Teveel schulden? Dan hoef ik de erfenis niet…

Je hoeft een erfenis niet te aanvaarden. Maar je kan niet alle erfenissen kosteloos weigeren. In de eerste zes maanden van dit jaar verwierpen 30.656 Belgen gratis een erfenis via een notaris.

Een erfenis kan je zuiver aanvaarden, weigeren of ‘aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving’. In dat laatste geval wordt een inventaris gemaakt en de schuldeisers van de overledene zullen niet bij jou kunnen komen aankloppen. Dat is zeker een aanrader als je twijfelt of je wel zou aanvaarden. Want het kàn natuurlijk dat iemand meer schulden dan activa nalaat…

“De meeste verwerpingen hebben met schulden te maken” vertelt notaris Carol Bohyn, woordvoerder van Notaris.be . “De erfgenamen weten, vrezen of vermoeden dat er meer schulden dan activa zijn en wensen geen risico’s te nemen. Vaak zijn dit erfenissen met nagenoeg geen activa. Als de erfgenamen weten dat er een positief nettobedrag zal overblijven (er zijn activa en geen of weinig schulden), wordt er nagenoeg nooit verworpen.

Er kunnen anders maar twee redenen zijn om te verwerpen. Het gebeurt dat iemand psychologisch niets te maken wil hebben met de overledene. Een andere reden is dat de erfgenaam de erfenis wil doorschuiven naar zijn eigen kinderen. Maar beide hypotheses komen zeer zelden voor.”

Verklaring van verwerping

Ben je zeker dat je wil verwerpen, dan moet je een verklaring van verwerping laten opmaken door een notaris. De notaris schrijft de gegevens van de verklaring van verwerping in het Centraal Erfrechtregister (CER) in. Dat register wordt beheerd door de Federatie van het Notariaat). Deze inschrijving is gratis voor de erfgerechtigde die onder de voorwaarden van een kosteloze verwerping valt (zie hieronder). De kosten worden gedragen door een fonds dat door het notariaat is opgericht. Wanneer de notaris de verklaring heeft geregistreerd in het Centraal Erfrechtregister, komt de akte van verwerping ook automatisch terecht in je persoonlijke digitale kluis op https://www.izimi.be/nl/. Izimi bevat alle notariële akten sinds 2015. Via je Izimi kluis kan je de akte delen met wie je wil.

Kosteloos verwerpen tot 6.093 euro

Je kan de erfenis kosteloos verwerpen als het bedrag dat je zou ontvangen, na aftrek van alle schulden, niet hoger is dan 6.093,20 euro. Ligt het bedrag dat je zou ontvangen hoger, dan kan je uiteraard nog altijd verwerpen als je dat zou willen, maar niet gratis. “Hoeveel je exact betaalt hangt af van het dossier” legt notaris Carol Bohyn uit. “De kostprijs van een verwerping van een erfenis boven 6.093,20 euro zal zo’n 300 à 500 euro zijn. Dit kan uiteraard variëren als er veel erfgenamen zijn, de situatie complex is, er een machtiging aan de vrederechter moet worden gevraagd (bv. voor minderjarige erfgenamen),…

Al 310.651 Belgen verwierpen gratis

Uit cijfers van Fednot blijkt dat al 310.651 Belgen een verklaring van verwerping voor een notaris hebben afgelegd in de periode van maart 2018 tot en met juni 2024. Dit zijn gemiddeld 4.087 Belgen per maand. In de eerste zes maanden van 2024 ging het om 30.656 personen. Gemiddeld 5.109 personen per maand.
Notaris Carol Bohyn: “De stijging heeft vooral te maken laagdrempeligheid. Vroeger moesten burgers naar de rechtbank stappen. Die optie is intussen weggevallen. Nu kan het bij een notariskantoor in de buurt waar ze soms ook al eerder beroep op deden. De mogelijkheid om gratis te verwerpen via een notaris wordt ook steeds bekender bij het grote publiek.”

Hoeveel tijd heb je om een erfenis te verwerpen?

In theorie heb je als erfgenaam 30 jaar de tijd om een erfenis te verwerpen.
“Maar je wacht best niet te lang” waarschuwt notaris Bohyn. “Anders bestaat het risico dat je iets doet dat als een zogenaamde stilzwijgende aanvaarding van de nalatenschap wordt aanzien. En dan moet je de schulden van de overledene toch nog betalen. Zo kan de overschrijving van een miniem bedrag van de bankrekening van de overledene naar de bankrekening van de erfgerechtigde als stilzwijgende aanvaarding worden bestempeld.”

Er is nog een goede reden om niet te talmen met de verwerping van een nalatenschap: als de erfgerechtigde zou overlijden zonder dat hij de nalatenschap heeft verworpen, dreigen zijn kinderen de dupe te worden.