De kunst van het opvoeden getoond in Hof van Busleyden

Het museum Hof van Busleyden zet de adellijke kinderen die opgroeiden in het 15de en 16de-eeuwse Mechelen centraal. In de stad brachten liefst drie opeenvolgende generaties Habsburgse prinsen en prinsessen hun kindertijd door.

Filips de Schone en zijn zus Margareta van Oostenrijk; Filips kinderen Eleonora, Karel – dé Keizer Karel – Isabella en Maria; en de kinderen van Isabella en Christiaan II van Denemarken – Johan, Dorothea en Christina – verbleven als kind allemaal aan het Mechelse Hof van Kamerijk.

Maar ook andere Europese adellijken stuurden hun kinderen naar Mechelen. O.a. Anna Boleyn en de Milanese prins Massimiliano Sforza speelden met poppen aan het Hof van Kamerijk. Onder het goedkeurende oog van Margareta van York en later Margareta van Oostenrijk groeiden ze op tot machtige gezaghebbers of tot geschikte huwelijkskandidaten voor andere Europese vorstenhuizen.

Kinderportretten

Dankzij de huwelijkspolitiek van oervader Maximiliaan van Oostenrijk werden bijna al die prinsjes en prinsesjes als kind geportretteerd. “Dat is misschien wel de belangrijkste bijdrage van Mechelen aan de kunstgeschiedenis: de portretten van de Renaissancekinderen”, stelt curator Samuel Mareel. De kinderportretten reisden door heel Europa om ze te tonen tijdens huwelijksonderhandelingen. Karel V was als kind minstens vijf keer verloofd. Op de oudste afbeelding van de latere keizer, die te zien is in de tentoonstelling, is hij amper 2,5 jaar oud.

Opvoeding in de Renaissance

Tot diep in de 15de eeuw werden toekomstige heersers vooral opgevoed tot goede ridders, maar dat veranderde onder impuls van humanisten als Desiderius Erasmus en Juan Luis Vives. In een zaal die gewijd is aan de opvoeding zie je dat de kinderen onderwezen werden in talen, muziek, schilderkunst, etiquette,... en dat er ook ruimte was voor spel. Al bleven krijgskunsten wel belangrijk, bewijze het kinderharnasje van Karel V.

De expo toont ook hoe fragiel kinderen waren in de Renaissance. De kindersterfte was enorm hoog, ook in de adellijke kringen. De allervroegste individuele kinderportretten vind je op grafmonumenten. Kinderen droegen juwelen van apotropaeïsche materialen waarvan men dacht dat ze bescherming boden tegen ziektes. De aangrijpende werken spreken de idee tegen dat men zich in de Renaissance niet te veel hechtte aan erg jonge kinderen.

Mechelen kinderstad

Ook nu nog wil Mechelen haar naam als gastvrije stad voor kinderen waarmaken. De expo in het Hof van Busleyden sluit af met werken die de kinderen van twee Mechelse basisscholen maakten samen met foto- en videokunstenaars Raisa Vandamme en Sophie Vanhomwegen.

En wie zich nog meer wil onderdompelen in het Mechelen van kinderen vroeger en nu, kan de etalage-expo meepikken of een stadswandeling waarin je op zoek gaat naar de restanten van de Kinderen van de Renaissance. Deze is gratis te downloaden via de visit-app. In de Onze-Lieve-Vrouw-van-Hanswijkbasiliek is een kleine tentoonstelling gewijd aan votieve kinderportretten die vanaf de 17de eeuw geschonken werden aan de kerk.