De mythische Orient-Express, een Belgisch verhaal

Geen trein die zo tot de verbeelding spreekt als de Oriënt-Express. Train World, het museum van de NMBS in Schaarbeek, pakt uit met een expo over deze mythische treinverbinding. En wat weinig mensen weten: het internationale succesverhaal begon in België.

Wat maakt de Oriënt- Express zo fascinerend? Het is een van de meest luxueuze treinen ooit gebouwd, zegt Train Worlddirecteur Pieter Jonckers. En Agatha Christie maakte de lijn met haar thriller Murder on the Orient Express in 1934 helemaal onsterfelijk.

Luxe, avontuur en exotische mystiek, dat is wat de Oriënt-Express oproept. Maar wist je dat hij in het leven werd geroepen door Luikenaar Georges Nagelmackers? Hij was de oprichter van de Compagnie Internationale des Wagons Lits en liet in 1883 de eerste luxesneltrein tussen Parijs en Constantinopel (Istanboel) rijden. In 1891 is de officiële benaming Oriënt-Express een feit. Het wordt uiteindelijk de verzamelnaam voor een reeks van treinverbindingen, onder andere ook naar Caïro en Bagdad. De vele affiches uit die tijd laten zien waar mensen toen van konden dromen. De verbinding Londen-Bagdad bijvoorbeeld, duurde acht dagen.

Om de man met wie het allemaal begon eer te betuigen, heeft Train World het bureau van Georges Nagelmackers gereconstrueerd, met voorwerpen en documenten uit die tijd die de context duidelijk maken waarin de Oriënt-Express kon opgericht worden. In de 19de eeuw was België de derde industriële grootmacht ter wereld en zakenlui zochten nieuwe markten. En het oriëntalisme, een geïdealiseerd beeld van het oosten, vierde hoogtij in de westerse kunst. Wagon Lits baatte de Oriënt-Express trouwens uit tot 1977.

Côte d’Azur of Riviera

De pronkstukken in de tentoonstelling zijn ongetwijfeld twee authentieke rijtuigen van eind jaren ’20. De Franse spoorwegmaatschappij SNCF kon ze in 2011 terugkopen van de Compagnie Internationale des Wagons Lits en liet ze volledig restaureren. De binneninrichting werd opgeknapt met respect voor de technieken van die tijd.

Het eerste is het salonrijtuig uit de Côte d’Azur Pullman Express die Parijs met Ventimigla (Noord-Italië) verbond. Het dateert van 1929 en is afgewerkt met mahoniehout en Finse berk die de passagiers in de comfortabele armstoelen omringde. En dan is er nog de restauratiewagon, Riviera, uit 1927. Wanneer je hier doorloopt lijkt het alsof de passagiers nog maar net zijn opgestaan van hun plek en het porselein en zilveren bestek waarmee ze hun ongetwijfeld rijkelijke maaltijd nuttigden, hebben achtergelaten. De wagon maakte deel uit van de Simplon-Oriënt-Express, die Istanbul via Milaan en Venetië met het zuiden van Europa verbond. Ook hier prachtig houten inlegwerk: krullen van mahoniehout omgeven met rozen- en ebbenhout. De typische lampen en bagagerekken zijn van gepolijst brons.

En wat is er verder nog te zien? De onberispelijke uniformen van het personeel, de kristallen glazen, de porseleinen serviezen, Louis Vuittonkoffers, de eerste reisgidsen... Dat de Oriënt Express een onuitputtelijke bron van inspiratie was, blijkt ook uit de filmaffiches-en fragmenten. En uit de nagebouwde coupé waarin een scène van Murder on the Oriënt-Express werd opgenomen. Het verhaal van Agatha Christie werd meermaals verfilmd, maar ook de makers van de James Bondfilm ‘From Russia with Love’ zagen het cinematografisch potentieel.