Dominique Deruddere: ‘The Chapel is mijn meest persoonlijke film’

Met The Chapel, de tiende langspeelfilm van Dominique Deruddere, komt de regisseur van o.a. Iedereen Beroemd terug thuis. Letterlijk en figuurlijk: na een jarenlang verblijf in L.A. keerde Deruddere terug naar België met een op en top Belgisch verhaal.

The Chapel vertelt het verhaal van de enorm getalenteerde pianiste Jennifer Rogiers. Ze verhuisde als kind met haar moeder naar New York om er aan een prestigieuze muziekschool te studeren en staat op het punt deel te nemen aan de Koningin Elisabethwedstrijd. Maar eerst wordt ze met de elf andere finalisten afgezonderd in de befaamde muziekkapel waar de concurrentie bikkelhard is.

Je vorige langspeelfilm, Flying Home, dateert alweer van negen jaar geleden.

Blijkbaar duurt het in mijn geval zo lang om een nieuwe film te maken. Het zou wel wat sneller mogen, maar soms hebben films meer tijd nodig. In dit geval waren het vooral financieringsproblemen. Ik zou de film ook eerst in de Verenigde Staten maken, waar ik toen woonde. Maar ik ben heel blij dat de film eindelijk thuisgekomen is, met een Vlaamse actrice (Taeke Nicolai) die dat volgens mij schitterend doet. Een bekende Amerikaanse actrice zou nooit, zoals Taeke, vier maanden uitgetrokken hebben om dat piano spelen onder de knie te krijgen. Ik heb de film nu in alle eerlijkheid en juistheid kunnen maken. En daar ben ik heel dankbaar voor.

Het is ook een typisch Belgische setting, de Koningin Elisabethwedstrijd.

Er is niets zo Belgisch – behalve misschien het koningshuis en Brussel – als de Koningin Elisabethwedstrijd. Ik herinner me uit mijn jeugd nog wel zwart-witfragmenten van de wedstrijd en de jaloezie die ik voelde voor die finalisten. Die mochten een week lang in die muziekkapel verblijven, zonder ouders! Gelukzakken! Maar het was de Franse schrijver Erik Orsenna die me er vele jaren later op wees dat het een geweldige setting was voor een verhaal. Ik vond niet meteen een goede insteek. Tot mijn jongste zoon, Louis, op zijn veertiende, hevig piano begon te spelen. Hij ging er echt voor: zes, zeven uur per dag oefenen. Hij had echt talent. Maar toen ik zijn gedrevenheid en obsessioneel gedrag zag, dacht ik ook: hoe sta je als ouder tegenover een kind met zoveel talent? En hoe ga je daar als kind mee om?

Jij was zelf ook al van jongs af gepassioneerd bezig met film. Hoe gingen jouw ouders daar mee om?

Men was thuis niet zo bezig met wat ik wou doen of waar ik goed in was. Ik heb ook pas laat gezegd dat ik film wou studeren. Daar was dan niemand op tegen. Maar ik mocht niet buizen, anders was het gedaan.

The Chapel is wel mijn meest persoonlijke film. Er zitten veel van mijn eigen ervaringen in verwerkt. Zowel van wat ik met mijn zoon heb beleefd, als wat ik zelf als kind heb meegemaakt.

Je zoon Louis heeft de film gemonteerd. Wat met zijn muziekcarrière?

Hij zat in L.A. op een muziekschool en heeft ook Musicology gestudeerd. Zijn oorspronkelijke droom was om voor filmcomponist te gaan studeren. Maar door een chronische ontsteking aan zijn hand is hij moeten stoppen met piano spelen. Of beter: hij heeft er zelf voor gekozen om dan geen piano meer te spelen. Hij had gerust nog een uur per dag kunnen oefenen, maar dat wou hij niet. Als het niet kan zoals het moet, dan speelt hij liever geen piano.

