Dompel je onder in de verrassende wereld van je brein in het nieuwe WOM-museum

Wat we zien, horen, ruiken, voelen of proeven is vaak niet wat er in de wereld bestaat. In werkelijkheid nemen ons brein en onze zintuigen ons talloze malen in de maling zonder dat we daar ook maar iets van merken. In het nagelnieuwe World of Mind (WOM) museum ervaar je via een interactief parcours met enkele pittige illusies hoe onze realiteit vooral op perceptie berust. Met een hoofd vol twijfels stonden we nadien weer op de stoep.

In de kelders van Tour & Taxis tegenover het Gare Maritime gebouw heeft World of Mind zopas de deuren geopend. In dit museum is niets wat het lijkt en mag je voortdurend je eigen waarnemingen wantrouwen. “Ons brein fopt ons voortdurend terwijl wij ervan overtuigd zijn dat we met onze zintuigen de echte realiteit ervaren. Wat we registreren is een eigenlijk slechts ‘een’ realiteit, of beter een subjectieve perceptie die wordt gekleurd door de beperkingen van onze zintuigen. Zo kunnen zowel onze oren als ogen bepaalde geluiden en beelden die bestaan niet waarnemen terwijl het brein om verschillende redenen informatie verkeerd kan verwerken. Naast pure ontspanning, willen we mensen hier ook even laten bij stilstaan”, legt Didier Geirnaert uit, technisch directeur bij Tempora en World of Mind. Dit nieuwe museum komt volledig uit de koker van het Belgische bedrijf Tempora, dat internationale faam verwierf door het ontwerpen en promoten van musea en expo’s wereldwijd.

Emotie

In World of Mind kan je aan de hand van zo’n 80 ervaringen, filmpjes, doe-opdrachten of tactiele experimenten ontdekken hoe vaak je onbewust op het verkeerde been wordt gezet door je zintuigen en/ of je brein. “Illusies of een waauw-effect wekken bepaalde emoties op en op die manier vormen ze de perfecte ingang om wetenschap toegankelijk te maken, ook voor wie daar misschien niet meteen belangstelling voor heeft. Door wat je overkomt, raak je geïntrigeerd en vervolgens ga je je afvragen wat erachter zit. De echte waauw-ervaring schuilt eigenlijk in het ontdekken van de wetenschap die deze effecten verklaart. Doordat die speels wordt aangeboden, dringt ze beter door en blijft ze ook langer in het geheugen.”

Dominante ogen

Voor de meeste mensen zijn ogen het dominante zintuig en het zijn dan ook vooral de optische illusies die in World of Mind een hoofdrol opnemen. Een van de blikvangers is de felwitte rookkamer waar je letterlijk geen hand voor ogen ziet. Je ogen zijn open maar je ontwaart niets en moet op je andere zintuigen vertrouwen om de weg te vinden. Dat ons brein via bepaalde overtuigingen onze ogen kan misleiden blijkt onder meer uit de illusie met drie kubussen van verschillende omvang die gek genoeg exact hetzelfde wegen. Maar omgekeerd kunnen ook de ogen het brein in het ootje nemen zoals de bizarre Ames kamer toont. Dit is een van de vele grappige selfiespots, waar de ene persoon een reus lijkt en de andere een dwerg gewoon door hun positie in de ruimte. Door de merkwaardige opbouw en de getekende tegels beland je hier in een slimme trompe l’oeuil.

Maar ook het oor kan er wat van. Een erg leuke illusie is het McGurk effect, waar je op dubbele televisieschermen een man ziet die geluiden maakt. Afhankelijk van het scherm waar je op focust hoor je telkens net iets anders, hoewel de afgespeelde soundtrack identiek is. Doordat geluid en zicht hier door elkaar lopen en zo knoeien met je hersenen, moet het brein voorrang geven aan een van beide. De keuze van de hersenen valt dan op wat ze zien bewegen.

Bij elke illusie krijg je een summiere maar heldere uitleg maar wie honger heeft naar meer, kan via de QR codes een ruimer verhaal meepikken en op verschillende plaatsen staan er ook attractieve wetenschapscorners voor wie meer achtergrond wil.

Steven Laureys

Dat de neurowetenschappen nooit veraf zijn in dit museum, merk je ook aan de aanwezigheid van de peter van het hele project, befaamd neuroloog Steven Laureys die in verschillende filmpjes opduikt samen met zijn dochter, artieste Clara Laureys. Beide waren ook betrokken bij de brainstorm rond de ontwikkeling van deze World of Mind. Clara Laureys: “Ik ben opgegroeid in een gezin van wetenschappers en herinner me van vroeger hoe vaak mijn vader zo’n complexe zaken uit het dagelijkse leven heel eenvoudig kon uitleggen. Dat is precies hoe we het in de filmpjes hebben aangepakt. Een van de effecten die mij het meest is bijgebleven is de illusie van de valse hand waarbij je brein je toch echte prikkels geeft. In mijn mouw bevindt zich een replica hand, die eerst gestreeld wordt door een zachte veer en vervolgens wordt erop geklopt met een hamer. Voor mijn hersenen voelde dat alsof ik het echt meemaakte.”

Wervelwind

Als bezoeker ervaar je niet elke opstelling op dezelfde manier. Wat op de ene een heel sterke indruk maakt, kan een ander minder intensief beleven, wat ook allemaal te maken heeft met hoe verschillend onze zintuigen en hersenen prikkels opvangen en omzetten. Met uitzondering misschien van de wervelwind, de finale attractie, waarbij je door een tunnel waart vol lichteffecten die je instant het gevoel geven dat je stomdronken over een brug strompelt. Voor gevoelige zielen is hier een ontsnappingsroute voorzien.