, de goede trouw, de gebruiken, de redelijke verwachtingen en het voorwerp van het contract hen opleggen te geven.

Wek je het vertrouwen dat jij het contract zonder enige twijfel zal sluiten, dan kan de andere partij een schadevergoeding van jou vragen, een compensatie voor het verlies van de verwachte netto-voordelen.

5 Kan je een clausule in je huurcontract aanvechten waardoor geen huisdieren zijn toegelaten?

In huurcontracten staat wel eens dat huisdieren niet welkom zijn. Op dit moment kan je zo’n bepaling vaak al aanvechten. Heel wat rechters zijn van mening dat dergelijk verbod strijdig is met het recht op eerbiediging van het privéleven van de huurder.

De nieuwe wet biedt nog een bijkomende mogelijkheid om zo’n bepaling aan te vechten. Ze zegt dat elke clausule in een contract waarover niet kan worden onderhandeld en die een onevenwicht schept tussen de rechten en plichten van partijen, onrechtmatig is. Dat is ook zo in contracten tussen consumenten onderling (bv. een verhuring, de verkoop van een tweedehandswagen enz.).