Ondertussen begon hij ook interesse te krijgen in filmmontage. Dat heeft ook veel te maken met ritme. Ik heb hem getest met de documentaire die ik gemaakt heb over Arno. Niet toevallig een film over een muzikant. En ook The Chapel gaat over muziek. Louis kon perfect zien of een aanslag op de piano juist was en dat was wel heel belangrijk.

Heeft hij dat perfectionisme van zijn vader?

Hij heeft dat van mij én zijn moeder. Zij is costumière en dat moet ook perfect zitten.

De film gaat ook over de zoektocht naar perfectie. De centrale vraag is: zo veel talent hebben, is dat een vloek of een zegen? Er zijn veel zeer talentvolle mensen die zichzelf hebben vernietigd, omwille van dat talent. Dat doet je twijfelen of talent nu iets is dat je moet koesteren of niet. Zou je gelukkiger zijn zonder dat talent? Waarom willen we zo graag excelleren? Wat is er in godsnaam mis met een gewoon leven?

Dat is een bijzondere vraag van iemand die zelf toch ook niet zo’n gewoon leven leidt.

Ik worstel daar soms ook mee. Ik film enorm graag, maar op tv komen, in de boekskes staan,... dat is voor mij een last. Ik besef wel dat het erbij hoort. Toen ik in L.A. woonde kende niemand mij. Ik vond dat geweldig. Al moet je die roem van mij nu niet overschatten, het valt uiteindelijk wel goed mee.

Hebben jullie mogen filmen in die mythische muziekkapel van de Koningin Elisabethwedstrijd?

Dat had gemogen, maar ik zocht een gebouw dat heel intimiderend was, een beetje gothic, waar de deuren piepen en de wind door de gangen waait. De echte muziekkapel heeft een groot nieuw stuk. Het is ook fictie en geen documentaire over de Koningin Elisabethwedstrijd. Ik heb natuurlijk wel research gedaan naar hoe die finalisten die week in de kapel ervaren. Meestal gaat het er vriendschappelijk aan toe, maar soms niet. Het bekendste voorbeeld is Pierre-Alain Volondat die de wedstrijd gewonnen heeft, maar die nooit tegen iemand iets gezegd heeft, zelfs geen goeiedag. Dat is toch een soort van oorlogsvoering. Als je echt wil winnen, moet je misschien dingen doen die niet zo proper zijn. Die psychologische oorlogsvoering is wat de film zo spannend maakt. En het geheim van Jennifer.

Je bent vorig jaar 65 geworden, het is je tiende langspeelfilm én je memoires ‘Met de helm geboren’ komen uit. Is het tijd om terug te blikken?

Het lijkt wel alsof dit het einde is. Als het van mij afhangt niet, maar ik ben niet de organisator van het leven (lacht). Het is toch eerder toeval. Ik had goesting om het allemaal op te schrijven. Wellicht omdat ik zo blij ben met deze film. Omdat ik zo blij ben dat ik terug heb kunnen filmen zoals in het begin, met een hechte groep die elkaar goed kent. Dat was lang geleden. Ik had dus wel het gevoel dat de cirkel rond was. Maar ik ga proberen er nu een acht van te maken i.p.v. een cirkel.

Je memoires zijn wel opmerkelijk: je schrijft vooral over de films die niet gelukt zijn.

Omdat het interessant kan zijn voor mensen om te weten waarom een film niet gemaakt is. Het is een blik achter de schermen, maar vooral ook een boek voor de generaties die achter mij komen. Ik denk dat ze er alleen maar uit kunnen leren. Films maken is een rollercoaster van ups en downs, en die downs kunnen diep zijn, daar wil ik niet flauw over doen. Ik hoop dan dat jonge filmmakers en -maaksters kunnen zien dat ik ook diep gezeten heb, maar er ook weer uitgeraakt ben, dat ze toch nog niet moeten opgeven. Uiteindelijk komt het daar vooral op aan als filmmaker, dat je niet mag opgeven.