Je bank veilig op zak?

Minder bankkantoren, meer elektronische en mobiele toepassingen. De bank van weleer bestaat niet meer. Je gsm is je nieuwe portefeuille. Zelfs beleggingsadvies kan je nu instant en mobiel krijgen. Mobiel bankieren raakt op kruissnelheid.

“Met een beurswaarde van 748 miljard dollar weegt Amazon nu al zwaarder door dan de twee grootste Amerikaanse banken – JP Morgan en Bank of America – samen”, schetst Amid Faljaoui, directeur van het zakenmagazine Trends, de situatie vandaag. In 2022, dat is over amper vier jaar, zullen banken 45% van hun inkomsten digitaal genereren. Een studie van het internationale adviesbureau Accenture bevestigt dit. Vandaag wordt ‘slechts’ 15% van de bankinkomsten via digitale weg gegenereerd. Voor onze ogen voltrekt zich dus een ware revolutie.

Een Facebank?

De GAFA-actoren – dat zijn Google, Apple, Facebook, Amazon – hebben het strijdtoneel al betreden. Bankproducten voor het grote publiek worden vandaag meer dan ooit uitgedacht in een erg concurrerende digitale omgeving. Ook dat staat in de sterren geschreven. De e-commercereuzen en informaticagiganten vormen, met hun quasi ongelimiteerde middelen, de grootste bedreiging voor de traditionele banken. Apple heeft al een betaalplatform via smartphone gelanceerd: Apple Pay.

En nu de Europese richtlijn PSD2 ( Payment Services Directive) de GAFA-economie sinds januari 2018 vleugels geeft, wordt het alleen maar makkelijker. Deze richtlijn laat derden toe hun facturen rechtstreeks via je bankrekening te laten betalen. Onder derden dien je andere banken dan de jouwe te verstaan, maar ook bedrijven zoals Facebook, Google, Apple, de telecomoperatoren enz. Als houder van een rekening moet je uiteraard toestemming geven om je gegevens te gebruiken.

Europa wil met PSD2 de betaalsector liberaliseren, de kosten voor de klant drukken, en elektronisch betalen veiliger maken. Banken moeten dus een beveiligd platform bieden, dat door alle derden kan worden gebruikt. Dat moet het mogelijk maken online te shoppen, een pizza of een taxi te bestellen, zonder bijkomende kosten.

Je gegevens onder controle

Zullen klanten een historische instelling als hun vertrouwde bank de rug toekeren en zich laten meevoeren door het gezang van digitale meerminnen? Dat is nog lang niet zo zeker. In de krant L’Echo legt Accenture-directeur Baudouin Thomas uit dat 30% van de klanten zich tot GAFA aangetrokken voelt, de overige blijven hun favoriete bankier wellicht trouw, “want in ons land speelt nog heel erg het begrip vertrouwen, en consumenten hebben nog altijd vertrouwen in hun financiële instelling”.

Een mening die door een recente peiling van KBC Bank wordt bevestigd. Daaruit blijkt dat meer dan acht op de tien Belgen (82%) hun financiële gegevens nooit aan sociale media bedrijven zouden toevertrouwen, 62% wil die ook niet aan internetbedrijven geven, 46% wil zijn gegevens evenmin delen met e-commercebedrijven, 36% houdt ook de boot af voor FinTech-bedrijven, 33% wil zijn financiële gegevens niet doorspelen aan bedrijven tout court en 11% zelfs niet aan een andere bank. En zeven op de tien Belgen is daar zelfs zeer categoriek in: ze willen de volledige controle over al hun gegevens behouden. Ze vinden het erg belangrijk dat hun bank hen informeert over de gevolgen van het delen van hun financiële gegevens met derden.

Belgische klanten zijn inderdaad hondstrouw aan hun bank, maar vragen ook steeds nadrukkelijker om digitale oplossingen. Het gevolg? “De traditionele banken moeten zich meer als GAFA-spelers gedragen, en hun klanten vernieuwende en intuïtieve oplossingen, producten en diensten aanbieden”, vindt Baudouin Thomas.

Minder bankkantoren, meer digitale diensten

Meer dan 260 miljard euro staat er op Belgische spaarrekeningen geparkeerd, waar het door de lage rente niets opbrengt. Waarom doen spaarders daar niets mee? Volgens Belfius Bank, die elk jaar 100 miljoen euro in digitalisering investeert, “willen veel Belgen maar wat graag dat hun spaargeld meer opbrengt, maar omdat ze de tijd niet vinden om bij hun bank binnen te wippen, laten ze hun centen gewoon op een rekening staan in plaats van ze te beleggen in producten die beter aan hun noden en verwachtingen voldoen.”

Uit verschillende peilingen bij de klanten blijkt dat één van de belangrijkste redenen voor deze paradox het ontbreken van doorlopend persoonlijk advies is via de kanalen van hun keuze: de smartphone, de tablet, de pc, de telefoon, chat, videochat of het bankfiliaal.” Daarom heeft de bank digital omnichannel gelanceerd, 7 dagen op 7 en 24 uur op 24 beleggingsadvies, onder meer via de smartphone. Nu al worden vier op tien pensioenspaarrekeningen bij Belfius digitaal geopend. Het systeem voldoet zelfs aan de wettelijke voorwaarden: de gebruiker bepaalt vooraf in detail zijn beleggersprofiel door vragen te beantwoorden over zijn financiële situatie, zijn beleggingsstrategie en zijn ervaring met financiële producten.

Al 200 bankkantoren dicht

Is het nu allemaal rozengeur en maneschijn in de wereld van het digitaal bankieren? Dat is wat kort door de bocht. Al heel wat jaren zien klanten bankkantoren bij hen in de buurt de deuren sluiten. Daar waar er in een kleine stad vroeger vier of vijf kantoren waren, blijven er nu nog één of twee over. De fusies en sluitingen van bankkantoren gaan aan sneltreinvaart. Bij ING, BNP Paribas Fortis, Belfius en KBC Bank samen sloten vorig jaar meer dan 200 bankkantoren de deuren. Een kantoor in je buurt wordt een zeldzaamheid. En ook het beroep van bankier ondergaat een metamorfose. Veel banen in de sector staan op de tocht. Ook al beweerde Marc Raisière, de CEO van Belfius, ooit dat de digitalisering geen banen zou kosten, maar net “tewerkstelling zou creëren voor informatici en FinTech-personeel.”

Smartphone wordt portefeuille

“Contactloos betalen via smartphone zal onze manier van betalen drastisch veranderen. In tal van grote en kleinere winkels kan je vandaag al met je smartphone betalen”, stelt Daniel Braeckman, directeur van Worldline, vast. “Onze manier van betalen heeft een kantelpunt bereikt. Twee op de drie Belgen hebben nog zelden geld op zak. En 29% denkt dat cash geld binnen tien jaar helemaal heeft afgedaan, zo blijkt uit het Bankcontact Betaalonderzoek. ook home banking is al op zijn retour, terwijl mobiel bankieren dan weer aan een opmars bezig is.

Belgen keren stilaan het thuisbankieren vanachter hun pc de rug toe om mobiel te bankieren via hun smartphone, die ze altijd binnen handbereik hebben. Een klant op de twee zegt voor mobile banking te kiezen. Een enorme stijging in een paar jaar tijd. En dat over alle generaties heen. Bij ING maken vijfenvijftigplussers nu al 15% van alle smartbanking gebruikers uit.

Contactloos betalen, hoe werkt dat?

Bij contactloos betalen verschijnt het bedrag dat je moet betalen op de terminal van de handelaar. Als klant kijk je of het bedrag klopt en activeer je de app op je smartphone. Je houdt je smartphone heel even bij de betaalterminal. Zo kan je bedragen tot 20 of 25 euro betalen. Als klant hoef je geen pincode meer in te geven, wat betalen nog sneller maakt. Is de betaling gelukt dan verschijnt er een bevestiging op de terminal.

Technisch heb je geen wifi of 4G meer nodig. Maar je gsm moet wel met NFC (Near Field Communication) zijn uitgerust. Deze technologie laat de overslag van een beperkt aantal gegevens toe in een straal van enkele centimeters. Nu al wordt NFC-technologie gebruikt voor badges die toegang verlenen tot gebouwen, voor elektronische maaltijdcheques en voor bankkaarten waarmee je contactloos kan betalen.

Contactloos betalen met een iPhone kan in België nog niet. Al heeft Apple al wel een eigen systeem ontwikkeld, Apple Pay, dat al in verschillende landen wordt gebruikt. Binnenkort wordt het ook bij ons gelanceerd, zo wordt gefluisterd.

En wat met de veiligheid?

“Als je met je smartphone over straat loopt, moet het voor een beetje hacker in je buurt toch mogelijk zijn om je gegevens te onderscheppen en met je geld aan de haal te gaan?”, denkt Filip, 61 jaar, die nog twijfelt om zich in het contactloze betaalavontuur te storten, ongerust. De bankkaart met chip zag in 1974 het levenslicht, maar zelfs die kan vandaag nog altijd worden gehackt. Waarom zou dat met smartphones en contactloos betalen dan anders zijn? Test-Aankoop heeft bewezen dat een dief met een draagbare terminal betalingen kan uitvoeren door gewoon je handtas of broekzak aan te raken. Het volstond de terminal op drie tot vier centimeter van de smartphone te houden en bingo!

Toch acht Worldline het risico op deze vorm van betaalfraude erg klein. Waarom? De kracht van Bancontact bestaat erin dat de naam van de handelaar (die de draagbare terminal bezit) bekend is. De bedrieger kan dan ook makkelijk worden getraceerd. De dief moet bovendien fysiek aanwezig zijn, wat bij internetfraude niet het geval is. Daar komt nog bij dat contactloos betalen zich beperkt tot aankopen van 25 euro. Hogere bedragen moet je altijd met je code bevestigen. En heb je verschillende keren kort na elkaar contactloos betaald, samen goed voor 50 euro, ook dan moet je bij een volgende contactloze betaling opnieuw je pincode ingeven. En wat als je jouw smartphone kwijtspeelt? Dan contacteer je best zo snel mogelijk de helpdesk van je bank om je app te laten blokkeren en ook je telecomoperator om je simkaart te laten blokkeren.